، ماه رمضان در کردستان از دیرباز دارای آداب خاصی بوده که با وجود گذشت زمان نیز، این رسوم تا حد زیادی پابرجاست و ارزش والایی نزد مردم این خطه از ایران اسلامی دارد.

مردم در اغلب مناطق کردستان، به ویژه روستاها، در ۲ شب آخر ماه شعبان، بر فراز تپه ها و کوه ها رفته و به دنبال هلال ماه می گردند.

در سال های نه چندان دور، مردمان روستاها در صورت مشاهده هلال ماه، پیکی را به دیگر روستاها یا حتی اهالی شهر، می فرستادند و حلول ماه رمضان را به اطلاع آنان می رسانند.

بعد از اطمینان از حلول ماه نو و آغاز رمضان، پیش از اذان عشا، نوای ملکوتی"مرحبا یا شهرالرمضان" مژده فرا رسیدن ماه پر خیر و برکت رمضان را به مردم می دهد.

نمازگزاران پس از به جای آوردن نماز عشا، به ادای نماز تراویح که در میان اهل سنت، رسم است می پردازند و این آداب، هر شب تا آخر ماه رمضان ادامه دارد.

نماز تراویح در اصل ۲۰ رکعت است اما در اغلب مناطق کردستان، ۱۱ رکعت خوانده می شود و آداب آن به این گونه است که پس از هر ۲ رکعت، سلام داده می‌شود و پس از هر چهار رکعت نیز استراحت (ترویحه) انجام می‌شود؛ ترویحه، وقفه کوتاهی است که از آن برای خواندن دعا یا اذکار استفاده می‌شود.

جمعیت زیادی برای ادای نماز تراویح در مساجد کردستان گرد هم می آیند و این سنت جایگاه خاصی در میان مردمان اهل سنت و کُردها دارد.

معمولا هر شب پس از به جای آوردن نماز تراویح، امام جماعت مسجد به ایراد سخنرانی می پردازد و مولودی خوانی و اشعار مذهبی نیز توسط گروه دف نوازی اجرا می شود.

بیدار شدن برای سحری که در اصطلاح عامیانه کُردی به آن پارشیو می‌گویند یکی دیگر از بخش‌های گرامی ‌داشتن این ماه است.

در گذشته بیدار کردن مردم برای «پارشیو» همراه با دف نوازی، مدیحه سرایی و نواختن «دو طبله» بود؛ اما در حال حاضر تقریبا این رسم منسوخ شده است.

در حال حاضر یک ساعت قبل از اذان صبح از مساجد کردستان نوای &#۳۹;صلات&#۳۹; شنیده می‌شود تا مومنان و روزه داران برای خوردن سحری بیدار شوند.

"صلات" نیز شامل ادعیه، اذکار و صلوات و درود بر پیامبر اکرم(ص) است و برای اینکه اهالی خانه برای خوردن سحری و آدای نماز صبح بیدار شوند، کاربرد دارد.

نان بربری، برساق و کولیره (نان های محلی) همراه با دوغ، عسل و روغن محلی غذای غالب مردم کردستان در سحرهای ماه رمضان است.

همچنین مردم در ماه رمضان هر روز در مساجد و تکایا حضور یافته و به قرائت یک جزء از قرآن کریم می پردازند که با دعای پایانی امام جماعت به اتمام می رسد.

از دیگر رسوم ماه رمضان در کردستان، این است که هر روز غروب قبل از اذان مغرب، یکی از اهالی محل، سفره و غذای افطار(به ربانگ) را مهیا کرده و روزه داران را اطعام می دهد.

از جمله غذاهای افطاری، خرما و نان محلی "کولیره یا برساق" است که تقریبا هر روز تکرار می شود و از سادگی این سفره حکایت می کند.

با سپری شدن ۱۵ روز از ماه صیام، نوای قبل از اذان عشا از ندای &#۳۹;مرحبا مرحبا یا شهر رمضان مرحبا&#۳۹; به "الوداع یا شهر الرمضان" تغییر می یابد که بیانگر نزدیک شدن به روزهای آخر این ماه است.

برپایی مراسم اعتکاف در دهه آخر رمضان و مصادف با لیالی قدر در مساجد، حفظ چهل حدیث از احادیث نبوی، جشن نزول قرآن کریم، مولودی خوانی و قصیده بردیه خوانی از دیگر آدابی است که کردهای اهل سنت در ایام ماه مبارک رمضان به جای می‌آورند.

در کردستان و مناطق اهل سنت، شب های قدر را نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و بیست و هفتم می‌دانند و تمام این شب‌ها را تا صبح بیدارند و به تلاوت قرآن و شب زنده‌داری و برگزاری مراسم مذهبی می‌پردازند.

مرسوم است که در روز ۲۷ ماه رمضان، زنان کُرد(اغلب در روستاها) به پخت نان محلی(برساق) می پردازند و آن را میان همسایه های دور و نزدیک توزیع می کنند.

در غروب روز آخر ماه رمضان نیز مردم به دنبال هلال ماه شوال می‏گردند و با مشاهده آن یا اعلام رسمی توسط رسانه ها و با صدای مؤذن خود را برای عید رمضان آماده می‏کنند.

صبح روز عید و ساعتی پیش از طلوع آفتاب لحن آشنا و زیبای &#۳۹;الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله، الله اکبر، الله اکبر و لله الحمد&#۳۹; از بلندگوهای مساجد کردستان برمی خیزد و مردم مؤمن نیز پس از یک ماه طاعت و بندگی خداوند متعال راهی مساجد می شوند تا ضمن شرکت در آیین نماز عید سعید فطر، شکرانه نعمت های خداوند متعال را به جای آورند.