پس از آزادی موصل از سیطره داعش، برگزاری همه‌پرسی استقلال‌طلبانه در اقلیم کردستان و سرانجام تحولات کرکوک کابینه «حیدر العبادی» برگزاری انتخابات پارلمانی آینده در ماه مارس ۲۰۱۸ را تصویب کرد. این انتخابات از منظرهای مختلفی دارای اهمیت حیاتی است. از یکسو ممکن است باعث افزایش تنش‌های قومی در عراق شود و از سوی دیگر نحوه مشارکت کُردها در آن مشخص نیست. همچنین خروج «عمار حکیم» از حزب مجلس اعلی و تأسیس حزب حکمت وطنی در کنار حمایت «مقتدی صدر» از حیدر العبادی و نیز احتمال انشقاق در حزب الدعوه میان العبادی و «نوری المالکی»، رهبر فراکسیون دولت قانون ازجمله دیگر عواملی است که پیچیدگی‌ها و ابهامات این انتخابات و آرایش نیروهای سیاسی در آن را صدچندان می‌کند.

در همین راستا خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری موج با «اردشیر پشنگ»، کارشناس مسائل خاورمیانه و کُردها  گفت‌وگو کرد که در زیر رئوس اصلی آن را می‌خوانید:

با توجه به برگزاری انتخابات آینده پارلمانی در عراق تا سه ماه آینده به نظر شما آرایش نیروهای سیاسی پیش‌ از این انتخابات چگونه است؟

به نظر می‌رسد انتخابات آتی عراق، انتخاباتی پر ابهام و رازآلود است. به‌ویژه تحولات سیاسی و امنیتی اخیر در این کشور، چه تحولات مناطق عربی و چه رویدادهایی که در مناطق کُردنشین به وقوع پیوست نیز بر شدت این پیچیدگی می‌افزاید. گروه‌های جدیدی در سپهر سیاسی عراق و منابع جدیدی از قدرت در حال شکل‌گیری هستند؛ ازجمله این گروه‌ها می‌توان به «حشد الشعبی» اشاره کرد. این گروه که تاکنون یک بازوی نظامی به‌حساب می‌آمده، اکنون درصدد ورود به پارلمان نیز هست. برخی از سران حشد الشعبی نیز تاکنون علاقه‌مندی خود را برای شرکت در انتخابات اعلام کرده‌اند.

بااین‌حال درون پارلمان عراق نیز مباحثی پیرامون محدود کردن گروه‌های نظامی از حضور در سپهر سیاسی انجام‌شده و نخست‌وزیر عراق نیز ضمن حمایت از حشد الشعبی چند بار اعلام کرده با نام حشد الشعبی نمی‌توان در انتخابات شرکت کرد. اما احتمال دارد اعضای این گروه با عناوین دیگری بتوانند مجوز رقابت در انتخابات را به دست بیاورند. خود این موضوع یکی از ابهامات اصلی است و هنوز مشخص نیست که آیا دولت اجازه حضور اعضای حشد الشعبی در انتخابات را صادر می‌کند یا خیر.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد در بین نیروهای شیعی عراق هم به‌زودی آرایش سیاسی متفاوتی رقم خواهد خورد و به‌احتمال‌زیاد تشکل‌ها و احزاب شیعی با یارگیری متفاوتی ازآنچه در سال 2014 اتفاق افتاد در انتخابات شرکت خواهند کرد. در اردوگاه شیعیان، رقابت بین سه جریان اصلی جریان دولت قانون با محوریت حزب الدعوه، جریان صدر و نیز جریان حکیم خواهد بود که دیگر خود به دو جناح عمار حکیم و حزب مجلس اعلی تقسیم می‌شود .

همچنین در این میان با پایان یافتن سیطره داعش بر مناطق سُنی نشین عراق در شمال و شمال غرب این کشور شاهد این خواهیم بود که به‌احتمال‌زیاد تشکل‌های سُنی از ایجاد ائتلاف واحد ناتوان خواهند ماند و مانند سال 2014 با چند فهرست رقابت خواهند کرد. به نظر می‌رسد رقابتی جدی در میان اهل تسنن عراق به وجود خواهد آمد. همچنین تأثیر حضور بلندمدت داعش در این مناطق و نیز تحولات اخیر برای آزادسازی آن‌ها نیز در انتخابات بازتاب خواهد یافت.

کُردها اما اوضاع پیچیده‌تر از همه دیگر اقوام است. اگر پیش‌ازاین و در سه انتخابات اخیر شاهد انسجام نسبی کُردها در بغداد بودیم، در پی تحولات کرکوک متعاقب همه‌پرسی، به نظر می‌رسد امکان چند پارچه شدن کُردها نیز به‌شدت زیاد شده است.

در روزهای منتهی به همه‌پرسی سؤال اصلی این بود که آیا کُردها در انتخابات 2018 شرکت می‌کنند یا خیر؟ اما با رویدادهای سیاسی و امنیتی پس‌ازآن به نظر می‌رسد دست‌کم گروه‌هایی از نیروهای سیاسی کُرد در انتخابات شرکت خواهند کرد.

همچنین شرکت کردن حزب دموکرات در انتخابات نیز از یکسو درگرو نحوه مذاکرات اربیل و بغداد است و از سوی دیگر نیز به این وابسته است که کدام گروه‌های کُردی در انتخابات آینده شرکت کنند.

اکنون نیز احتمال چند لیست شدن کُردها در بغداد بالا رفته است، در سال 2014 نیز ابتدا چند لیست کُردی در بغداد مطرح شد، اما نهایتاً یک لیست اکثریت نیز شکل گرفت و بخش مهمی از رأی کُردها را به دست آورد. با این وجود در شرایط فعلی تحت تأثیر تحولات داخلی در اقلیم کردستان، به نظر می‌رسد، پیچیدگی تشکیل ائتلاف‌ها نسبت به دور گذشته به شدت افزایش یافته است.

پس می‌بینید که وضعیت نیروهای مختلف سیاسی، پر ابهام است و در شرایط کنونی ارائه پیش‌بینی از نتایج بسیار دشوار به نظر می‌رسد، زیرا هنوز احتمال دارد آرایش نیروهای سیاسی تغییر کند.

اما پراکندگی و شکاف‌های موجود میان نیروهای سیاسی، ممکن است انتخابات آتی را به‌جای آنکه محملی برای ایجاد اجماع ائتلاف کند، به بستر تشدید اختلافات و چنددستگی‌ها مبدل سازد.

با توجه به ابهامات موجود به نظر شما آیا می‌توان ائتلاف دولت قانون را مجدد پیروز انتخابات دانست؟

محور ائتلاف دولت قانون نوری مالکی و حزب الدعوه هستند، العبادی هم معاون حزب الدعوه است، اما در ماه‌های اخیر به نظر می‌رسد بخشی از اعضای این حزب طرفدار کاندیداتوری مجدد العبادی شده‌اند و از مالکی فاصله گرفته‌اند. البته هنوز اکثریت حزب الدعوه طرفدار مالکی هستند. به نظر می‌رسد احتمال انشقاق در این حزب نیز وجود دارد.

اما به نظر می‌آید اگر حمایت قدرت‌های فرا منطقه‌ای، هم‌پیمانان منطقه‌ای و دیگر احزاب شیعی عراق از العبادی تداوم نیابد، او قطعاً در برابر نوری مالکی شانس موفقیت نخواهد داشت.

همچنین باید وضعیت حشد الشعبی را نیز به تحلیل در مورد نتایج رقابت شیعیان بیفزایم، زیرا اگر اعضای این گروه بتوانند به فرایند رقابت راه یابند، احتمالاً دست‌کم بخشی از نتایج متفاوت رقم خواهد خورد. البته احتمالاً اعضای حشد الشعبی نخواهند توانست با عنوان این گروه در انتخابات شرکت کنند ولی تحت عنوانی دیگر مشارکت آن‌ها ممکن خواهد بود.