به گزارش خبرگزاری موج، «بحران آب در گلستان جدی است، منابع آبی گلستان در وضعیت بحرانی قرار دارد، تداوم بحران بی‎آبی در گلستان» این‎ها بخشی از تیترهای جراید و مطبوعات گلستان در رابطه با جدی بودن بحران منابع آبی در استان است، تیترهایی که با آغاز فصل تابستان و کاهش نزولات آسمانی بیش از گذشته داغ‎تر می‎شود. در این که در سال‎های اخیر گلستان در زمره استان‎هایی که با تنش آب و هوایی و کاهش ریزش‎های جوی قرار گرفته است تردیدی نیست و این سخن نیاز به بیان آمار از سوی سازمانی مخصوص ندارد چرا که گرمای بی‎سابقه گلستان در چند سال گذشته کاملا محسوس است تا جایی که در برخی از روزها دمای این استان شمالی به مرز ۵۰ درجه سانتی‎گراد نیز می‎رسد.

بحران منابع آبی در حالی در تیتر اول اخبار رسانه‎های گلستان جای خوش کرده  که اقتصاد این استان بر پایه کشاورزی استوار است بخشی که به گفته  کارشناسان بیشتر مصرف آب را به خود اختصاص می‎دهد.

در چند سال گذشته به دلیل عدم صرفه اقتصادی برخی محصولات هم‎چون پنبه، کشاورزان به کشت دیگر محصولات پربازده از جمله شالی روی آوردند کشت شالی زمانی در گلستان توسعه یافت که این استان از لحاظ وضعیت منابع آبی در وضعیت مناسبی به سر می‎برد از اینرو همه چیز برای قرار گرفتن شالی در الگوی کشت کشاورزان فراهم بود منابع آبی کافی، کم بودن دوره رشد، صرفه اقتصادی و بازار مناسب برای فروش شالی و از سویی عدم حمایت مناسب از محصولات جایگزین شالی مانند دانه‎های روغنی موجب شد تا بیشتر کشاورزان به سمت و سوی کشت این محصول راغب شوند.

*کاهش ۳۷ درصدی بارندگی در گلستان

اما طی چند سال گذشته منابع آبی گلستان در وضعیت قرمز به سر می‎برد بارندگی هر سال کمتر از سال گذشته و میزان تبخیر بیش از بارندگی افزایش می‎یابد به گفته مسؤلان با کاهش نزولات آسمانی،افزایش بهره‎برداری از چاه‌های غیرمجاز و برداشت آب‎های زیرزمینی برای کشت محصولات افزایش یافته است و این امر به طور جدی منابع آب و خاک استان را تهدید می‎کند بنا بر گفته م دیر عامل شرکت آب و منطقه گلستان امسال با کاهش ۳۷ درصدی بارش‎ها نسبت به سال گذشته مواجه بودیم از طرفی حجم ذخایر پشت سدهای استان معادل ۲۴ درصد کل مخازن است که نسبت به سال گذشته به یک سوم رسیده است.

علی نظری با بیان اینکه ۸۷ درصد آب‎های استان در بخش کشاورزی مصرف می‎شود گفت: حدود ۱۵ هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود دارد حفر چاه غیرمجاز موجب برداشت اضافه آب‎های زیرزمینی و خشک شدن قنوات می‎شود که این امر تداخل آب‎های شور و شیرین، شور شدن آب، نابودی خاک را به دنبال خواهد داشت.

وی افزود: چاههای غیرمجاز حدود ۱۳ درصد از حجم کل آب‎های استان را برداشت می‎کند در واقع ۲ میلیارد و ۴۸۵ میلیون مترمکعب ذخایر منابع آبی استان در حالت نرمال است اما متأسفانه در بهره‎برداری از منابع آبی زیرزمینی از خطوط قرمز عبور کرده‎ایم.

مدیرعامل شرکت آب و منطقه‎ای گلستان در خصوص اقدامات شرکت آب و منطقه‎ی برای تأمین آبی استان گفت: با ایجاد آب‎بندان و سدها ۷۲ درصد آب‎های سطحی استان مهار شده است و سعی می‎کنیم با اقدامات سازه‎ای جدید مابقی آب‎های سطحی نیز مهار شود.

نظری بیان کرد: ساخت چهار سد و مطالعه ۳ سد در دست اجراست هم‎چنین پایاب شبکه قره‎سو، زرین‎گل، طرح نجات خلیج گرگان، آبرسانی به چهار شهر استان، رپرگذاری، لایه‎روبی و ساماندهی رودخانه‎ها از دیگر اقدامات برای تأمین منابع آبی استان محسوب می‎شود.

وی برداشت غیرمجاز از آب‎های سطحی و زیرزمینی را مشمول جریمه دانست و گفت: بهره‎برداری بیش از اندازه از چاه‌های مجاز و غیرمجاز مشمول جریمه می‎شود متأسفانه عدم همکاری برخی دستگاه‌های مختلف خدمات‎رسان برای جلوگیری از پرداخت تسهیلات به دارندگان چاه‌های غیرمجاز و عدم تخصیص ناکافی اعتبار برای برخورد با چاه‌های غیرمجاز موجب شده تا در مقابل برخورد با برداشت غیرمجاز از آب‎های زیرزمینی علیرغم تلاش‎های فراوان شاهد اقدام جدی در این رابطه نباشیم.

*آماری از بهر‎برداری چاههای استان وجود ندارد

در حالی برخی مسؤلان مرتبط با حوزه آب یکی از عوامل کاهش منابع آبی استان و مواجه شدن استان با بحران کم‎آبی را بهره‎برداری از چاه‌های غیرمجاز و برداشت آب‎های زیرزمینی عنوان می‎کنند اما دبیرخانه کشاورز گلستان معتقد است آماری در رابطه با بهره‎برداری از چاه‌ها و میزان مصرف آب در بخش کشاورزی وجود ندارد.

علیقلی ایمانی با بیان اینکه امنیت غذایی برای هر کشور دارای اهمیت است در گفتگو با خبرنگار فارس از گرگان اظهار کرد: برای حمایت از تولید داخلی و وابسته نبودن به مرزهای بیرون نمی‎توان تولید و کشاورزی را تعطیل کرد.

وی با رد این مطلب که بخش کشاورزی بیش از ۸۰ درصد مصرف آب را به خود تخصیص می‎دهد، تصریح کرد: بعضی مسوولان در تریبون‎های مختلف از بهره‎برداری بی رویه کشاورزان از چاههای آب سخن می‎گویند این درحالی است که چاه‌های زیادی در استان به دلایل مختلف مدت‎هاست که مورد بهره‎برداری قرار نمی‎گیرد اما هنوز زمان ارائه گزارشات، این چاه‌ها نیز جزو آمار قرار می‎گیرد.

دبیرخانه کشاورز گلستان خاطرنشان کرد: وزارت کشاورزی و نیرو نمی‎تواند به تنهایی مصرف آب را مدیریت کند که هم تولید و هم منابع آبی حفظ شود بنابراین مسوولان و کشاورزان در کنار هم باید شرایطی فراهم کنند که هم مصرف بهینه و هم قابلیت اجرایی برای کشاورزان وجود داشته باشد تا بتوانیم به تولید ادامه دهیم.

*مشارکت کشاورزان در تصمیم‎گیری برای رفع مشکلات آنها

ایمانی خواستار مشارکت کشاورزان در فرایند تصمیم‎سازی و تصمیم‎گیری برای رفع مشکلات آنها شد و گفت: امروز، زمانی نیست که تنها عده‎ای افراد بدون مشارکت کشاورزان برای مشکلات آنها تصمیم‎گیری کنند اقتصاد استان بر پایه کشاورزی استوار است و معشیت تعداد زیادی از افراد وابسته به کشاورزی و شاخه‎های وابسته به آن است بنابراین در فرایند تصمیم‎گیری باید تمام مشکلات و مسائل استان در نظر گرفته شود.

وی با بیان اینکه هنوز کار تحقیقی و علمی در رابطه با میزان مصرف آب در محصولات کشاورزی مختلف از جمله شالی در استان انجام نشده است افزود: استفاده از سیاست‎های تنبیهی راهکار مناسبی برای جلوگیری از کشت برخی محصولات با نیاز آبی بالا نیست در واقع نمی‎توان کشاورز را مجبور به کشت محصول خاص یا مانع از کشت محصول دیگر کرد چرا که در هیچ جای قانون چنین موضوعی مطرح نشده است.

ایمانی ادامه داد: کشاورزان با توجه به شرایط آب و هوایی و میزان آب در دسترس تصمیم می‎گیرند چه محصولی کشت کنند، مدیریت منابع آب مورد توجه وزارت کشاورزی است اگر کشاورزان بیش از میزان آب تخصیص یافته آب مصرف کنند مشمول جریمه خواهند شد.

*سرمایه‎گذاری ۱۰۰ میلیارد تومانی برای مصرف بهینه آب

از سویی دیگر، به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان، این سازمان سال گذشته در زمینه بهینه کردن مصرف آب  مبلغ ۵۲ میلیارد تومان سرمایه گذاری کرد.

مختار مهاجر افزود: امسال نیز با برنامه ریزی انجام شده ۱۰۰ میلیارد تومان در این قسمت سرمایه‌گذاری خواهد شد تا بتوانیم راندمان عملکرد صرفه‌جویی را بالا ببریم.

وی ادامه داد: انتقال آب با لوله، کشت مستقیم و کشاورزی حفاظتی، انتخاب گونه‌های مقاوم به خشکی و نیاز آبی کمتر مانند سویا، پنبه و کنجد می‎توانند موجب صرفه‎جویی در منابع آبی و افزایش راندمان تولید شود.

بر اساس این گزارش میانگین بارندگی در کشور یک سوم  و میزان تبخیر سه تا چهار برابر بیش از دنیاست از اینرو مدیریت مصرف آب نه تنها در یک بخش خاص، بلکه در تمام بخش‎های مختلف امری لازم و ضروری محسوب می‎شود که همگان باید نسبت به مصرف بهینه احساس مسؤلیت داشته باشند، با این وجود در سال‎های اخیر بخش کشاورزی به عنوان مهم‎ترین بخش مصرف کننده آب معرفی می‎شود بخشی که در استان‎هایی همچون گلستان فعالیت اقتصادی اول مردمان این دیار را یدک می‎کشد.

مشکلاتی از جمله خرد شدن اراضی کشاورزی، عدم حمایت از برخی محصولات با نیاز آبی پایین، وجود واسطه‎ها و ده‌ها مشکل دیگر موجب شد تا کشاورزی با عدم صرفه اقتصادی برای فعالان این بخش مواجه شود از اینرو کشاورزان به کشت محصولاتی از جمله شالی که برای آنها صرفه اقتصادی داشت روی آوردند محصولی که به گفته مسؤلان نیاز آب بالایی دارد.

کاهش منابع آبی در سال‎های اخیر، مشکلات در بخش کشاورزی را مضاعف کرده است از سویی برای تحقق امنیت غذایی و عدم وابستگی به مرزهای بیرون، نمی‎توان تولید در بخش کشاورزی را تعطیل کرد از اینرو لازم است کشاورزان، کارشناسان و مسؤلان با مشارکت هم تصمیمی درست در جهت ادامه تولید و حفظ منابع آبی اتخاذ کنند.