به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، یکی از ضروری‌ترین منابع هر نظام سلامت سرمایه انسانی آن است. متخصصان سلامت به ویژه پزشکان مشمول اقدامات نظارت کمی و کیفی هستند تا کیفیت، برابری و پایداری ارائه مراقبت‌های سلامت را تضمین کنند. کمبود و از دست رفتن سرمایه انسانی در نظام سلامت تهدید کننده حیات و سلامت جامعه است و یکی از علل کمبود نیروی انسانی، مهاجرت حرفه مندان سلامت به خارج از کشور است.

مهاجرت پزشکان به عنوان بخش مهم نیروی کار انسانی متخصص، صورتی از پدیده فرار مغزها است که از کشورهای در حال توسعه به کشورهای ثروتمند و توسعه یافته صورت می‌گیرد. این پدیده به دلیل تأثیر آن بر نظام سلامت کشور ما نیز منجبر به افزایش نگرانی در سطح جهانی شده است. در کشور ما نیز در این سال های اخیر خیل عظیمی از جامعه پزشکان در حال مهاجرت هستند به‌طوری که در تازه‌ترین تحولات جامعه پزشکی، تمایل متخصصان برای مهاجرت از پزشکان عمومی پیشی گرفته است. این در حالی است که میزان خروجی پزشکان بعد از دوره کرونا و محدودیت‌های سفر، دو برابر شده است. البته نهادهای رسمی آمار دقیقی از آن اعلام نمی کنند و بر اساس پیش‌بینی‌ها می‌شود گفت که این عدد بین ۶ تا ۱۰ هزار پزشک متغیر است.

مهاجرت نیروهای متخصص در ایران در بالاترین حد نسبت به دیگر کشورها

آمارها و شواهد صندوق بین‌المللی پول کشور نشان می‌دهد که ایران در زمره کشورهایی است که مهارت نیروهای متخصص آن در بالاترین حد قرار دارد. همچنین طبق آمارهای سازمان نظام پزشکی کشور، بیش از 100 هزار پزشک اعم از عمومی، متخصص و فوق تخصص در کشور فعالیت می‌کنند که با توجه به جمعیت کل کشور معادل سرانه پزشک به ازاری هر هزار نفر 1.4 نفر خواهد شد. براساس آمارهای جهانی متوسط سرانه پزشک در هر کشور باید 5.3 پزشک به ازای هزارنفر جمعیت باشد اما عوامل مرتبط با دافعه و جاذبه موجب شده است تا پزشکان برای کار در کشور انگیزه لازم را نداشته باشند و در کشورهای دیگر مانند آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی خدمات ارائه دهند و حتی در شرایط کنونی به تازگی کشورهای اطراف مانند ترکیه یا کشورهای عربی نیز در حال جذب پزشکان ایرانی هستند.

در همین ارتباط «حسینعلی شهریاری» رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفته است: «کشور در حال از دست دادن بخش بزرگی از نیروهای خود در حوزه کلان پزشکی و پیراپزشکی است.»

به گفته وی، در دو سال اخیر نزدیک به ۱۰ هزار پزشک که عمده آنها افراد متخصص و فوق تخصص بوده‌اند گواهی گود استندینگ دریافت کرده‌اند و این می‌تواند رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی ما را در بسیاری از رشته‌ها در سال‌های آینده از نیروی انسانی خالی کند.

پیشی گرفتن متخصصان برای مهاجرت نسبت به پزشکان عمومی

همواره مهاجرت پرستارها، ماماها و پزشکان عمومی بورس بود و تمایل متخصصان برای مهاجرت کمتر بود. به‌خصوص آنکه باید یک دوره دوباره‌ای برای تخصص بگذراندند و این موضوع برای همه سنین مناسب نیست. اما ظرف‌ سال‌های اخیر، شرایط میزبان و ‌میهمان هر دو تغییر کرده است. شروع کرونا یکی از دلایلی بود کادر بهداشت و درمان در همه جای دنیا خریدار داشته باشد. شرایط بد اقتصادی و توجه نکردن به این قشر موجب شد تا پزشکان متخصص قدر این فرصت پیش آمده را خوب بدانند و از آن استقبال کنند. آخرین آمار رسمی منتشر شده مربوط به سال ۹۸ و هم‌زمان با شروع همه‌گیری کروناست. مهاجرت سه هزار نفر در آن سال ثبت شد.

رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجلس شورای اسلامی در همین باره می‌گوید: کشور در حال از دست دادن بخش بزرگی از نیروهای خود در حوزه کلان پزشکی و پیراپزشکی است و این شامل اساتید و پزشکان و پرستاران و سایر حوزه های زیر مجموعه پزشکی نیز می‌شود. بسیاری از این افراد به علت امکان دریافت حقوق‌های بسیار بالا در کشورهای حوزه خلیج فارس حتی فکر مهاجرت به کشورهای اروپایی را هم نمی کنند و به کشورهایی مثل عمان و امارات مهاجرت می کنند به گونه‌ای که  کشورهای عربی به مقصد اصلی مهاجرت پزشکان ایرانی تبدیل شده است.

بیشتر بخوانید: 

بیشترین مهاجرت پزشکان از کدام کشورها است؟

وضعیت نیروی انسانی در بخش درمان خوب است/ سیر مهاجرت پزشکان جوسازی رسانه‌ای است

متاسفانه روزانه ۵ تا ۶ پرستار ایرانی از کشور مهاجرت می کنند

مشوق‌هایی برای ماندگاری

مهاجر و فردی که به یکباره تصمیم می گیرد دیگر شوقی برای ماندن ندارد و هیچ گونه نمی‌شود آن را نگه داشت. «رضا لاری‌پور» سخنگوی سازمان نظام پزشکی می‌گوید: «اگر به پزشکان مشوق‌هایی اعطا شود، می‌توان آنها را در کشور نگه داشت. یک پزشک در کشورهایی مانند پاکستان، عراق، افغانستان و ترکیه حداقل 18 برابر ایران حق ویزیت دریافت می‌کند. این عدد در عراق 20 برابر و در کشورهای حاشیه خلیج فارس، حداقل 4 برابر ایران است.»

«رضا یزدان‌پناه» متخصص ایمونولوژی در همین ارتباط به خبرنگار خبرگزاری موج، می‌گوید: مهاجرت پزشکان متخصص به دیگر کشورها در حال تبدیل شدن به بیزینس شده است. یعنی پزشک تمام زوایا را می‌سنجد تا ببیند کدام کشور پیشنهاد بهتری برایش دارد. بهترین مقصد، کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس است که مشتاقانه پذیرای پزشکان ایرانی هستند. پیشنهادهای مالی بالا، فراهم کردن امکانات و تسهیلات یکی از مهمترین دلایل مهاجرت متخصصان است. کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس پزشکان ایرانی را بسیار دوست دارند.

وی در ادامه افزود: یکی از دلایلی که پزشکان مهاجرت را ترجیح می‌دهند دلیل اجتماعی است و نبود آرامشی که برای هر فردی لازم است. نبود امنیت شغلی، نداشتن بیمه و نبود ضمانت برای داشتن یک بازنشستگی قابل اتکاء، دغدغه‌های یک پزشک است که بالاترین سطح درآمدی را دارد. وقتی شرایط برای پزشکان فراهم است، ماندن توجیه عقلانی ندارد. به خصوص اکنون که امنیت اقتصادی برای هیچ شغلی وجود ندارد. در زمینه حرفه پزشکی هر روز تصمیمی گرفته می‌شود و فشاری که به این قشر وارد می‌شود آنها را مصمم‌تر برای مهاجرت می‌کند.