به گزارش خبرگزاری موج، یکی از هنجارهای کهن و سنت های ملی و دینی دیر پای جامعه ایران اسلامی، سنت حجاب و پوشش کامل زنان هنگام حضور در جامعه است. این هنجار در منطق دین، طیف گسترده ای از رفتارهای مختلف از پوشش کامل اندام به استثنای مواضع خاص گرفته تا شیوه گفتار، نگاه، راه رفتن، استفاده از زیورآلات، آرایش کردن و کاربرد مواد خوشبوکننده را در بر می­ گیرد. افزون بر آن، به برخی امور حاشیه ای هم چون نوع دوخت، جنس لباس، رنگ و تناسب لباس با سن فرد نیز ارتباط می­ یابد. از این رو، حجاب کامل به معنای رعایت دقیق این مجموعه، متناسب با عرف اجتماعی و نقض کامل آن نشانه بی ­حجابی است.

رعایت عفاف و حجاب از آثار، برکات و نقش آفرینی­ های خاصی برخوردار است و اگر حقیقت این حکم برای انسان ها روشن و آشکار گردد، بعید است که فطرت های سالم و خداخواه تسلیم آن نشوند و آن را اطاعت ننمایند.

رعایت حجاب نه تنها برای خود زن ارزش می آفریند، بلکه می تواند خانواده، اجتماع و ... را نیز تحت تأثیر قرار دهد. همان طور که رعایت آن به عنوان یک امر ضروری می ­تواند مفید باشد، عدم رعایت آن نیز پیامدهایی منفی را به همراه دارد.

آثار حجاب در افزایش امنیت اجتماعی

اکثریت قاطع کارشناسان، صاحب نظران و جامعه شناسان معتقدند که حجاب و عفاف باعث استحکام پیوند خانواده، حضور سازنده و سالم زنان در جامعه، ایجاد آرامش روانی، کاهش مفاسد و رشد فضایل اخلاقی، حرمت بخشی به زنان، مبارزه با تهاجم فرهنگی غرب، شکوفایی علمی و اقتصادی و سلامت نسل آینده شده و منجر به ارتقای امنیت اجتماعی در جامعه می شود.

تعریف و مصداق های بد پوششی

بدپوششی به معنای نداشتن پوشش متناسب با استانداردهای متعارف عُرف عام و الگوی برگرفته از فقه اسلامی است. از این رو، پوشیدن لباس های تنگ، بدن نما، تحریک­ کننده و بدشکل، پوشیده نبودن برخی مواضع نیازمند پوشش، آرایش نامناسب و نداشتن وقار لازم در اجتماع را می توان در مقوله بد پوششی گنجاند.

ریشه­ یابی بدپوششی در جامعه ایران

از منظر آسیب شناختی؛ بدپوششی از مصداق های انحراف و کج روی، رفتاری ناسازگار با هنجارها و انتظارهای جامعه، خلاف فرهنگ جاری و قانون مندی ها و انتظارهای مطلوب جامعه و موجب تنش ها و تضادهایی است که به نگرش های سرزنش ­آمیز می­انجامد و واکنش هایی نظیر مجازات، طرد و انزوا را به همراه دارد.

از منظر حقوقی نیز، نا هم سویی یا مخالفت با هنجارهای قانونی معتبر جامعه، جرم و سزاوار مجازات های متناسب خواهد بود. از این رو، بی حجابی به اعتبار نقض هنجارهای اجتماعی، کج روی و انحراف و به اعتبار ناهم سویی و تخلف از قوانین نظام، جرم شمرده می شود.

عوامل بروز پدیده گرایش دختران و زنان به پوشش نامتعارف

برای بدحجابی، دلایل بسیاری را می توان برشمرد. این عوامل را در یک تقسیم بندی کلی می توان به عوامل بیولوژیکی یا روانی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تقسیم کرد که در ادامه به تشریح این عوامل می پردازیم:

۱- عوامل بیولوژیکی یا روانی:

عوامل بیولوژیکی یا روانی، به زمینه های زیستی و خواسته های طبیعی فرد گفته می شود که معمولاً میان افراد مشترک است. از جمله زمینه های بیولوژیکی مرتبط با مقوله پوشش می­توان از میل به خودنمایی، تبرّج، تزیین، تجمل، خودآرایی، تمایل شدید به جلب توجه دیگران به ویژه در دوره جوانی، به رخ کشیدن زیبایی ها، میل به برانگیختن احساس مثبت دیگران، کسب آرامش و امنیت در پرتو تحسین و تمجید دیگران، لذت جویی، جلب جنس مخالف، نیاز به ابراز وجود و متمایز نشان دادن خود و امیال مشابه نام برد.

۲- عوامل فرهنگی:

در تبیین فرهنگی، با ایده ها و انگیزه های کنشگران و مفاد معنوی یا فرهنگی آنها (مثل: مذهب و ایدئولوژی) و در یک کلام با ذهنیت کنشگران اجتماعی کار دارند. امور فرهنگی هر چند ذهنی اند و شخصی و فردی نیستند، نقش آفرینی نمادین آنها که لازمه ارتباط و تعامل میان افراد است، بر اجتماعی بودنشان دلالت دارد.

۳- عوامل اجتماعی:

عوامل اجتماعی بیشتر ناظر به عملکرد محیط عمومی نهادها، سازمانها، گروه ها و تعامل های اجتماعی است. بی شک، وجود کاستی ها، آشفته کاری ها و مسائل خاص در روند فعالیت نهادهای اجتماعی، در پیدایش بخشی از بد پوششی موجود مؤثر بوده است. پذیرفتن وضعیت، موجود وابستگی ذهنی به جامعه مرجع، کم هزینه بودن انحراف، ضعف کنترل اجتماعی، احساس تبعیض و محرومیت، تنوع گرو ههای مرجع، دگرگونی های فرهنگی و اثرپذیری از شبکه های ارتباطی را می توان از از جمله مهم ترین عوامل اجتماعی در بروز پدیده بد پوششی دانست.

۴- عوامل سیاسی:

زمینه های سیاسی بیشتر به عملکرد نظام سیاسی کشور و سازمان های فعال در مورد عفاف و حجاب و بازتاب آن در قلمروهای رفتاری افراد و نوع تعامل میان فرد و نهاد سیاسی مربوط است. به نظر می رسد که کاستی های برخی نهادهای سیاسی در ایجاد زمینه و گسترش بد پوششی مؤثر بوده اند.

عدم ارائه تعریف مشخص از پوشش الزامی زنان که متناسب با ضرورت های فرهنگی جامعه اسلامی در عصر جدید باشد و عدم معرفی الگوهای پوششی متناسب با سلیقه های مختلف، کم توجهی به الگو سازی و معرفی الگوها و اسوه های همسو با ارزش ها، ضعف برنامه ریزی در ایجاد امکان ازدواج آسان و به هنگام جوانان، کم توجهی نهادها و سازمان های فرهنگی به توطئه های خاموش نقش پدیده بدپوششی در کاهش امنیت اجتماعی زنان و سوء استفاده بدخواهان از بدپوششی برای مخالفت با نظام سیاسی و ارزشهای آن برخی از این کاستی ها به شمار می آیند.

تبعات و پیامدهای فرهنگی - اجتماعی بد پوششی در جامعه

بدون شک بدپوششی همانند هر ناهنجاری اجتماعی دیگری، علاوه بر آثار ضددینی و فردی، پیامدهای اجتماعی- فرهنگی فراوانی را به دنبال دارد که از آن جمله می توان به تضعیف اعتقادهای دینی، سلب امنیت و حرمت زنان، جلوگیری از حضور مثبت زنان در جامعه، اختلال های روحی-روانی و افت تحصیلی و تربیتی، رواج مُدگرائی و تجمل پرستی و هوس رانی، وازدگی در برابر فرهنگ بیگانه، سلطه بیگانگان و تأمین منافع آنان، گسترش فساد و تباهی، تزلزل در نهاد خانواده اشاره کرد.

نتیجه گیری

پس از خانواده، محیط جامعه اسلامی رسانه ­های عمومی، سازمانها و نهادها هرکدام در جلوگیری از انحراف و کج روی افراد جامعه تأثیر دارند اما برخورد با محرمات الهی به وسیله حکومت و قانون، جایگاه بسیار مهم خود را در کنار عواملی که بیش از این شمرده شد، دارد و هیچ گاه نباید به کار فرهنگی و ارشادی نهادها و شرکت عمومی مردم در امر به معروف و نهی از منکر اکتفا نمود و نقش اقدام قاطعانه و قدرتمندانه دولت و حکومت اسلامی را در مقابل مظاهر فساد حذف کرد.

در این جا باید گفت برخی تصور می کنند کار فرهنگی در این زمینه تنها وظیفه ای است که متوجه نهادهای فرهنگی و مردم می باشد و نباید جنبة قانونی و اقدام تنبیهی درکار باشد. از این رو، برای حکومت و دولت نقش ضعیفی قائل می شوند. امیر المؤمنان حضرت علی(ع) دراین زمینه می فرمایند: «در حکومت اسلامی اگر خاطیان مجازات نشوند و نیکوکاران تشویق نشوند فساد در جامعه افزایش پیدا کرده و باعث بی رونق شدن نیکوکاری در جامعه خواهد شد.»

پیشنهادها

به منظور پیشگیری از رواج بد پوششی در جامعه و گرایش نسل جوان آینده به این ورطه پیشنهاد می کنیم حدود شرعی حجاب و مصادیق بدپوششی در کتب درسی و دیگر منابع آموزشی در دسترس نوجوانان و خانواده ها قرار گیرد. به شبهات مربوط به پوشش و ضرورت های آن پاسخ داده شود. مسئله حجاب در مدارس، دانشگاه ها و خوابگاه های دخترانه توسط مبلّغان آگاه، جوان، روانشناس تبیین شود.

الگوسازیِ حجاب و عفاف از راه های مختلف، به ویژه رسانه ملی برای نسل جوان و رفع تناقض های الگویی موجود در این زمینه صورت گیرد. بر فیلم های سینمایی و تلویزیونی به منظور پرهیز از تبلیغ و ترویج روابط ناصحیح اجتماعی و بد پوششی نظارت دقیق صورت گیرد.