زندگی رنگی به نقل از همشهری آنلاین| وام خرید و جعاله مسکن با استفاده از اوراق امتیاز مسکن (تسه) در ابتدای هفته جاری خبرساز شد. با این افزایش که در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در دستور کار قرار گرفته، مبلغ قابل دریافت برای خانوارهای پرجمعیت تهران تا مرز ۲ میلیارد تومان قابل افزایش است و اقساط ماهانه این تسهیلات به ۳۵ میلیون تومان می‌رسد؛ مبلغی که با توجه به وضعیت درآمدی خانوارها، دست‌مایه انتقاد شده است؛ اما اصل ماجرا چیست؟

در آذرماه ۱۴۰۰؛ یعنی حدود ۲ سال پیش، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب شد. در ماده ۹ این قانون صراحتاً آمده است که تسهیلات خرید و جعاله مسکن در شهرهایی که نرخ باروری بیش از ۲.۵ نباشد، باید به میزان هر فرزند زیر ۲۰ سال تا ۲۵ درصد افزایش پیدا کند و سقف تسهیلات مدنظر این قانون تا ۴ فرزند یعنی ۱۰۰ افزایش باید اعمال شود.

عملیات نجات بازار مسکن/ مساحت تهران بزرگ‌تر می‌شود؟

همچنین بر اساس ابلاغ بانک تخصصی مسکن، دوره زمانی بازپرداخت تسهیلات مدنظر این قانون به ازای هر فرزند ۲ سال افزایش پیدا می‌کند و تا ۱۰ سال (به ازای ۵ فرزند) قابل افزایش است.

با فرض استفاده یک خانواده ۶ نفره تهرانی با ۴ فرزند زیر ۲۰ سال از این قانون، مبلغ وام خرید و جعاله دریافتی آنها به یک میلیارد و ۹۲۰ میلیون تومان می‌رسد و در شرایط عادی باید ماهانه ۳۵ میلیون تومان قسط بپردازند.

اینکه یک خانواده معمولی که نیازمند خرید مسکن مصرفی است، قادر به پرداخت این اقساط نباشد، امر روشنی است؛ اما سید محسن فاضلیان، معاون امور اعتباری بانک مسکن درباره متناسب نبودن این اقساط با وضعیت درآمدی خانوارها چند نکته مطرح می‌کند که توجه به آنها می‌تواند راهگشا باشد.

نکته اول این است که نرخ سود این تسهیلات با نرخ سودی که بانک‌ها به سپرده بانکی می‌پردازند یکسان است و اگر به فرض معادل مبلغ در بانک سپرده شود، سود دریافتی آن از میزان اقساط بیشتر خواهد شد.

نکته دوم اینکه بانک مسکن در تعیین نرخ سود تسهیلات اختیاری ندارد؛ اما با پلکانی کردن بازپرداخت کمک می‌کند که اقساط سال‌های اول تعدیل شود خانواده فشار کمتری تحمل کند.

به گفته فاضلیان، در مدل پلکانی میزان اقساط پرداختی برای این وام حدود ۲ میلیاردی، بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان خواهد بود.

نکته دیگر این است که این تسهیلات به‌عنوان حمایت در تأمین مالی خرید مسکن پرداخت می‌شود و حمایت مدنظر قانون، تأمین بخشی از ارزش مسکن برای خانوارهای پرجمعیت بوده است.

مسئله غیرقابل‌انکاری که در مورد وام خرید و جعاله مسکن با استفاده از اوراق تسه وجود دارد، این است که اساساً این تسهیلات برای اقشار متوسط رو به بالا طراحی شده که هم بنیه مالی تأمین بخش بزرگ‌تر ارزش معامله را دارند و هم از پس بازپرداخت اقساط وام برمی‌آیند وگرنه، اقشار متوسط رو به پایین که میانگین کل درآمد ماهانه آنها هم به مبلغ قسط این تسهیلات نمی‌رسد، اصلاً قدرت استفاده از چنین تسهیلاتی را برای خرید مسکن ندارند.

مسئله‌ای که از منظر بازار می‌توان در مورد تسهیلات جعاله و خرید مسکن ۲ میلیارد تومانی تهرانی‌ها می‌توان مطرح کرد این است که نرخ سود مؤثر این تسهیلات با احتساب خرید حدود ۳۸۰ میلیون تومان اوراق تسه، به‌مراتب بالاتر از ۲۳ درصد است؛ اما ازآنجایی‌که شتاب تورم بازار مسکن حدود ۳۰ درصد بالاتر از میانگین شتاب تورم عمومی است، بعد از چند سال، ارزش مسکن خریداری شده با این وام از کل مبلغ وام و سود متعلقه بیشتر خواهد شد.