عباس جعفری در گفت‌وگو با خبرنگار موج قم با اشاره به علت ریزگردها در استان قم گفت: از دهه ۶۰‌ و پس از واگذاری گسترده اراضی ملی برای توسعه کشاورزی آن هم با تکنولوژی‌های ابتدایی و همگام با سد سازی‌های متعدد بخصوص بر روی رودخانه‌های منتهی به دشت مسیله و تالاب‌های آن، بـه دلیـل کاهش منابع آب ورودی و در عین حال برداشت شدید از منابع آب زیرزمینی، سطح ایستابی مخازن آب زیر زمینی منطقه در سراشیبی نزولی شدیدی قرار گرفتند.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: خاکورزی‌های گسترده و احداث متعدد چاه‌های مجاز و غیرمجاز در دشت‌های مسیله، شریف آباد و سایر دشت‌های استان در حالی صورت گرفت که این دشت‌ها از دهه ۴۰ ممنوعه بحرانی اعلام شده بودند.

وی با بیان اینکه امروز کسری تجمعی مخازن آب‌های زیر زمینی استان قم بیش از دو میلیارد متر مکعب است، عنوان کرد: طرح‌های توسعه‌ای استان در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و شهرنشینی بدون مطالعه کارشناسی لازم و با اهداف دستیابی به منافع کوتاه مدت مقطعی بوده و آینده‌نگری لازم صورت نگرفته بود، تصمیم‌گیران بیش از ظرفیت اکولوژی از منابع آبی استفاده کرده‌اند و متاسفانه هنوز هم این روند ادامه دارد، در سه دهه گذشته شهرنشینی و مهاجرت به استان قم و کل حوزه آبریز دریاچه نمک رشد بدون پشتوانه‌ای بوده است.

فاضلاب‌ها ورودی به دشت مسیله را تشکیل می‌دهد

جعفری ادامه داد: صنعت‌های اولیه و عمدتا آب‌بر در حومه دریاچه نمک و دشت مسیله توسعه نامتوازن زیادی پیدا کرده است و فشار در استفاده از منابع زیستی این منطقه به شدت افزایش یافته است این در حالی هست که عملا منابع آبی ورودی با این حجم بارگذاری مصارف جدید بخصوص توسعه شهرک‌های مسکونی جدید در کل حوضه آبخیز دریاچه نمک و همچنین توسعه صنعتی و کشاورزی در بالا دست و برداشت بدون پشتوانه در پایین دست حوضه آبریز رودخانه‌های قمرود و قره چای که دبی ورودی آن‌ها تقریبا صفر شده است، دشت مسیله را در انتهای حوضه آبخیز دریاچه نمک به مهمترین کانون تولید گرد و خاک در مرکز کشور تبدیل کرده است.

وی عنوان کرد: هم اکنون عمده ورودی به دشت مسیله و تالاب‌های آن فاضلاب‌های آلوده صنعتی و شهری استان‌های تهران و قم است که پخش آن در دشت مسیله و ورود به تالاب‌های آن که مستعد خیزش گرد و خاک است شرایط خطرناکی را برای زیست بوم منطقه بخصوص استان قم که در مسیر گلباد غالب قرار دارد رقم خواهد زد.

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه مطالعات یکپارچه و پژوهش‌های گسترده‌ای بر روی حوضه آبخیز دریاچه نمک صورت گرفته است، اظهار کرد: مدیران استانی و کشوری کاملا به ابر بحران حوضه آبخیز دریاچه نمک و عواقب آن آگاه هستند، حق آبه‌های محیط زیستی تالاب‌های دشت مسیله و دریاچه نمک کاملا مشخص شده و طبق قانون باید این حق آبه‌ها در زمان مناسب رها سازی شود، اما عملا هیچ اتفاق موثری نیفتاده است و شرایط هر سال وخیم‌تر می‌شود.

بحران آب در حوزه آبخیز مرکزی ابر بحران است

وی ادامه داد: عملا با این حجم برداشت جهت کشاورزی و سد سازی‌های اخیر و بارگذاری‌های جدید و علم به اینکه استان‌های تهران، البرز، همدان، مرکزی و قم در تامین منابع مصرف شرب خانوارهای شهری نیز دچار مشکل حاد هستند، امید به احیاء منطقه بحرانی دشت مسیله و دریاچه نمک خیالی باطل است.

جعفری تاکید کرد: معضل بزرگ کشور تصمیم گیری‌های نادرست توسط افراد غیرمتخصص و بعضا سیاسی کاری‌های متعدد است، موضوع بحران آب در کشور همه گیر است اما در حوضه آبخیز مرکزی با یک ابر بحران روبرو است؛ اما مشخص نیست علی‌رغم این همه چالش موجود مبنای استراتژی مسولان کشوری چیست که همچنان توسعه را در مرکز کشور بدون توجه به ظرفیت‌های اکولوژی آن ادامه می‌دهند، با ادامه این وضعیت عملا هیچ دولتی نمی‌تواند این استراتژی را تغییر دهد و در مسیر حل بحران و توسعه پایدار، کشور را حرکت دهد.

مسئولین کارنامه کاری را به منافع استان ترجیح می‌دهند

وی عنوان کرد: بررسی موضوع گیری‌های مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس در بهره‌برداری از دریاچه نمک موید و گواه بر این مدعا است که مسئولین منافع کوتاه مدت را جهت ارائه کارنامه خود دنبال می‌کنند، به عنوان نمونه مسئولان یکی از شهرستان‌های مجاور دریاچه نمک که در صدد بهره‌برداری از شورابه‌های دریاچه نمک حتی با دور زدن قانون بودند با کاهش فعالیت در سطح ۴۹ هکتار به دنبال آن بودند تا مجوز آن در داخل خود استان اخذ و طرح عملیاتی گردد.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: اینکه عمده طرح‌های عمرانی و معدنی هر استانی بر روی قدرت سیاسی نمایندگان و مسئولان سیاسی هر منطقه تمرکز یافته است و ارزیابی‌ها و مطالعات کارشناسی اگر هم انجام شده باشد عملا بر روی کاغذ مانده است مرکز کشور را با ابر بحران در مولفه‌های آب و بیابانزایی و خیزش گرد و خاک مواجه کرده است.

وی بیان کرد: سال‌هاست منافع مسئولین در مرزهای سیاسی استانی خود خلاصه شده است و استانی مانند قم که از اساس تعیین مرزهای سیاسی آن غیر کارشناسی بوده است به شدت تحت تاثیر آسیب‌های محیط زیستی تصمیم‌های آن‌ها در دهه‌های گذشته قرار گرفته است. جعفری ادامه داد: اخیرا بهره‌برداری از دو سد جدید به نام‌های نهب و بالاخانلو در بالادست رودخانه شور صورت گرفته است که تنها ورودی تقریبا دائمی آب به دشت مسیله را هم کلا خشک می‌کند، واقعا جای تاسف دارد که مبنای یک مسئول استانی و یا یک نماینده مجلس بنا بر مناسبات و منافع سیاسی‌اش باشد بدون آنکه به عواقب زیان بار آن بر روی کل حوضه آبخیز توجه داشته باشند. وی خاطرنشان کرد: عدم التزام و نقص در ارائه برنامه راهبردی مقبول مبتنی بر آمایش سرزمینی در کل کشور منجر به وارد آمدن آسیب‌های جدی به منابع طبیعی، آبی و محیط زیستی کشور گردیده است تا امروز ناحیه حساس و شکننده‌ای مانند دشت مسیله در انتهای حوضه آبریز دریاچه نمک در معرض تهدیدات محیط زیستی گسترده‌ای قرار گیرد تا عملا آینده استمرار حیات سکونتگاه‌های انسانی موجود در منطقه را با چالش جدی مواجه کند.