علی اکبر نیکواقبال کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با اشاره به اینکه بودجه پیش بینی و برآورد درآمد و هزینه هاست، گفت: درآمدها و مخارج یک بودجه می تواند بدبینانه، خوشبینانه یا واقع بینانه برآورد و تخمین زده شود و دولت اجازه ندارد بی مهابا پول بودجه را هزینه کند. در تعریف جدیدی که از بودجه می شود بودجه جایگاه نفوذ، قدرت و احکامی است که از بیرون به دولت تحمیل می شود و اینگونه نیست که سازمان برنامه و بودجه می تواند مستقل و بر مبنای نظریه های اقتصادی و محاسبات علمی این برآوردها را داشته باشد.

علی اکبر نیکواقبال با بیان اینکه ایران دارای اقتصادی متورم و رکودی است، افزود: اقتصاددان های نئوکلاسیک جدید یا پول گرایان، یک دهه است که راهکارهای مناسب برای رکود تورمی ( تورکود یا رکود و تورم همزمان) را پیدا کرده  و گفته اند که مالیات ستانی وضعیت رکودی را تشدید می کند، به همین دلیل مالیات باید کاهش یابد و حتی معافیت مالیاتی ایجاد شود تا تولید کنندگان با سود بیشتر، اقتصاد را به پویایی و رشد برسانند.

او افزود: پول گرایان یا اقتصادانان نئوکلاسیک نو معتقدند دولت از طریق انواع سیاست های مدیریتی مانند خصوصی سازی، بهبود فضای کسب و کار، تقویت کارآفرینی و انواع سالم سازی در امور اداری، نظام بانکی و مبارزه جدی با مفاسد ... می تواند  همزمان تورم را مهار کرده و اقتصاد را به سمت رشد اقتصادی هدایت کند.

روش های ناکارآمد و قدیمی بودجه ریزی بلای جان اقتصاد

نیکواقبال با تاکید بر اینکه در یک دهه گذشته، کشورهای صنعتی به خوبی رکود تورمی را پشت سر گذاشته اند زیرا بیکاری را در حد ۴ درصد محدود و تورم را در مرز ۲ تا ۳ درصد کنترل کرده اند.

او تصریح کرد: در ایران به اقتصاد توجه نمی شود و اتلاف منابع بسیار زیاد است، زیرا همواره همان روش های ناکارآمد و قدیمی بودجه ریزی مانند توزیع منابع محدود برای ده ها و صدها پروژه یا ناکارآمدی در انتخاب مجموعه ها به کار گرفته می شود که خروجی سرمایه ها را منفی می کند.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه بخش مهمی از هزینه های بودجه در ایران توسط نهادها به بودجه تحمیل می شود، اظهار کرد: اگر دولت انضباط مالی نداشته باشد و به اندازه درآمدش خرج نکند این امر منجر به تحمیل سیاست های مالی به سیاست های پولی و در نهایت منجر به تورم می شود.

بانک مرکزی همواره وابسته به سیاست های دولتی است

او با تاکید بر اینکه در ۴۰ سال گذشته بانک مرکزی همواره وابسته به سیاست های دولتی بوده است، اظهار کرد: همه ساله بخشی از کسری بودجه دولت ها در ایران از طریق افزایش پایه پولی جبران شده و این تحت تاثیر وابستگی بانک مرکزی به سیاست های دولتی است.

نیکواقبال با اشاره به اینکه  کشورهایی مانند ترکیه، برزیل و آرژانتین در بیش از یک دهه گذشته، تورم های سه رقمی داشته اند، گفت: در ترکیه سه بار اصلاحات اقتصادی انجام شد که دوبار آن با شکست مواجه شد و این سیاست ها چون بن مایه سیاست های بودجه ای است باید به خوبی و همه جانبه اجرا شود.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه حدود ۱۷۷ کشور در دنیا تورمی در حد ۲ یا ۳ درصد و حتما زیر ۵ درصد  داشته اند، اظهار کرد: سیاست های ضد تورمی کاملا مشخص است و دولت اجازه ندارد مخارجی بالاتر از درآمدهای متکی به انواع امور مالیاتی داشته باشد از این رو اصلاحات اقتصادی باید در راستای کاهش هزینه های زائد دولت باشد.

او با تاکید بر اینکه در دنیا، برخی کشورها بودجه عملیاتی را به اجرا گذاشته اند، اظهار کرد: در واقع مخارج و هزینه های بودجه باید به گونه ای تنظیم و توزیع شود تا مخارج انجام شده درآمدهایی بیش از همان اعتبار اولیه برای دولت و کشور، درآمد و سودآوری داشته باشد.

طول کشیدن پروژه ها اتلاف منابع است

نیکواقبال با تاکید بر اینکه بودجه عمرانی با وجود اینکه در راستای تامین نیازهای جامعه صرف می شود، می تواند اتلاف منابع را به همراه بیاورد، اظهار کرد: ممکن است مخارج یک پروژه اگر به تنهایی اجرا شود سود کمی داشته یا اساسا سودی نداشته باشد ولی اگر در مجموعه پروژه های به هم پیوسته اجرا شود مانند سد سازی و کلیه پروژه های آبیاری مزارع کشاورزی همراه با امور مکانیزه و تعاونی کردن مزارع کشاورزی باشد می تواند توجیه اقتصادی پیدا نماید.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه دولت اجازه ندارد بی مهابا پول بودجه را هزینه کند، تصریح کرد: در حال حاضر هزاران پروژه توسعه ای وجود دارد ولی دلیلی ندارد که همه این پروژه ها به اجرا درآیند.

او با اشاره به اینکه اگر هر استانی برای خود پروژه ای تعریف کند و به همه آنها اعتبارات جزئی داده شود این امر باعث طول کشیدن پروژه ها و اتلاف منابع می گردد، گفت: بهتر بود سازمان برنامه و بودجه به بررسی پروژه ها و مجموعه ها می پرداخت و از برنامه ریزی سالانه، پنج ساله و چشم انداز ۱۴۰۴ پرهیز کند تا از این طریق وجهه و اعتبار برنامه ریزی در ایران مورد سوال قرار نگیرد.

نیکواقبال با رد ادعای رئیس سازمان برنامه و بودجه مبنی بر اینکه دولت برای جبران کسری بودجه خود فشاری را به بانک مرکزی تحمیل نکرده است، گفت: در حال حاضر که دولت اقتصادی رشد یابنده ندارد و درآمدهای مالیاتی هم به حدی نیست  که مخارج را تامین نمایند، به همین دلیل ادعاهای سازمان برنامه و بودجه درست نیست.

حقوق کارمندان یک سوم هزینه های زندگی در تهران است

او با انتقاد از میزان حداقل حقوق کارمندان، گفت: این حقوق یک سوم هزینه های زندگی در تهران است و در حال حاضر هم چیز خاصی در بودجه دیده نمی شود به جز هزینه های که به بودجه کشور تحمیل شده است.

این کارشناس اقتصادی با انتقاد به برآورد سازمان برنامه و بودجه درباره صادرات نفت گفت: در حال حاضر دولت برای بودجه ۱۴۰۰با خوشبینی بسیار زیاد و خطرآفرین، میزان صادرات نفت را ۲ میلیون بشکه و  قیمت هر بشکه نفت را ۵۰ دلار در نظر گرفته که این برآورد اگر صحت هم داشته باشد اقتصاد را به سمت بیماری هلندی و تورم سوق می دهد.

او با اشاره به اینکه دو سوم اقتصاد ایران یا دولتی و یا تحت نظارت دولت قرار دارند گفت: دولت کنترل موثر و کارآمدی بر روی آنها ندارد، در سال های گذشته سیاست های خصوصی سازی هم به درستی اجرا نشده و به طور کلی تاکنون هیچ سیاست اقتصادی درستی در ایران اجرا نشده است.

بودجه هر کشوری، سرنوشت آن کشور را رقم می زند

نیکواقبال با اشاره به اینکه ۵۰ سال پیش مردم کشور اندونزی با ۱۵۰ میلیون جمعیت بسیار تنگدستانه زندگی می کردند و روزانه یک وعده غذا می خوردند ولی امروز به سطح اقتصادی خوبی رسیده اند، افزود: به همین نسبت می توان از کشورهای نوظهور مانند مالزی، تایوان، سنگاپور، هندوستان و حتی چین نام برد که توانستند سرمایه گذاری های بزرگی را از طریق شرکت های بزرگ چند ملیتی مستقر در کشورهای صنعتی،  در کشورهای خود مستقر و با صادرات خود به کشورهای صنعتی، حتی کشورهای مادر را هم به چالش بکشانند.  

او افزود: بودجه دولت هر کشوری، سرنوشت آن کشور را رقم می زند زیرا بودجه خوب، سالم و متعادل ثبات و امنیت اقتصادی کشور را به همراه می آورد و بودجه ناسالم با کسری های آشکار و پنهان، موجبات تورم خانمان بر انداز را به وجود می آورد، تورمی که همه دستاوردهای علم اقتصاد یعنی قوانین اقتصادی را از کار انداخته و چنان بلایی در اقتصاد پیاده می نماید که ده ها برندگان نوبل اقتصادی هم نتوانند چنین اقتصادی را از مهلکه نجات دهند.

نیکواقبال تصریح کرد: تورم فقیر را بدون هیچ گناهی فقیرتر و ثروتمند را بدون هیچ زحمتی ثروتمندتر می کند و چنان بلایی به سر اخلاق، اعتماد و پیوند اجتماعی جامعه به وجود می آورد که هزاران دشمن خارجی قادر به انجام چنین تخریبی نمی بودند.