به گزارش خبرگزاری موج، در پی درگذشت ایرج کاظمی «نویسنده، محقق و پژوهشگر لرستانی»، جمعی از صاحب‌نظران و نویسندگان ادبی در نوشتارهای جداگانه‌ای، درگذشت ایرج کاظمی را تسلیت گفتند.

علی دهباشی، دکتر محمدجعفر محمدزاده، دکتر عبدالکریم جربزه‌‌دار، دکتر نصرت‌اله مسعودی، عزت‌اله چنگایی، هوشنگ بیرانوند، سیدمحمد سیف‌زاده، ساسان والیزاده و امین ساکی، در نوشتارهای جداگانه‌ای، درگذشت استاد ایرج کاظمی را تسلیت گفتند و فقدان آن ادیب وارسته را، ضایعه‌ای بزرگ و جبران ناپذیر برای جامعه فرهنگی، هنری و ادبی کشور دانستند.

علی دهباشی

افسوس که شب ایرج کاظمی در مجله بخارا برگزار نشد

چندی پیش به استاد کاظمی پیشنهاد دادم که شب «ایرج کاظمی» را در مجله فرهنگی هنری بخارا برگزار کنیم. چند روز پیش بود که با ایشان صحبت کردم، گفتم قصد اجرایی کردن پیشنهادم را دارم، گفت: اگر تن یاری کند و عمر کفاف‌ دهد، حتما !

گفت من که چیزی برای گفتن ندارم. گفتم شعرهای شما در لرستان کم نظیر است. عرفان عمیق نهفته و عیان در شعر شما انسان را به تفکر وا می دارد. پس این شکسته نفسی‌ها برای چیست.

گفتم اگر نام شما را از زیر  اشعار پاک کنند باز انسان متوجه می شود شعر ایرج کاظمی است.

ببینید، مقوله تحقیق و پژوهش، عنصری جدایی ناپذیر از شخصیت ایرج کاظمی بود و من عمیقاً متاسفم که او خیلی زود از میان ما رفت. واقعاً زود بود، زود !

او باید می ماند و چونان گذشته به فرهنگ ایران و لرستان زمین خدمت می کرد و من متاسفم که نتوانستم شب ایرج کاظمی را در مجله بخارا و بنیاد استاد افشار برپا کنم.

هر چند باور درگذشت ایرج کاظمی سخت است اما، به مردم لرستان و اهالی فرهنگ، هنر و ادب آن دیار کهن تسلیت می‌گویم.

دکتر عبدالکریم جربزه‌دار

از درگذشت کسی که برای فرهنگ و تمدن لُری زحمت کشیده، سخت متاثرم

ایرج کاظمی انسانی فرهنگی بود. چگونه می‌شود از درگذشت کسی که در معرفی تمدن و فرهنگ لُری زحمت کشیده متاثر نبود.

او  یک غنیمت و موهبت بود، گلی زیبا که خداوند از باغچه خداوندی‌اش چید و برد. کاظمی برای شناساندن فرهنگ و شناساندن نامداران لرستان چه زحمت‌ها که نکشید.

او در حوزه لرستان پژوهی و شناخت مشاهیر لُر، حافظ‌شناسی و عرفان خدماتی ارائه کرد که جاودانه خواهد ماند.

متاسفم که برای بزرگداشت مقام ایرج کاظمی در لرستان اقدامی صورت نگرفت. متاسفم که قدر او دانسته نشد چرا که او در حوزه فرهنگ عمومی لرستان نقش ارزنده‌ای داشت.

ما لرها باید بیدار شویم. تا فرصت هست به صورت عملی آثاری که در زمینه  لر و لرستان منتشر می‌شود را حمایت کنیم و رونقی به نشر این آثار دهیم.

در پایان از خداوند متعال می‌خواهم  ایرج کاظمی  که از سلوک عرفانی بهره برده بود را با نیکان عالم محشور گرداند.

نصرت‌اله مسعودی

ای کاش تا زنده بود قدرش دانسته می‌شد

ایرج کاظمی انسانی کتاب خوانده، محقق و مدرس دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها بود. او به فرهنگ و هنر و ادب این کشور بسیار خدمت کرد و برخی از کسانی که حالا دارای مدرک دکتری هستند، روزگاری شاگرد ایشان بوده‌اند.

به اعتقاد من، ممکن است برای هر کسی که کار علمی و پژوهشی می‌کند فراز و نشیب هایی وجود داشته باشد اما، گام‌هایی که ایرج کاظمی و امثال او برداشتند، بی‌تردید پایه و اساس گام‌های بعدی در حوزه فرهنگ و پژوهش در لرستان است.

اگر چه من و مرحوم ایرج کاظمی تعارضات معرفتی فراوانی داشتم اما، این مهم نافی خدمات ارزنده او به فرهنگ، هنر و ادب لرستان نیست و من به زحمات و خدمات ایرج کاظمی احترام می‌گذارم.

انسان‌هایی مثل استاد حمید ایزدپناه و ایرج کاظمی، کسانی هستند که هرگز فراموش نمی شوند و جاودانه خواهند ماند اما، ای کاش تا زنده بودند قدرشان دانسته می‌شد. آنانی که مویی سفید کرده‌اند ایرج کاظمی‌ها را می‌شناختند و می‌شناسند اما، ای کاش شخصیتی مانند ایرج کاظمی به جوانان شناسانده می‌شد.

به هر روی، منتظر شنیدن خبر درگذشت ایرج کاظمی نبودم و با شنیدن این خبر، سوختم. در پایان از حضرت حق می‌خواهم که او را، مورد مغفرت قرار دهد.

عزت‌اله چنگایی

جبران فقدان ایرج کاظمی، هم سخت است و هم غیرممکن

شنیدن خبر درگذشت استاد ایرج کاظمی هم غافلگیر کننده بود و هم غیر منتظره. حضور گرم او غنیمتی بود برای ما و جامعه، اما افسوس  که از دست رفت زیرا این رفتنش  برایمان سخت و دشوار است.

به عقیده  من اقدامات ایرج کاظمی در حوزه فرهنگ، هنر، ادبیات و تاریخ، کم‌نظیر و شاید در سطح استان لرستان بی‌نظیر بود.

کم داریم کسانی را که اینگونه پرورش یافته باشند، پاسخگوی پرسش‌های دیگران باشند و آنگونه که ایرج کاظمی بود، در راه تحقیق و پژوهش گام بردارند. جبران فقدان او هم سخت است و هم غیرممکن.

ایرج کاظمی شیفته  مولا علی (ع) بود و  نام علی در کلامش موج می‌زد، لذا  به واسطه عشق ایشان به ائمه، از خداوند متعال می‌خواهم تا علی(ع) را در قیامت دستگیر ایشان قرار دهد.

هوشنگ بیرانوند

ایرج کاظمی، گره‌گشا و خیّر فرهنگی بود

جناب استاد ایرج کاظمی به معنای واقعی یک تاریخ نویس، موسیقیدان، محقق، مفسر و یک تاطق بود. کمتر کسی را می‌توان یافت که در عرصه‌های مختلف به صورت تخصصی ورود کرده و موفق شده باشد اما ایرج کاظمی توانسته بود در حوزه‌های مختلف فرهنگ، هنر، ادبیات و علوم قرآنی به خوبی عمل کند.

ایرج کاظمی هم گره‌گشای فرهنگی بود و هم خیّر فرهنگی. او بدون چشمداشت در حوزه فرهنگ و هنر و مباحثی از این دست بی‌پروا مشاوره می‌داد و همکاری می‌کرد. نمونه‌اش را می‌توان در نشریات لرستان و روزنامه سراسری صدای ملت جستجو کرد. الحق و الانصاف او نمونه بارز یک دلسوز اجتماعی و فرهنگی و  یک گنجینه گرانبها بود که از دست ایران زمین و لرستان رفت.

اگر چه معتقدم ایرج کاظمی و حمید ایزدپناه و دکتر عیدی و سایر بزرگان ما باید تا ابد می‌ماندند اما چه باید کرد که همه در مقابل خدای متعال تسلیم هستیم و تعظیم می‌کنیم. پس این مصیبت بزرگ را به جامعه فرهنگی، هنری و رسانه‌ای تسلیت می گویم.

ساسان والیزاده

قلم ایرج کاظمی به لحاظ شیرینی و گریزهای متنی، یادآور قلم باستانی پاریزی بود

استاد ایرج کاظمی، از نسل اوتاد و شیوخ لرستان پژوه با حافظه بسیار قوی و اشراف کامل به ادبیات فارسی و عرب، و نیز موسیقیدان و روزنامه نگار و قوم پژوه.

مشاهیر لر با همه پراکندگی شناسنامه ای برای قوم لر و یادداشت های متعدد او در مطبوعات به لحاظ روان بودن  و پر دامنه گی یادآور قلم مرحوم سعید نفیسی و به لحاظ شیرینی و گریزهای متنی یادآور  قلم مرحوم باستانی پاریزی بود.

محمدجعفر محمدزاده

ایرج کاظمی قلم‌به‌دستی پرکار، نکته‌سنج و دقیق بود

 استاد کاظمی حق معلمی و استادی  برگردن خیلی‌ها داشتند، بسیاری از اهالی فرهنگ، هنر و ادب استان لرستان، از کلاس‌های درس ایشان در دوره‌های مختلف اعم از دبیرستان، مراکز تربیت معلم، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه لرستان، دانشگاه پیام نور و دوره‌های ضمن خدمت بهره‌ها برده اند. بنابر این، خیل شاگردان استاد کم نیستند و به همین جهت حق استادی بر گردن انبوهی از اهالی فرهنگ استان لرستان دارند.

دیگر اینکه استاد کاظمی، حق بزرگی بر جامعه مطبوعاتی لرستان و توسعه کیفی مطبوعات  دارند.

ایشان قلم‌به‌دستی پرکار، تلاشگر، نکته‌سنج ، ریزبین و دقیق بودند ، بیش از دو دهه است که روزی بر مطبوعات لرستان نگذشته، مگر اینکه شاهد نقدها، پژوهش‌ها ، تتبعات علمی و فرهنگی و مکتوبات لرستان پژوهی ایشان در قالب آثار قلمی بوده ایم که به‌حق، زینت‌بخش صفحات مطبوعات بوده است.

اگر فرهنگ را در حوزه نظری، دارا بودن  معلومات بسیار و آگاهی به علوم و اطلاعات وسیع  تخصصی زمان بدانیم، بی‌تردید استاد کاظمی را  باید نویسنده‌ای بافرهنگ بدانیم ؛زیرا که اشراف کاملی بر حوزه فرهنگ، ادبیات، هنر و لرستان‌پژوهی داشتند و خود و آثارش مرجعی برای این قبیل اطلاعات و معلومات بودند.

در بعد عملی نیز ایشان فردی فرهیخته و دارای روش و منش فرهنگی بودند؛ از آراستگی ظاهر تا آراستگی کلام و سخن در شخصیت او موج می زد و عامل به  آداب و رفتار ایرانی و اسلامی بودند.

به عنوان مثال کمترین محبت ها را با بیشترین توان خود جبران می کردند، هیچگاه دنبال خواسته های شخصی نبودند و با کوچک و بزرگ با احترام  برخورد می کردند، علی رغم حضور گسترده و ارتباطات وسیع و وثیق با مدیران و دست اندر کاران هیچگاه  برای خود چیزی نخواستند؛و در یک کلام استاد ایرج کاظمی کوهی از ادب، تواضع، معرفت، فرهنگ و هنر بودند و انسان زمانی که با ایشان دم‌خور می‌شد، بسیار از او می‌آموخت.

ایشان اگرچه با فضای مجازی و ابزارهای نوین ارتباط چندانی نداشت اما همیشه به روز بودند و از   اخبار فرهنگی مخصوصا  کتب منتشرشده در کشور  آگاهی داشتند.

از طرفی، ذهن سیال، حافظه قوی و فعال و تحلیل و تسلط او بر موضوعات فرهنگی و ادبی ،آشنایی بر موسیقی و ردیف‌های آن، خط تحریری زیبا و تسلط در سخنوری،جملگی نشان از آمیختگی فرهنگ و هنربا شخصیت این استاد گرانمایه است.

باری، اگر اجل  مهلت می‌داد، بی‌تردید جا داشت تا جامعه فرهنگی و هنری استان لرستان و کشور سالیان دیگری از وجوه متعدد  شخصیتی استاد کاظمی بهره‌مند می شد، اما چه ‌توان کرد که باید تسلیم تقدیر بود و  به قول حکیم طوس چنین خود را تسلی دهیم که:

همه مرگ راییم برنا و پیر

به رفتن خرد بادمان دستگیر

از خداوند قادر متعال می خواهم استاد فقید ایرج کاظمی را در مینو، همراه با اولیای خداوند و فرهیختگان و فرهنگ‌وران تاریخ فرهنگ و علم محشور گرداند و صبر و شکیبایی را برای همسر مکرمه ایشان، فرزندان معزّز و اقوام و نزدیکان داغدارشان خواستارم.

سیدمحمد سیف‌زاده

ایرج کاظمی، عاشق لرستان بود

درگذشت استاد ایرج کاظمی غیرمنتظره بود. چند روز پیش استاد را در انجمن نوپای خرم‌آباد شناسی ایشان را دیدم و برگزیده شدن ایشان به ریاست هیات مدیره این انجمن را تبریک گفتم، غافل از اینکه تقدیر، سرنوشت ایشان را به گونه‌ای دیگر رقم زده است.

چندسال پیاپی است که زمستان‌های لرستان غم‌انگیز است. بهمن ماه سال نود و چهار بود که استاد فرهیخته و دانشمند فاضل استاد حمید ایزدپناه را از دست دادیم. زمستان سال نود و پنج  دکتر شیخ حمید عیدی از اساتید حوزه و دانشگاه، از بزرگان شهر خرم‌آباد و مولف کتاب بیادماندنی «یادگار عمر» از میان ما رفت و همین چند روز پیش، در بهمن ماه سال نود و شش هم که استاد شیرین سخن، ایرج کاظمی که حق آموزگاری بر گردن بنده در دبیرستان ملک‌الشعرای بهار خرم‌آباد را داشتند، متاسفانه از دست رفت.

آقای ایرج کاظمی ابعاد شخصیتی مختلفی داشت. اول به دلیل فارغ‌التحصیلی از دانشکده معقول و منقول در دهه چهل، در زمینه ادبیات عرب تخصصی خاص داشت چرا که نزد اساتید برجسته‌ای همچون بدیع‌الزمان فروزان‌فر و استاد نفیسی تحصیل کرده بود.

استاد کاظمی با بسیاری از شخصیت‌های علمی همچون اساتید گرامی دکتر مهرداد بهار، دکتر عبدالحسین زرینکوب، خانم دکتر قمر آرین، مهرداد اوستا و عبدالمحمد آیتی حشر و نشر داشتند.

 از خصوصیات بارز شخصیتی ایشان، دوری از ریاکاری بود؛ تا جایی که پنج بار به حج تمتع مشرف شده بودند اما، هرگز از این مهم سخن به‌میان نیاوردند تا اینکه پس از درگذشتشان این موضوع بر همگان آشکار شد.

استاد کاظمی بیان شیوایی داشت و بر آیین سخنوری مسلط بود. شعر و مکاتب ادبی را به خوبی می‌شناخت و گهگاه شعر می‌سرود. آنچنان به حافظ ارادت داشت که کتاب «حافظ‌شناسی» را به رشته تحریر درآورد.

یکی از اقدامات خوب و شجاعانه استاد ایرج کاظمی، تاسیس انجمن اهل قلم «پس از انقلاب» در خرم‌آباد بود، تا جایی که فرهیختگان لرستانی را از جای‌جای کره خاکی گردهم آورد تا به این انجمن رونق دهد که این مهم محقق شد.

ایشان مراسمات مختلفی جهت نکوداشت مقام اساتید و مفاخر لرستان همچون استاد مهرداد اوستا، دکتر عبدالحسین زرینکوب، دکتر حمید عیدی، سید فرید قاسمی، آیت‌الله کمالوند و بسیاری دیگر برگزار کردند که تصاویر آن در آرشیو صدا و سیمای مرکز لرستان موجود است.

ایشان در زمینه موسیقی هم تخصص داشت. ساز ویولن را به خوبی می‌نواخت. در خاطره‌ای فرمودند که: «روزی در منزل مشغول نواختن ویولن بودم که شهید سیدنورالدین رحیمی به واسطه رفاقت با پدر، وارد خانه شد. شرم حضور باعث شد تا از نواختن خودداری کنم اما در کمال ناباوری دیدم که آقا نورالدین رحیمی فرمودند ادامه بده. بنواز، اما خوب، با محتوا و دقیق. آنجا بود که شوق و اشتیاقم برای فراگیری نوازندگی ویولن صدچندان شد».

یکی از کارهای ماندگار ایشان در ابتدای انقلاب، تدریس درس عرفان در ادبیات فارسی در دانشگاه لرستان و دانشگاه آزاد اسلامی در دهه شصت بود و این امر باعث شد تا شاگردان ایشان، بعدها به مدارج بالای علمی دست پیدا کنند.

استاد فقید ایرج کاظمی، از اولین مدیران اداره آموزش و پرورش استان لرستان در شهرستان الیگودرز بودند.

ایشان تنها سخنران خرم‌آبادی مراسم «شب حمید ایزدپناه» در مجله فرهنگی و هنری بخارا بود که در آن مراسم، شخصیت والا و بالای استاد ایزدپناه را به نیکی روایت کردند.

ایشان با مرحوم  آیت‌الله آدینه‌وند معروف به شیخ نحوی مراوده و مکاتبه داشتند. حتی ایشان حدود چهل صفحه درباره اشکالات کتاب «کلمه‌الاولیاء» که صرف و نحو قرآن است، نامه‌ای خطاب به آیت‌الله آدینه‌وند نوشته بود تا آنجا که آیت‌الله ضمن پذیرش اشکالات، دستور تصحیح آن بر اساس نظر استاد کاظمی را صادر کرده بودند.

ایشان در زمان تاسیس رادیو خرم‌آباد در دهه پنجاه، در نقش نویسنده ظاهر شده بودند. نقل است که برنامه صبحگاهی را مرحوم جزایری، استاد حمید ایزدپناه و آقای اسحاق عیدی می‌نوشته‌اند و برنامه فرهنگ و هنر و شناخت لرستان تحت عنوان «لرستان را بشناسیم» را هم مرحوم اسفندیار غضنفری امرایی و استاد فقید ایرج کاظمی می‌نوشته‌اند.

استاد ایرج کاظمی، آخرین بازمانده از اولین نسل نویسندگان لرستان بود که شاگردان فراوانی هم به جامعه فرهنگی، هنری و ادبی لرستان هدیه دادند.

ایشان رویی گشاده و دستی بخشنده داشت. بنده گواه این ادعا هستم چرا که روزی در یکی از مراسمات کتابخانه ملی ایران، هدیه‌ای به استاد ایرج کاظمی تقدیم شد. چیزی حدود نیم تا یک میلیون تومان، ایشان بدون ریا و پس از اتمام مراسم، هدیه دریافتی را بدون‌ریا به نگهبان کتابخانه ملی اهدا کرد. تردید ندارم که در این خصوص، استاد ستوده هم که در آنجا حضور داشتند، شهادت خواهند داد بر صحت این ادعا.

باری، استاد فقید ایرج کاظمی، به عشق لرستان و داشته‌هایش، تا آخرین لحظه حیات در خرم‌آباد ماند که اگر نمی‌ماند و به پایتخت مهاجرت می‌کرد، بی‌تردید نام و آوازه‌اش در سراسر ایران می‌پیچید اما ماند، چرا که عاشق و دلداده لرستان بود. از خداوند متعال می‌خواهم تا روح ایشان را قرین رحمت گرداند.

امین ساکی

آدمی در هم‌کلامی با ایرج کاظمی، از فرهنگ و ادب و تاریخ سیراب می‌شد

استاد ایرج کاظمی قوم و خویش ما بود. نخستین بار که فهم دیدار با ایشان را یافتم، خردسال بودم، بی‌آنکه دقیق باشم، همانجا دلدادگی‌ام شکل گرفت. گویی همانی بود که منتظرش بودم. پس از آن بود که به واسطه بزرگواری عموی مرحومم استاد حمید ایزدپناه "ساکی" و پدرم استاد عبدالرحیم ساکی، و همکاری‌ام با رضا و بانو نیلوفر کاظمی «دو فرزند استاد»، با ایشان پیوند ادبی و هنری برقرار کردم. هر چند چیزی برای عرضه ندارم اما، در همنشینی و هم‌کلامی با استاد فقید ایرج کاظمی بود که آموختم. اصلاً آدمی در مجاورت با ایرج کاظمی و هم‌کلامی با او می‌توانست سیراب شود از فرهنگ و ادب و تاریخ.

نسل جوان امروز لرستان باید بداند یکی از کسانی که هم موسیقیدان بود، هم مفسر قرآن، هم تاریخ را از بر بود و هم مشاهیر را می‌شناخت به نام، استاد فقید ایرج کاظمی بود.

آه و افسوس که  خیلی زود از دست رفت و چه روزگار عجیبی است که منتظریم بزرگی از میان ما برود و آنگاه فریاد وا مصیبتا، واویلا و وا افسوسا سر دهیم که چرا قدرش را ندانستیم. ای کاش به جای این همه آه و افسوس، فرهنگ قدرشناسی را در جامعه ترویج کنیم. ای کاش تا بزرگان در قید حیات هستند از آنان تجلیل و تمجید کنیم که به وقت رفتن، این آه و ناله‌ها همه بی‌اثر است.

باری، مردی خوش‌سیما با صدایی متفاوت، انسانی آراسته و وارسته از حیث ظاهر و باطن، الگویی ادبی در رفتار و کردار و مسائلی از این دست نیکو را جملگی می‌شد در وجود نازنین استاد فقید ایرج کاظمی جستجو کرد و یافت اما افسوس که من و مای سرگشته و حیران، نمی‌دانستیم خیلی زود از میانمان می‌رود.

تردید ندارم که افسوس رفتن آن بزرگ مرد، سالها بر دل اهالی فرهنگ و هنر و ادب ایران عزیز سنگینی خواهد کرد. تا دگر بار کجا، کی، به چه سان، باز هم لحظه دیدار من و ما، با استاد ایرج کاظمی فرا رسد.

علی‌ایحال از خداوند متعال می‌خواهم که ایشان را مورد مرحمت عالی حضرتشان قرار داده و روح بلند استاد فقید ایرج کاظمی را با خوبان عالم محشور گرداند. از همه مخاطبان این مرقومه نیز استدعا دارم تا شادی و آرامش روح ایرج کاظمی جاویدنام را از خدایمان بخواهند.