آیا ایران به مذاکره مجدد تن می‌دهد؟
دولت ایالات‌متحده درصدد این است با طرح شروط غیرعقلانی با فرض عدم پذیرش آن‌ها از سوی ایران؛ زمینه خروج آمریکا را از برجام فراهم کند و در مقابل تحریم‌ها را به حالت قبل بازگرداند.
علیرضا علیپور- خبرگزاری موج؛ هدف توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت بزرگ جهانی در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین دستاورد و میراث باراک اوباما ممانعت از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای بوده است. اما «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در نخستین سالگرد حضورش در رأس قدرت در ایالات‌متحده آمریکا درصدد این است که به تمام وعده‌ها و شعارهای خود در طول دوران مبارزات انتخاباتی جامه عمل بپوشاند.
یکی از وعده‌های وی پاره کردن برجام بوده است. وی برجام را با عناوین «احمقانه‌ترین توافق تاریخ» و « توافق بد» مورد انتقاد قرار داد و معتقد بود که توافق هسته‌ای منجر به تبدیل ایران از یک کشور در آستانه سقوط به کشور قدرتمند شده است.
اما پس از حصول توافق هسته‌ای، کنگره آمریکا که از اکثریت جمهوری خواهان تشکیل‌شده بود و آن‌ها مخالف مذاکره و حصول برجام بودند طرحی را تصویب کردند که رئیس‌جمهور هر ۹۰ روز یک‌بار میزان پای بندی ایران به برجام و هر ۱۲۰ روز تأیید و تمدید تعلیق تحریم‌های برجام را انجام دهد. اما وی پس از دو بار تأیید برجام، در بار سوم در ۱۳ اکتبر اعلام کرد که ایران «روح برجام را نقض کرده است و به همین جهت ارزیابی برجام را به کنگره آمریکا سپرد و مهلت ۶۰ روزه‌ای هم برای تصمیم‌گیری در موردتوافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران تعیین کرد و به تعبیری توپ تصمیم‌گیری در مورد برجام را به زمین کنگره انداخت.»
در این راستا وی بر این اعتقاد بود که اگر کنگره و هم‌پیمانانش نگرانی‌های وی را در مورد برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران را رفع نکند برجام را پاره خواهد کرد. اما در ۱۲ دسامبر پس از پایان فرصت شصت‌روزه نمایندگان کنگره حرکتی از خود نشان ندادند و برجام را لغو نکرده و توپ را دوباره به زمین دونالد ترامپ انداختند. ترامپ برای بار دیگر در ۱۲ ژانویه میزان پای بندی ایران به توافق هسته‌ای را تمدید کرد و در هفته گذشته برخلاف میل باطنی خود با اعلام شروطی تعلیق تحریم علیه ایران را تمدید کرد.
«علی‌رغم تمایل شدید، من هنوز ایالات‌متحده را از توافق اتمی با ایران بیرون نکشیده‌ام. در عوض من دو راه پیش رو قرار داده‌ام: یا معایب فاجعه‌آمیز این قرارداد رفع شود یا این‌که ایالات‌متحده آمریکا از آن خارج خواهد شد.» این عبارتی بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا سخنانش را با آن شروع کرد و سپس اعلام کرد که « برای آخرین بار» با تعلیق تحریم‌های اتمی موافقت می‌کند تا مطمئن شود معایب آن توسط « متحدان اروپایی اصلاح خواهد شد». وی تأکید می‌کند که این آخرین شانس است و ایالات‌متحده دیگر تحریم‌ها را برای ماندن در قرارداد اتمی تعلیق نخواهد کرد» رئیس‌جمهور آمریکا می‌گوید «هرلحظه که احساس کنم معامله بی‌عیب و نقصی موجود نیست بلافاصله از توافق خارج می‌شوم و هیچ‌کس نباید روی حرف من تردید کند.»
شروط ترامپ
دونالد ترامپ به چهار مولفه حیاتی اشاره می‌کند.
۱- اجازه بازرسی فوری از تمام اماکن که توسط بازرسان بین‌المللی درخواست شده است.۲. حصول اطمینان از این‌که ایران به‌هیچ‌وجه به سلاح هسته‌ای نزدیک نخواهد شد. ۳- حذف تاریخ انقضا ( اشاره به‌شرط غروب آفتاب) ، تا همه راه‌های دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای – نه‌فقط برای ده سال بلکه برای همیشه مسدود شود؛ و اگر ایران از هریک از موارد تخلف کند، تحریم‌های هسته‌ای آمریکا به‌طور خودکار قابل‌اجرا باشند. ۴- مصوبه‌ای که رئیس‌جمهور انتظار تصویب آن را توسط کنگره دارد باید برای نخستین بار به‌طور علنی در قوانین ایالات‌متحده برنامه موشک‌های دوربرد و برنامه سلاح هسته‌ای را از هم تفکیک‌ناپذیر بداند و همچنین برای توسعه و آزمایش موشک‌ها توسط ایران تحریم‌های سختی پیش‌بینی کنند.
واشنگتن‌پست شروطی را که دونالد ترامپ برای قانون‌گذاران کنگره و کشورهای اروپایی جهت اصلاح نقایص برجام به‌زعم او تعیین کرده را به‌منزله « بازنویسی یک‌جانبه» توافق هسته‌ای توصیف کرده است. شروط ترامپ اوج بهانه‌جویی و نماد تلاش‌های یک‌ساله اخیر وی در تقابل با برجام است. درواقع بخشی از این شروط یا توان اجرایی شدن ندارند و یا این‌که محلی از طرح و مذاکره ندارند. خصوصاً این‌که همه اعضای گروه ۵+۱ و به‌ویژه ایران در جریان مذاکرات توافق هسته‌ای بر این نکته تأکید دارند که هرگونه مذاکره مجدد درباره مفاد برجام، اصلاح و یا تغییر برخی از بندهای توافق و نیز عدم افزودن تکمله یا الحاقیه‌های به آن جدا خودداری کنند.
۱- اجازه بازرسی فوری از تمامی اماکن توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
آمریکا برای بازرسی از اماکن نظامی به بندهای ۷۴ تا ۷۸ بخش دسترسی‌ها مربوط به بخش Q است استناد می‌کردند تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ترغیب به بازدید از مراکز نظامی ایران کنند و جمهوری اسلامی ایران همواره به دلیل هراس از جاسوسی بازرسان آژانس و ارائه اطلاعات محرمانه ایران به سرویس‌های اطلاعاتی غرب با این امر مخالفت کرده است . مقامات ایران بر این عقیده هستند که مراکز نظامی ایران هیچ ارتباطی با تأسیسات هسته‌ای ندارد. مراکز نظامی همواره جز بخش‌های سری محسوب می‌شود و بر این عقیده هستند که گزارش‌های مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر پای بندی ایران به تعهداتش در اجرای برجام صحه گذاشته است و بنابراین هیچ توجیه قانونی برای بازدید از تأسیسات نظامی ایران وجود ندارد. در این راستا سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که اجازه هیچ‌گونه بازرسی از هیچ‌یک از مراکز نظامی را نمی‌دهیم فصل خطاب مخالفت ایران با این شرط دونالد ترامپ باشد.
۲-حذف تاریخ انقضا
دوره زمانی عدم غنی‌سازی بالا برای صنعت هسته‌ای ایران در توافق برجام یک دوره ده‌ساله است اما ترامپ مدعی است که این مسئله به‌صورت دائمی و همیشگی از تعهدات تهران نسبت به جامعه جهانی ذیل برجام باشد. درواقع استدلال ترامپ این است که پس از پایان محدودیت زمانی ایران بار دیگر زمینه تبدیل به یک قدرت هسته‌ای را دارد و این منجر به رقابت هسته‌ای در منطقه می‌گردد که از آن به‌عنوان « بند غروب آفتاب» سخن می‌گویند که به محدودیت‌های ده‌ساله افزایش سانترفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم و ۱۵ ساله افزایش حجم اورانیوم غنی‌شده اشاره دارد. آن‌ها بر این اعتقادند که با پایان این بازه زمانی ایران عملاً به نقطه صفر برمی‌گردد و بار دیگر در مسیر ساخت بمب هسته‌ای قرار می‌گیرد. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران در طول مذاکرات گذشته همواره بر حق غنی‌سازی خود تأکید کرده است و این به این معنی است که با محدودیت دائمی در این مورد مخالف است.
۳-حصول اطمینان از این‌که ایران به‌هیچ‌وجه به سلاح هسته‌ای نزدیک نخواهد شد.
در مورد شرط دیگر این است که ایران از همان ابتدا ، چه قبل از برجام و چه در عین انجام مذاکرات و چه بعد از حصول توافق هسته‌ای به جامعه جهانی این تضمین را داده است که هیچ تمایل و تلاشی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای نداشته و ندارد چراکه این‌گونه سلاح‌ها برای کشور اسلامی مشروعیت اخلاقی و دینی ندارد. از سوی دیگر هم تمامی مبادی ورود مواد اولیه هسته‌ای ایران زیر نظر بازرسی دقیق و کامل آژانس است. یقیناً دستیابی و غنی‌سازی بالای این حجم از اورانیوم تحت نظارت دقیق آژانس نمی‌تواند از چشمانش دور بماند.
۴- مسئله موشکی
در برجام کوچک‌ترین اشاره‌ای به مسائل موشکی نشده است. لذا مطرح کردن این شرط از سوی آمریکا عملاً تحمیل و گره زدن مسائل غیربرجامی به برجام است. از این نظر شرط ترامپ محل طرح ندارد. برجام صرفاً مربوط به مسئله هسته‌ای است و مضافاً این‌که موشک‌های ایرانی کلاهک هسته‌ای ندارند و درعین‌حال در دکترین نظامی ایران اساساً تولید و ساخت سلاح هسته‌ای تعریف‌نشده است. مقام معظم رهبری همواره اظهار داشتند که امکانات و قدرت دفاعی کشور قابل‌مذاکره و چانه‌زنی نیست. که وی در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران تأکید کرد که هر چه می‌توانید روی موشک کار کنید ؛ ببینید دشمن چقدر روی موشک حساس است پس بدانید که چقدر کارتان مهم است.» این نمایانگر غیرقابل‌مذاکره بودن مسئله موشکی است. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه اظهار داشت : « سیاست و موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص برنامه موشکی کاملاً مشخص و روشن است و دیگر کشورها به‌خوبی از این موضع جمهوری اسلامی ایران آگاه‌اند. برنامه موشکی ایران کاملاً جنبه دفاعی و بازدارندگی دارد و علیه هیچ کشوری نیست و طرح ادعای واهی و بی‌پایه تغییری در این موضع اصولی کشور ایجاد نخواهد کرد.
واکنش ایران به سخنان ترامپ
محمدجواد ظریف وزیرامورخارجه ایران سخنان ترامپ را « تلاشی درمانده» برای برهم زدن توافق مستحکم دانست که همزمان بندهای ۲۶ و ۲۸ و ۲۹ آن توافق را به شکل مغرضانه نقض می‌کند. برجام قابل‌مذاکره مجدد نیست، به‌جای تکرار لفاظی های کهنه، آمریکا باید مانند ایران به تعهداتش در برجام عمل نماید.
مجید تخت روانچی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اظهار داشت: « ما از این‌که بخواهیم وارد فاز خروج از برجام شویم استقبال نمی‌کنیم.»
علی‌اکبر ولایتی عضو تشخیص مصلحت نظام گفت: « برجام نه قابل‌مذاکره و نه بازنگری و نه اصلاح و یا کم کردن بعضی از شرایط آن است بلکه همان‌طور که موردتوافق طرفین بوده است بندبند اجرا می‌شود. زیاده‌خواهی‌های آمریکا نیز هیچ تأثیری در مقاومت جمهوری اسلامی ایران در رابطه با برجام و مطالبات ایران ندارد» تهران متعهد شده است که تا زمانی که دیگر طرفین توافق به برجام احترام بگذارند در توافق خواهند ماند اما اگر واشنگتن از برجام خارج شود او نیز عقب می‌کشد.
ارسال نظر