اعمال تحریم های جدید علیه ایران یکی از عواملی است که جذب سرمایه گذاری خارجی را با چالش مواجه کرده است، از این رو برای موفقیت در انتقال تکنولوژی در نتیجه ورود سرمایه گذاران باید مزیت های جدیدی ایجاد کرد. عبدالرسول خلیلی استاد دانشگاه و کارشناس مناطق آزاد درگفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج ضمن تشریح مزیت های مناطق آزاد برای توسعه همکاری های بین المللی گفت: در حال حاضر رقابت هند و چین در منطقه فرصتی برای توسعه بندر چابهار است، اما مهمترین مسئله این است که میزان سرمایه گذاری هندی ها قابل مقایسه با سرمایه چینی ها در بندر پاکستان نیست.

با توجه به تصویب ۸ منطقه آزاد در مجلس شورای اسلامی، این مناطق چه قابلیتی برای توسعه همکاری های بین المللی ایران دارد؟

با توجه به اینکه 8 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی توسط مجلس تصویب شده، مزیت های مناطق آزاد به ویژه در شرایط کنونی فرصتی در اختیار اقتصاد کشور قرار داده تا از محدودیت های تحریمی عبور کنیم، اما نخست باید رویکرد و ذهنیت منفی نسبت به مناطق آزاد تغییر کند و از مزیت های آن استفاده کنیم. حال اگر چابهار سال ۱۳۷۲، که تازه قانون مناطق آزاد تصویب شده بود را با وضعیت الان آن مقایسه کنیم اثر این ظرفیت محسوس خواهد شد، زیرا این منطقه چابهار تبدیل به شهرکی صنعتی شده است. از این رو مناطق آزاد می تواند به عنوان قابلیتی برای تقویت اقتصاد ملی باشد.

مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از نظر اشتغالزایی چقدر موفق عمل کرده اند؟

در زمینه اشتغال مناطق آزاد قابلیت بالایی دارند، چراکه از سال ۹۲ تا ۹۶ نزدیک به ۸۸۷۰۰ شغل در مناطق آزاد و ویژه ایجاد شده و امروز اشتغال این مناطق به ۴۵۴ هزار نفر رسیده است که در نتیجه استقرار ۱۹۲۲ واحد تولیدی در این مناطق است که همه این ها مبتنی بر مزیت ها و پیش بینی ها در تبصره های قوانین ۱۹  و ۲۰ قانون برنامه اول توسعه اقتصادی بوده است.

آیا توسعه زیرساختی مناطق آزاد براساس سرمایه گذاری های بخش خصوصی بوده است؟

در حال حاضر تمام امکاناتی که در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور شکل گرفته در نتیجه ظرفیت های منطقه ای است، زیرا این مناطق از منابع خزانه استفاده نمی کنند.

در شرایط کنونی قوانین مالیاتی چقدر می تواند مزیتی برای جذب سرمایه گذاری های بخش خصوصی باشد؟

از سال ۷۲ تاکنون سال های بیشتری از عمر اعتبار قانون معافیت های مالیاتی که ۱۵ ساله است گذشته از این رو دولت لایحه جدید در قالب برنامه ششم توسعه به مجلس ارائه کرده که بر مبنای آن معافیت مالیاتی در مناطق آزاد به ۲۵ سال ارتقا یابد که این موضوع می تواند یک مزیت برای سرمایه گذاران برای حضور در مناطق آزاد باشد. در واقع واحدها می توانند از تاریخ بهره برداری به مدت ۲۵ سال بدون پرداخت مالیات فعالیت های خود را ادامه دهند و بعد از آن تابع قوانین و مقررات عمومی خواهند بود. از این رو باید توجه داشت که در شرایط کنونی فعالیت واحدهای تولیدی در مناطق آزاد به معنی عبور از محدودیت های کنونی کشور است،

آیا سرمایه گذاری هندی ها در چابهار بر مبنای ظرفیت های مناطق آزاد بوده است؟

در شرایط تحریم واقعیت این است که مناطق آزاد به دلیل سازکاری با اقتصاد جهانی از نظر کارکردی قابل مقایسه با اقتصاد دولتی سرزمین اصلی نیستند، چراکه امروز نزدیک به ۸۳ درصد از اقتصاد کشور دولتی است و با محدودیت های مواجه است، از این رو این مناطق می تواند در شرایط تحریمی با اقتصاد بین المللی همگام شوند. البته از نظر جذب سرمایه گذاری باید فضای مناسبی ایجاد کرد تا این قابلیت به جذب فناوری های پیشرفته در کشور ختم شود. برای نمونه در منطقه آزاد چابهار، هندی ها برای ایجاد ارتباط با افغانستان و حضور در بازار آسیای میانه پذیرفته اند که اپراتوری منطقه آزاد چابهار را در قراردادی به مدت ۱۸ ماه بعهده بگیرند. در واقع هندی ها در رقابت با چینی ها خواستار توسعه ارتباط خود با ایران در این منطقه بوده اند، هرچند چینی ها ۴۶ میلیارد دلار در قراردادی ۴۳ ساله در بندر گوادر پاکستان ورود کرده اند تا کریدور تجاری چین و پاکستان را توسعه دهند. حتی مقامات چینی ها اعلام کرده اند در مدت ۴۳ سال مدیریت بندر گوادر را در اختیار گرفته اند از این رو برای چین نقش شاهرگ تجاری خواهد داشت که با توافق های که بین مقام های این دو کشور انجام شده بخش خصوصی منابع این سرمایه گذاری را تامین می کنند. حال از آنجایی که  این بندر که در ۷۰ کیلومتری ایران قرار گرفته می تواند فضای رقابتی با بندرچابهار داشته باشد. توسعه سرمایه گذاری هندی ها در چابهار می تواند به توسعه منطقه کمک کند. از این رو در حال حاضر خط آهن زاهدان- ایرانشهر و چابهار قرار است در سال ۹۹ عملیاتی شود که وزارت راه و شهرسازی این پروزه را مدیریت می کند، همچنین بندر شهید بهشتی که یک از ۴ فاز عملیاتی با ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری هندی ها انجام می شود از نظر اپراتوری در اختیار هندی ها قرار خواهد داشت.