حمیده زند - خبرگزاری موج قم؛ قطعا زباله گردی به هر علت و معلولی که وابسته باشد در شان جامعه انسانی و اسلامی نیست و چهره شهر را نازیبا می کند، از طرفی این پدیده لطمات بیشتری برای گروههای آسیب پذیر از جمله سالمندان و زنان و کودکان دارد و باید آنها را از چنین معضلی مصون داشت، آن چه مهم است در حوزه مدیریت شهری مقابله با این پدیده شوم نه با قوانین سخت گیرانه امکان پذیر است و نه به تنهایی از عهده مدیران شهری برمی آید، بلکه بسیاری از نهادها و دستگاههای حمایتی و فرهنگی و اجرایی نیز باید به ایفای نقش بپردازند تا بتوانند افراد زباله گرد را ساماندهی کنند.

زباله گردی یک معضل اساسی و ناراحت کننده ای است که قبل از هر موضوعی، روایت کننده افزایش فاصله های طبقاتی و رشد فقر و وجود عواملی چون بیکاری و اعتیاد است، دستانی که برای یافتن تکه‌ای زباله وارد مخازن کثیف می شود تهدیدی جدی برای سلامت افراد و محیط زیست است و باید به طور جدی تری این معضل را رفع کرد.

هر چند به زعم عده ای زباله گردی می تواند حتی به عنوان یک شغل حائز اهمیت و دارای درآمد باشد اما به هیچ عنوان دارای توجیه منطقی و عقلانی به واسطه خطرات و آسیب هایی که به همراه دارد نیست، اما خواه ناخواه زائیده شرایط اقتصادی و معیشتی نامطلوب و کمبود منابع و امکانات است.

قطعا شناخت آسیب ها و عوامل مهم در رشد زباله گردی می تواند راهکارهایی اساسی و دقیق فراروی مسئولان به ویژه در حوزه مدیریت شهری قرار دهد تا بتوان این پدیده را ریشه کن کرد، در این میان اصلی ترین علل در روی آوردن افراد به پدیده شوم زباله گردی شرایط مالی و معیشتی است، شاید در سالهای گذشته تعداد معدودی از متکدیان و افراد بی خانمان و یا کارتن خواب به زباله گردی می پرداختند اما دیدن جوانان و زنان و حتی افراد دارای شغل و کارگران و یا بازنشسته در میان زباله گردان، یک آسیب جدی است که نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.

در این باره دستگاهها و نهادهای حمایتی و خیریه باید سازوکاری در شناسایی و حمایت از این قشر در نظر بگیرند و نیازهای این افراد و خانواده شان را تامین کنند و برنامه جامعی برای مقابله با این پدیده داشته باشند. وجود موسسات بی شمار خیریه و فقدان یک بانک اطلاعاتی و جامع در شناسایی افراد نیازمند و رصد و پایش دقیق وضعیت رسیدگی به محرومان موجب می شود بسیاری از نیازمندان واقعی از خدمت رسانی محروم باشد و بنا به شرایط موجود و تامین معاش به این کار روی بیاورند.

بدون شک کوتاهی بسیاری از دستگاههای حمایتی در رشد این پدیده قابل انکار نیست و بی تفاوتی برخی از مسئولان و مدیران نسبت به این آسیب جدی، خود زمینه ساز افزایش زباله گردی در میان شهر می شود در این زمینه متاسفانه بسیاری از این افراد تحت پوشش خدمات نهادها و سازمان های حمایتی نیستند و به عنوان سرپرست خانوار امکان برخورداری از این خدمات را ندارند و همین امر موجب می شود به واسطه عدم توانایی و مهارت در مشاغل مختلف، ساده‌ترین روشها و در عین حال بدترین شیوه را در تامین معاش در پیش بگیرند.

همچنین وجود مشکلات فرهنگی نیز به افزایش این پدیده شوم دامن زده است، به طوری که اگر جامعه به سطحی از باور برسد که این کار به دور از عرف جامعه و شان انسانی است قطعا زباله گردی به این شکل در سطح شهر نمایان نمی شود، از سوی دیگر افزایش فرهنگ نوع دوستی و حمایت از قشر ضعیف و نیازمند می تواند در کاهش این پدیده بسیار شوم تاثیر گذار باشد.

یکی دیگر از مسائل مهم در افزایش زباله گردی وجود ایرادات و اشکالات زیادی در فرآیند تفکیک زباله است، اگر شهروندان با شناخت دقیق اهمیت تفکیک زباله، چنین رویکردی را در پیش بگیرند دیگر در میان زباله های جمع آوری شده هیچ زباله گردی به جستجو نمی پردازد و پدیده زباله گردی نیز به موضوعی مافیایی و فرصت طلبی برای عده ای انگشت شمار تبدیل نمی شود، ضمن اینکه با توسعه صنعت بازیافت و افزایش اشتغال می توان فرصت های مناسبی را در اشتغال زایی فراهم کرد.

در حوزه مدیریت پسماند، مسائلی چون بهداشت و سلامت شهر و استفاده بهینه از طلای کثیف و بازگردان آن به چرخه اقتصادی اهمیت زیادی دارد و اگر مدیریت پسماند مورد حمایت بیشتری به لحاظ زیرساختاری قرار بگیرد قطعا آسیب های اجتماعی و بهداشتی زیادی از جمله زباله گردی از بین خواهد رفت.

اکر متولیان و مسئولان اسیب های اجتماعی و فرهنگی و بهداشتی و زیست محیطی زباله گردی را باور کنند به طور حتم در کنار مدیریت شهری در جهت ساماندهی این امر وارد میدان می شوند ضمن اینکه از طرفیت های مردمی با توجه به مسئولیت های اجتماعی آنان نیز می توان برای مقابله با این پدیده استفاده کرد و با مدیریت صحیح پسماند، اجازه نداد تا افراد نیازمند برای تامین معاش، چشم امیدی به زباله های آلوده در شهر داشته باشند وقتی که می دانند شرایط بهتری در ایجاد شغل و معیشت برای آنان فراهم است. از میان بردن معضلل زباله گردی نیاز به همت و عزمی جدی و فراگیر دارد و با رفع این معضل دیگر کرامت انسانی با چنین پدیده های شومی لگدمال نمی شود، در این مسیر طرح ها و ایده هایی که می تواند به کمک مدیریت شهری برای حذف جریان زباله گردی از سطح شهر بیاید، باید مورد استقبال و توجه قرار بگیرد.

مدیریت شهری قم در جهت اطلاع رسانی، فرهنگ سازی و افزایش حساسیت و مشارکت شهروندان در موضوع پسماند شهری به منظور آگاهی بخشی و ارتقا فرهنگ مدیریت پسماند گام های خوبی برداشته است، در این باره توسعه ایستگاه‌های ثابت جمع‌آوری پسماند خشک در مناطق هشتگانه شهرداری قم از جمله فعالیت هاست که اگر همراهی شهروندان در تفکیک زباله و تحویل به موقع آن اتفاق بیفتد بخش زیادی از معضلات در زمینه زباله گردی رفع می شود.

در این باره بسترسازی مناسبی در توسعه زیرساخت‌های تفکیک پسماند در مبدأ، توسعه ایستگاه‌های ثابت جمع‌آوری پسماند خشک در دستور کار سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم قرار دارد و ۴۹ غرفه بازیافت در سطح شهر نیز با هدف اطلاع‌رسانی و انتقال مفاهیم مدیریت پسماند به شهروندان فعالیت می‌کنند.

همچنین ارائه طرح هایی در جهت ساماندهی مراکز خرید پسماند از رویکردهایی است که در شورای اسلامی شهر قم و مدیریت شهری دنبال می شود، اما تا زمانی که در جهت رفع معضلاتی چون ساماندهی زباله گردها و کارتن خواب ها و ایجاد امکانات رفاهی از سوی دیگر نهادها اقدامی مستمر صورت نگیرد و در زمینه فرهنگ شهروندی و معرفی آسیب‌های جدی زباله گردی در سطح شهر اقدامی فرهنگی صورت نگیرد نمی توان همراه با مدیریت شهری برای رفع این معضل جدی گامی اساسی و مهم برداشت.