طرح ملی CNG با هدف جایگزین کردن سوخت گاز طبیعی برای بخشی از مصرف ناوگان سبک و حمل و نقل عمومی شهری کشور به طور رسمی از سال ۱۳۷۹ آغاز شد که دو سال ابتدای آن نیز به مطالعه و بررسی میدانی اجرای طرحهای پایلوت سپری شد؛ از سال ۱۳۸۱ بود که قراردادهای اجرایی این طرح به طور رسمی منعقد و پروژه های مربوطه آغاز شدند.

این طرح بر اساس قوانین بودجه سالانه در سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵ مصوب مجلس شورای اسلامی و در ادامه آیین نامه های اجرایی مربوطه ابلاغی از طرف هیئت دولت، پشتیبانی مالی و قانونی شده است.

علی مهرابی، مدیر طرح گاز طبیعی فشرده (سی ان جی) شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران می گوید: در صورت عدم استفاده از سی ان جی، با توجه به افزایش مصرف روزانه بنزین، ناچار می بایست واردات روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین بیشتر تدارک دیده می شد که هزینه ای هنگفت را به بدنه اقتصاد کشور تحمیل می کرد.

وی می افزاید: از سوی دیگر، استفاده از سوخت جایگزین، تاثیر بسزایی در کاهش آلاینده های ناشی از مصرف بنزین در شهرهای بزرگ نیز داشته است.

چگونگی اجرای طرح CNG در کشور

طرح ملی سی ان جی کشور در چهار مرحله اجرا شده است که فاز نخست آن حمایت مالی و فنی ایجاد زیرساخت و احداث کارخانجات تولید تجهیزات و قطعات مربوط به جایگاه های سی ان جی، به همراه انتقال دانش فنی و داخلی سازی دانش فنی و تربیت نیروی انسانی متخصص را در بر می گیرد.

فاز دوم به حمایت مالی و فنی ایجاد زیرساخت و احداث کارخانجات تولید تجهیزات و قطعات خودروهای سی ان جی (شامل کیت و مخزن) و انتقال دانش فنی و تربیت نیروی انسانی در این بخش، مربوط می شود.

راه اندازی ۲۵۵۰ تجهیز مورد نیاز جایگاه های سی ان جی به صورت کمک بلاعوض دولتی و حمایت در ساخت و راه اندازی جایگاه های خصوصی با سرمایه گذاری اشخاص از طریق پرداخت کارمزد ویژه، فاز سوم اجرای طرح سی ان جی در کشور بوده است.

فاز پایانی این طرح نیز حمایت مالی و فنی از ایجاد زیرساخت تبدیل کارگاهی خودروهای بنزین سوز به دوگانه سوز در سراسر کشور و ایجاد زیرساخت تولید خودروهای دوگانه سوز کارخانه‌ ‌‎ای به صورت پایه گاز سوز در کارخانجات خودروسازی داخل کشور را شامل می شود.

شاید زمانی که درباره مصرف بهینه بنزین، تعدیل قیمت و ... صحبت می کنیم، اذهان مردم به این سمت هدایت شود که ممکن است رفاه عمومی کاهش پیدا کند؛ در حالیکه اگر سی ان جی جایگزین بخشی از مصرف سوخت بنزین شود، رفاه از دست رفته نیز جبران خواهد شد.

به گفته مهرابی، هم اکنون ظرفیت سی ان جی کشور دو برابر میزان مصرف است و مردم می توانند با توجه به قیمت کمتر آن نسبت به بنزین و مزیت پاک بودن آن از سوخت سی ان جی بیشتر استفاده کنند.

وضع کنونی صنعت سی ان جی در کشور

هم اکنون تعداد ۲۴۰۰ تجهیز و ۲۲۰۰ باب جایگاه سی ان جی در سراسر کشور راه اندازی شده که پیشرفت بیش از ۹۵ درصدی در مرحله احداث جایگاه ها را نشان می دهد.

همچنین در بخش ایجاد زیرساخت های تولید تجهیزات جایگاهی و خودرویی، تبدیل خودرو به صورت کارگاهی و کارخانه ای، این پروژه بر اساس ارقام تعریف شده در تعهدات شرکت ملی نفت ایران از پیشرفت صد در صد برخوردار بوده است.

ظرفیت ایجاد شده ۲ میلیون ۷۴۰ هزار مترمکعب در ساعت است که به طور متوسط، ماهانه ۲ میلیون و ۶۸۰ هزار مترمکعب آن در کل کشور فعال و آماده به خدمت است.

در مدت اجرای پروژه در فاز تبدیل کارگاهی، حدود ۹۰۰ هزار خودرو با روش تبدیل کارگاهی به دوگانه سوز تبدیل شده اند. همچنین در فاز تبدیل کارخانه ای در مدت مشابه تعداد ۲ میلیون و ۷۰۲ هزار دستگاه خودروی دوگانه و پایه گازسوز تولید شده است.

روزانه به طور میانگین ۲۱ میلیون مترمکعب گاز طبیعی فشرده جایگزین حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرفی بخش حمل و نقل سبک کشور شده است که این مقدار در حدود ۲۱ درصد از سهم سبد سوخت کشور در بخش حمل و نقل سبک را تشکیل می‌دهد.

دیدگاه مردم درباره سبد سوخت کشور نیاز به تغییر دارد، از این رو مسئولان و سازمان‌های مربوطه باید با اندیشیدن تمهیداتی نظیر تولید خودروهای پایه گازسوز با پیمایش کم و همچنین کاهش تعرفه واردات خودروهای گازسوز، مصرف کنندگان را به استفاده بیشتر از این سوخت سوق دهند.