به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری موج، نشست خبری پنجمین جشنواره تلویزیونی مستند و رونمایی از پوستر این رویداد با حضور محسن یزدی مدیر شبکه مستند و دبیر جشنواره تلویزیونی مستند امروز ۲۲ تیرماه در حوزه هنری برگزار  شد.

جایگاه مستند تلویزیونی ناشناخته مانده است

در ابتدای این نشست از پوستر این دوره که توسط صابر شیخ رضایی به عنوان مدیر هنری این جشنواره طراحی شده بود رونمایی شد و پس از آن محسن یزدی به بیان مقدمه ای در مورد مستند تلویزیونی پرداخت و گفت: این نکته که تلویزیون خانه مستند است،  در سخنرانی ها و محافل تخصصی زیاد مطرح می شود اما فکر می کنم که مستند تلویزیونی هنوز در جامعه ما جایگاه واقعی خود را ندارد. فضاهای تبلیغاتی و دیده شدن صاحب اثر عمدتا در اختیار گونه مستندهای جشنواره ای است. البته ما واقعا در گونه جشنواره ای مستندسازان خیلی خوبی داریم که کارهای خیلی با کیفیتی تولید می کنند. اما در تصور خیلی از دوستان مستندساز، مستند تلویزیونی بیشتر به عنوان مستند بی کیفیت شناخته می شود در حالی که اینگونه نیست و تولید مستندهای تلویزیونی کار بسیار سختی است.

تعامل با مستندسازان فارغ از جناح بندی های سیاسی

وی با بیان اینکه در همکاری با مستندسازان تنها خط قرمز ما منافع ملی است، اظهار داشت:  در حال حاضر وضع مستند بهتر از گذشته شده است و لیست بلندبالایی از مستندسازان درجه یک با تلویزیون کار می کنند. اختلاف نظرها را کنار گذاشته ایم و بر اشتراکات تاکید کرده ایم، بر همین اساس طیف وسیعی با تلویزیون کار می کنند. خط قرمزی جز منافع ملی نداریم و اختلاف سلائق سیاسی طبیعی است و مهم نیست که من  یا دیگران به چه به چه کسی رای داده ایم. 

مدیر شبکه مستند تاکید کرد: امروز تلویزیون در حوزه تولید و پخش بی رقیب است. قدرت «پخش» و «دیده شدن» قدرتی است که تلویزیون دارد و پلتفرم‌های دیگر ندارند. دوست داریم طیف گسترده تری با تلویزیون کار کنند اگرچه تشابه نگاه سیاسی نداشته باشیم. 

وی سپس به عملکرد شبکه مستند در برخی از حوزه ها اشاره کرد و گفت: تلویزیون در سالهای اخیر «مستند حیات وحش در ایران» را ایجاد کرده و دلمان می خواهد آن را گسترش دهیم و به عنوان رئیس شبکه مستند دوست دارم که با مستندسازان این حوزه ارتباط بیشتری برقرار کنیم. اگرچه به دلیل شرایط سخت تولید و هزینه هایی که بالاتر رفته است و ویژگی‌های اقلیمی به این ژانر توجه کمتری شده است با این حال باز هم تلویزیون در این زمینه پیشرو است.

یزدی ادامه داد: مستندهای آرشیوی هم گونه ای است که ظلم زیادی به آن شده و منظورمان تنها آرشیوهای سازمان و داخلی را مد نظر نداریم بلکه منظورمان آرشیوهای خارجی هم هست. در هر حال مستندهای آرشیوی جذابیت زیادی دارند و ماهم نتیجه اش را دیده ایم. اگرچه اعتراف می کنم که دیر به فکر افتادیم اما درصددیم که به مجموعه مستندها هم توجه کنیم.

جوایز جشنواره مستند تلویزیونی افزایش یافته است

دبیر جشنواره مستند در ادامه سخنانش اعلام کرد: براساس فراخوان از خردادماه تا پایان تیرماه جذب اثر خواهیم داشت و  از ابتدای شهریورماه تا مهرماه آثار منتخب را پخش می کنیم. امسال هم به صاحبان آثار برای یکبار پخش حق تالیف و حق پخش می پردازیم. مستندهای کوتاه تا دو میلیون نیمه بلند چهار میلیون و مستند بلند هفت میلیون اهدا می‌شود. امسال جایزه‌ها هم افزایش داشته است و مستند کوتاه ۶ میلیون، نیمه بلند ۱۵ میلیون و بلند ۲۰ میلیون تومان شده است که رقم قابل توجهی است. جوایز تخصصی این دوره هم پنج میلیون تومان است.

وی ادامه داد: در این دوره بخش ویژه کرونا هم داریم که جایزه آن هفت میلیون تومان است. اگرچه در ابتدا تب کرونا زیاد بود اما به دلیل نزدیکی زمانی کار چندان قابل توجهی تولید نشده بود. امسال کارهایی تولید شده که شاید آنها هم چندان با کیفیت نباشند اما تا جایی که من اطلاع دارم معدود کارهای خوبی هم در این میان تولید شده است. در این بخش ویژه برای فیلم هفت میلیون، برای عکس پنج میلیون و برای مستندنگاری سه میلیون تومان جایزه درنظر گرفته شده است.

محسن یزدی سپس به همکاری مراکز مختلف با شبکه مستند و جشنواره مستند تلویزیونی اشاره کرد و گفت: از ابتدای این جشنواره سازمان فرهنگی اوج و حوزه هنری با تلویزیون همراهی کرده اند اما دلمان می خواهد که همه مراکز تولید تعامل خوبی با تلویزیون داشته باشند تا بتوانیم در زمینه تولید و پخش با هم کار کنیم.

وی با تاکید بر اینکه در کشور مشکلی برای تولید مستند وجود ندارد گفت: در صورت تامین لجستیک و بودجه، ما هر شکلی از مستند را که بخواهیم می توانیم تولید کنیم و اینقدر هنرمندان خوبی داریم که آ«هایی که به تماشای مستند می نشینند بارها ازعان کرده اند که بخش مستند و با بخش داستانی به راحتی رقابت می کند و من که هر دو حوزه را رصد می کنم معتقدم انصافا  آن‌قدر که کار با کیفیت در حوزه مستند داریم،  در بخش داستانی نداریم. اگر همه ما در قالب مراکز دوستدار کشور و منافع ملی جمع شویم می توانیم کارهای بسیار خوبی رقم بزنیم.

اکران سینمایی پنج اثر منتخب

دبیر پنجمین جشنواره مستند تلویزیونی در ادامه این نشست برای فعالان این حوزه دو خبر خوب داشت و گفت: دوستان در حوزه هنری اعلام کرده اند که شرایطی را برای آثار برتر جشنواره فراهم خواهند کرد و آنها را به شکلی که در آینده اعلام خواهد شد در سینمای سپیده یا آزادی نمایش خواهند داد. نمایش مستند در سینما شکلی از تجربه جدید است که باید تکمیل شود. درضمن، در طول جشنواره، یک جلسه ارائه طرح با حضور سرمایه گذاران (پیچینگ) برگزار خواهیم کرد. این سرمایه گزاران تنها به حوزه سینما محدود نمی شوند و از بخش های مختلف صنعتی و اقتصادی و یا اجتماعی هم هستند.

وی در مورد بزرگداشت هنرمندان درگذشته در سال جاری هم گفت: سال گذشته در اختتامیه جشنواره به برخی از بزرگان حوزه مستند که از دست رفتند پرداختیم و امسال هم همینطور خواهد بود.

یزدی در مورد همکاری شبکه مستند با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گفت: با مرکز گسترش تعامل خوبی داریم بویژه که آقای حمیدی مقدم از همکاران تلویزیونی است که ریاست آنجا را برعهده دارد. فکر می کنم آنچه که برای مستندسازان مهم است مسائل اقتصادی و بازگشت سرمایه زیادی که صرف تولید اثرشان کرده اند است که برای حفظ امکان حضور اثرشان در جشنواره های مختلف و فروش آن به شبکه های تلویزیونی خیلی اجازه انتشار اثرشان را نمی دهند. در نتیجه وقتی هزینه رایت به مشکل می خورد نه فیلم دیده می شود و نه سازنده آن. به جرات می توانم بگویم که ده‌ها مستند درجه یک وجود دارد که کسی ندیده و شاید عده ای باورشان نشود که این مستند در ایران ساخته شده است.

وی در بخشی از سخنانش اظهار داشت: بسیاری از مستندهای سینمایی خوب ما برای حضور در جشنواره ها محدودیت یکی دو ساله ای برای پخش تلویزیونی دارند، از سویی دیگر خیلی از آنها از نظر زمانی طولانی تر از کنداکتور تلویزیون است. در مواردی هم از نظر مالی با هم به توافق نمی رسیم.

دبیر پنجمین جشنواره مستندهای تلویزیونی در مورد تفاوت این دوره جشنواره با ادوار قبلی گفت: تفاوت خاصی با ادوار گذشته نداریم، فقط سعی می کنیم که سختگیری بیشتری در مورد فرم داشته باشیم تا کارها ارتقاء پیدا کنند.

مستند خوب را نمایش می دهیم

وی در مورد ممیزی های جشنواره و شبکه مستند گفت: طبیعی است که هر جشنواره ای یک هیات انتخاب و یک هیات داوری و فراخوان و معیارهایی دارد. ممیزی های ما چندان تنگ و ترش نیست و سعی می کنیم که به جز مواردی که خلاف شئون عمومی است و احساسات عمومی را جریحه دار می کند، سایر موارد را نمایش دهیم. ما در شبکه مستند سعی می کنیم که اعتماد به نفسمان را حفظ کنیم به عنوان یک شبکه مستقل و قدرتمند. نگاهمان هم دراز مدت است و فکر می کنیم پنهان کردن معضلات مشکلی را حل نمی کند اما فکر می کنیم هر مستندی را نمی توان پخش کرد مخصوصا اگر احساسات  مردم را جریحه دار کند و نتیجه ای هم نداشته باشد. مستند یک اثر هنری است که باید خوب ساخته شده باشد تا موثری باشد.

یزدی تصریح کرد:  ما به این فکر می کنیم که یک اثر چقدر نتیجه خواهد داد و منظورمان هم نتیجه کوتاه مدت نیست بلکه باید در دراز مدت نتیجه بدهد. برای بررسی این منظور هم با افراد زیادی مشورت می کنیم اما اگر فکر کنیم که اثری نتیجه ای ندارد آن را پخش نخواهیم کرد.

وی در ادامه تصریح کرد: به نظر من فیلم سیاه اثری است که در آن جبر اجتماعی وجود دارد، معضل حل نشدنی است و انسان در آن قدرت تغییر نداشته باشد. در بیان معضلات نباید به این نقطه برسیم. مستند باید فرم و محتوای خوبی داشته باشد. البته منظورمان ماله کشی و نشان ندادن معضلات نیست اما مستند نباید مخاطب را اذیت کند.

یزدی تاکید کرد: من به ممیزی اعتقاد دارم اما بحث این است که این ممیزی درست انجام شود یعنی بر اساس یک معیار مشخص و نه سلیقه ای انجام شود. به هرحال ماهیت تلویزیون جمهوری اسلامی برخی مسایل را ایجاب می کند مثلا شاید این احتیاط وجود داشته باشد که هر حرفی از تلویزیون زده شود به عنوان حرف نظام برداشت شود.

وی در مورد چند مستند جنجالی که از شبکه های مختلف تلویزیون پخش شد گفت: مستندهای پخش شده در مورد شاملو و شجریان ممکن است که مورد پسند عده ای نباشد که باعث شد قشر روشنفکر رکیک‌ترین فحش‌ها را نثار ما کنند اما مشکل تاریخی  سندی ندارد و تا کنون هیچ ایراد تاریخی به آن وارد نکرده اند. 

مدیر شبکه مستند در مورد حضور عقاید مختلف و سهم داشتن از رسانه ملی گفت: واقعیت این است که مخاطب باید خود را در تلویزیون ببیند و به مخاطب احترام گذاشته شود و در مورد نظرات مختلف امکان بیان و پاسخ دهی داد اما همه تلویزیون ها مانیفست خود را دارند و مثلا در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران نمی توان تبلیغ فردی را کرد که خودش اعلام کرده است هیچ دینی را قبول ندارد و حتی به همه بزرگان هنر و ادب ایران توهین کرده است.

نه هنرمند را تحقیر می کنیم نه محقور هنرمند می شویم

مدیر شبکه مستند در مورد برخورد محترمانه و شفاف با هنرمندان در شبکه مستنند گفت: سپرده ایم که هنرمندان در راهروهای اداری تحقیر نشوند. نه باید هنرمند را تحقیر کرد و نه محقور هنرمندان شد. ما در کشور آزادی بیان داریم، مشکل سخت افزاری هم نداریم. مشکلی در تولید نداریم اما مشکل پخش داریم. باید نیت اصلاح باشد فارغ از جناح بندی های سیاسی و جناحی. بر همین اساس شبکه مستند را یک شبکه صریح می دانم.

وی در مورد بازشدن دسترسی به آرشیو صدا وسیما برای مستندسازان گفت: در حوزه آرشیو تلویزیون یک اداره کل آرشیو وجود دارد که پاسخ مسائل آنها را خودشان باید بدهند ولی می دانم که مشکلات زیادی هم دارند که قابل تامل است و نیازمند بودجه برای ایجاد زیرساخت های مناسب است. اما در عین حال لطمات در اختیار نبودن آرشیو را همه می خوریم.

در پایان این نشست خبری، محسن یزدی حکم صابر شیخ رضایی به عنوان مدیر هنری پنجمین دوره جشنواره مستند تلویزیونی به او ابلاغ کرد.