به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، "باید این رضایت نامه را پر کنید تا بتوانیم به مریض‌تان واکسن بزنیم وگرنه احتمال دارد تا فردا فوت کند...!" اینها را پرستار یکی از بیمارستان های دولتی به دختر خانوم مسنی که به بیماری کرونا مبتلا شده و ۳-۴ روزی از بستری شدنش در اورژانس این بیمارستان می گذرد، می گوید. این برای دومین بار است که پرستار طی دو روز گذشته این پیشنهاد را مطرح می کند. زن جوان بین چند راهی حساسی قرار گرفته است. از سویی هر ساعت، حال مادرش که به آسم مبتلاست، بدتر و بدتر می شود و از سویی نمی داند که داروی یاد شده چیست و چرا باید برای تزریق آن از فرد رضایت نامه بگیرند؟!

یکی دیگراز همراهان بیمارانی که در همان اورژانس و به خاطر کرونا بستری است وقتی سرگردانی زن جوان را می بیند، جلو می آید و می گوید: از ما هم خواستند که همین رضایت نامه را پر کنیم! ما هم از سر ناچاری قبول کردیم.

بالاخره زن جوان هم بعد از کلی کلنجار رفتن با خودش و مشورت با سایر اعضای خانواده موافقت می کند تا فرم تزریق واکسن یاد شده را امضا کند. 

همان روز به مادر زن جوان واکسن تزریق می شود اما، فردای آن روز وی فوت می کند!

واکسن ۱۸ میلیونی

بعد از انتشار اخباری مبنی برفروش واکسن کرونا در بازار ناصر خسرو که البته از سوی مسئولان قویا تکذیب شد، این روزها اخبار متعددی از تزریق واکسن کرونا به بیماران بستری در بیمارستان منتشر می شود که مضمون آن، همان توصیفی است که در ابتدای گزارش آمده است. در حقیقت این همان واکسنی است که گفته می شود این روزها در بازار آزاد، حدود ۱۸ میلیون تومان به فروش می رسد.  

این در حالی است که همین هفته؛ سردار حسین رحیمی، رییس پلیس تهران بزرگ در پاسخ به پرسشی درباره فروش واکسن در بازار ناصرخسرو گفت: در خصوص فروش واکسن مورد خاصی مشاهده نشده است؛ در این باره صحبت زیاد می‌کنند، اما مورد رسمی کشف نکرده‌ایم؛ همچنین در فضای مجازی نیز موردی از خرید و فروش واکسن مشاهده نشده است.

فرمانده انتظامی پایتخت خاطرنشان کرد: ما در این خصوص نظارت کامل داریم و خرید و فروش واکسن به جز از سوی وزارت بهداشت جرم است و قطعا پلیس با افراد متخلف در این زمینه برخورد می‌کند.

اما شواهد و گزارش ها، حاکی  از آن است که این دارو واقعا در بازارهای سیاه دارو؛ با همین قیمت ها بفروش می رسد. دکتر مسعود مردانی فوق تخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری و عضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج، ضمن تایید خبر گرفتن رضایت نامه در مورد تزریق داروی یاد شده گفت: این رضایت نامه به خاطر تزریق داروی توسیلیزومب Tocilizumab به بیماران بد حال کرونایی است. 

وی در پاسخ به این سوال که اگر این دارو مجوزهای لازم را دارد چرا از بیماران رضایت نامه گرفته می شود؟ گفت: این دارو در دستورالعمل های دارویی کشور پیشنهاد شده تا به عنوان داروآزمایی "بالینی" مورد استفاده قرار گیرد و از آن جهت که ممکن است عوارض جانبی داشته باشد از بیماران رضایت نامه گرفته می شود.

دکتر مردانی با تایید اینکه؛ این دارو همان دارویی است که گفته می شود در بازار سیاه حدود  ۱۸ میلیون تومان به فروش می رسد گفت: این در حالی است که قیمت این دارو برای بیماران بستری شده در بیمارستان های خصوصی حدود ۲ میلیون تومان و برای بیماران بیمارستان های دولتی حدود ۴۰۰ هزار تومان تعیین شده است. 

این متخصص بیماری های عفونی در پاسخ به اینکه آیا تاکنون عوارض این بیماری در بیماران مشاهده شده است یا خیر؟ گفت: به طور قطع به یقین می توانم ادعا کنم که تاکنون این دارو هیچ عارضه ای روی بیماران کرونایی بدحال نداشته است. گرچه در مورد بیماران کرونایی بدحال، چاره ای نیست جز اینکه از هر دارویی که احتمال بهبود شرایط بیمار را بدهد، استفاده شود. البته با توجه به تاثیر گذار بودن آن، باید هر چه زودتر این دارو را نیز جزء داروهای درمانی کشور قرار دهیم تا دیگر نیازی به کسب رضایت نامه نباشد.

اما آیا این دارو مجوزهای بین المللی را دارد یا خیر؟ سوالی که دکتر مردانی در پاسخ به آن گفت: این دارو، داروی شناخته شده ای است و بسیاری از منابع معتبر بهداشت جهانی مانند سازمان بهداشت آمریکا آن را تایید و برای بهبود روند بیماران کرونایی توصیه شده است. الان هم در خیلی از کشورها استفاده می شود.

سوالی که در مرحله بعد به ذهن می رسد می تواند این باشد که درشرایطی که کشور در مورد واردات واکسن کرونا با مشکلات عدیده ای روبرست، چگونه این دارو وارد کشور می شود؟ عضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا در پاسخ به این سوال ولی، پاسخ جالبی می دهد: این دارو الان در کشور تولید می شود و ما اولین تولید کننده آن در خاورمیانه هستیم و حتی در حال حاضر این دارو را به ترکیه و برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز صادر می کنیم.

همه چیز در مورد یک دارو

اما داروی توسیلیزومب چیست؟ داروی یاد شده در واقع همان دارویی است که مدیرکل نظارت بر دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در مرداد ماه سال گذشته در مورد آن گفت: داروی توسیلیزومب یا « اکتمرا » که کارایی آن در بهبود نسبی بیماران کرونا تایید شده نیز در ایران تولید شده و به زودی در بیمارستان‌ها توزیع می‌شود.

حیدر محمدی افزود: علاوه بر رمدیسویر، داروی اکتمرا هم از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای کمک به بهبود نسبی بیماران کرونا و کوتاه شدن دوره بیماری تایید شده است.

مدیر کل نظارت بر دارو وزارت بهداشت افزود: نوع تزریق زیرپوستی داروی اکتمرا یا توسیلیزومب را که برای درمان روماتیسم کاربرد دارد، اکنون یکی از شرکت های دارویی ایران تولید می کند اما نوع تزریق وریدی آن برای بیماران کرونا کاربرد دارد که هنوز مجوز سازمان غذا و دارو برای ورود این دارو به بازار صادر نشده است، البته نمونه آزمایشگاهی این دارو تولید شده و حتی هفته پیش این دارو با نام توسیلیزومب وارد فهرست دارویی کشور شد.

وی گفت: داروی اکتمرا یا توسیلیزومب نیز مانند رمدسیویر برای بیماران حاد کرونا استفاده می شود و توزیع داروخانه ای نخواهد داشت بلکه این دارو نیز برای بیماران حاد و بدحال کرونا در اختیار بیمارستانها قرار می گیرد.

تایید تاثیر داروی توسیلیزومب بر بیماری کرونا

آن زمان تایید سریع داروی اکتمرا Actemra (tocilizumab) برای درمان بیماران که دچار بیماری کرونا شده اند در فاز وخیم بیماری امیدهایی را برای درمان این بیماری ایجاد کرده بود.  با این وجود بسیاری از محققان و پزشکان معتقدند که در تاثیر این دارو بر بیماری کرونا بزرگ نمایی شده است و اکتمرا داروی درمان کرونا نیست.

به نظر می‌رسد که یکی از دلایل وخامت شدید حال بیماران و از دست رفتن برخی از ارگان های بدن در بیماری کرونا، تولید و فعالیت بیش از اندازه سایتوکاین‌ها باشد که اصطلاحا به آن طوفان سایتوکاینی گفته می‌شود. به همین علت داروهایی که در گذشته برای سندرم آزادسازی شدید سایتوکاین‌ها cytokine release syndrome (CRS) مورد استفاده قرار می‌گرفته اند به عنوان کاندیداهای درمان بیماری کرونا در نظر گرفته شده و برخی از آنها در بیماران با شرایط وخیم مورد آزمون قرار گرفته اند.

کمیسیون بهداشت چین  همان سال گذشته استفاده موفقیت آمیز از داروی Actemra را در بیماران فاز حاد کرونا تایید کرده و این دارو را به عنوان یکی از داروهای مناسب برای درمان بیماری کرونا معرفی کرده است. اگرچه معرفی یک دارو برای بیماری نیازمند مطالعات گسترده و بررسی‌های دقیق است اما به علت شرایط ویژه بیماری کرونا و میزان بالای مرگ و میر این بیماری ارزیابی اولیه داروی اکتمرا به عنوان دلیل کافی برای استفاده دارو در بیماران با حال بسیار وخیم در نظر گرفته شده است.

از زبان تولید کننده 

امیر فرشچی، مدیرعامل شرکت داروسازی آریوژن فارمد نیز به عنوان تولید کننده این دارو در کشور در خصوص آثار مصرف این دارو بر روی بیماران کرونایی گفت: این دارو ضد ویروس۲ SARS-Cov- نیست و تنها ممکن است در گروهی از بیماران که دچار التهاب و تخریب ریه ناشی از پنومونی COVID- ۱۹ هستند موثر باشد.

وی تاکید کرد: بعضی از بیماران مبتلا به ۱۹ - COVID ممکن است با پاسخ‌های ایمنی کنترل ‌نشده و متعاقب آن آسیب ریوی جدی و تهدیدکننده حیات مواجه شوند. بدن در پاسخ به این ویروس ممکن است به مقدار زیادی سلول ایمنی تولید کند که سایتوکاین‌های ترشح شده از آنها پدیده خطرناک طوفان سایتوکاینی را ایجاد می‌کنند. محققان این نظر را دارند که ۶ IL-  نقش کلیدی در واکنش‌های شدید ایمنی و آسیب ریوی بیماران مبتلا به COVID-۱۹  دارد. 

استفاده بالینی و وسیع و البته بی سر و صدای آمپول اکتمرا در بیمارستان های بیماران کرونایی ایران در حالی صورت می گیرد، همان تابستان سال گذشته سخنگوی سازمان غذا و دارو در واکنش به برخی اخبار در فضای مجازی مبنی بر تاثیر داروی "اکتمرا" در کاهش مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹، ضمن اشاره به مطالعات انجام شده در این خصوص، تاکید کرد: هنوز شواهد و مدارک کافی برای اثربخشی نسبی این دارو در کاهش موارد مرگ و میر ناشی از کرونا وجود ندارد.

دکتر کیانوش جهانپور، درباره برخی اخبار مبنی بر تاثیر داروی "اکتمرا" در کاهش نیاز به دستگاه های تهویه مکانیکی و کاهش مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹،گفت: "اکتمرا" دارویی است که برای موراد پیشرفته روماتیسم در دنیا استفاده می شد و از همان هفته های اول بروز و شیوع کرونا بحث هایی در مورد احتمال اثربخشی آن در برخی از بیماران مبتلا به کووید - ۱۹ وجود داشت.

وی ادامه داد: بر همین اساس در برخی از کشورها و از جمله ایران مطالعات بالینی آن شروع شد. البته این دارو از همان ابتدا هم در ایران امکان تولید داخلی داشت. در مجموع مطالعات بالینی آن در حال انجام است؛ ولی آنچه که تا امروز مشخص است، این است که اولا این دارو یک داروی همگانی یا یک ضد ویروس نیست؛ بلکه در موارد شدید از طوفان التهابی به دنبال ابتلا به بیماری کووید - ۱۹ و البته با احتیاط بسیار در افراد بالای ۱۸ سال و زیر ۶۵ سالی که در معرض و تهدید عفونت همزمان باکتریال نباشند و مبتلا به عفونتهای پنهان نیز نباشند، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و اگرچه برخی مطالعات اولیه، اثربخشی نسبی در این معدود بیماران را گزارش کرده، اما هنوز شواهد و مدارک کافی برای اثربخشی نسبی آن در کاهش موارد مرگ و میر ناشی از کرونا وجود ندارد. لذا تا کنون نیز در پروتکل درمان حتی برای بیماران در مرحله حاد و شدید نهایی قرار نگرفته است.

سوالات بی پاسخ

با این حال همچنان سوالات بسیاری در مورد تاثیر گذاری این آمپول و نحوه تولید و توزیع آن وجود دارد؟ سوالاتی مانند اینکه چطور بعد از یکسال، هنوز فاز استفاده بالینی این دارو به اتمام نرسیده که در کشور ما؛ هنوز این دارو به صورت بالینی و کسب رضایت بیماران یا همراهان استفاده می شود؟ یا اینکه چرا درحالیکه این روزها آمار بیماران بد حال به گفته خود آقایان، به صورت "آسانسوری" رو به افزایش است، این داروی ایرانی به وفور در اختیار بیمارستان ها قرار نمی گیرد تا دیگر راه سودجویی برخی از دلالان بازار سیاه داروی کشور بسته نشود؟  یا اینکه این داروی وطنی چگونه سر از بازار سیاه در می آورد و مسئولان فقط به انکار کردن می پردازند؟ .... سوالاتی که بعید است مسئولان پاسخ شفافی برای آنها داشته باشند!