، دفن شدن در مکان‌های مقدس یکی از مواردی است که افراد زیادی فارغ از اینکه چطور زندگی کرده و چه اعمالی داشته‌اند خواستار آن هستند و قرار گرفتن در کنار یک صحن مقدس را برای خود مزیت می‌دانند اما این افتخار نصیب هر کسی نمی‌شود، یا باید نظر کرده و دارای سرنوشت متفاوتی بود و یا از بزرگان و پادشاهان و شاهزاده‌ها در دوران مختلف از جایگاه خود برای رسیدن به این هدف استفاده می‌کردند.

قم یکی از مکان‌هایی است که به دلیل وجود مقدس حضرت معصومه (س) برای دفن شدن مورد استقبال شاهان و بزرگان بوده، در دوران صفوی که شیعه فراغ بال بیشتری پیدا می‌کند، برای توسعه مکان‌های مقدس فرصت پیدا می‌شود، در همین دوران بود که چهار شاه از سلسله صفوی در شهر قم دفن شدند.

به گفته برخی مسجد طباطبایی درواقع محل دفن شاهان صفوی است.

همچنین در زمان معاصر هم دو پادشاه قاجار در کنار حرم حضرت معصومه (س) دفن شده‌اند.

چهار پادشاه صفوی مدفون در قم

سام میزا یا شاه صفی یکم که از نوادگان شاه عباس بود، ششمین پادشاهی بود که در سن ۱۸ سالگی تاج صفوی را بر سر گذاشت و مدت زمان پادشاهی او هم ۱۴ سال بود.

او در حالی که برای بازپس گیری قندهار از اصفهان عازم سفر شده بود در سال ۱۰۵۲ و در سن ۳۱ سالگی براثر بیماری زندگی را بدرود گفته و در شهر قم به خاک سپرده شد.

این پادشاه صفوی، فردی بود که در سال ۱۰۴۹ با معاهده زُهاب جنگ با عثمانی را پایان داد و باعث شد تا انتهای دوره صفویه مرزهای ایران و عثمانی در  امنیت باشد که اقدامی قابل توجه است. 

پسر شاه صفی، یعنی شاه عباس دوم هم مانند پدرش در شهر قم به خاک سپرده شده است.

پس از مرگ شاه صفی، شاه عباس دوم درحالی که تنها ۹ سال سن داشت به تخت پادشاهی نشست.

این پادشاه مدتی را در قزوین سپری کرد و سپس به اصفهان رفت؛ ارتباطات خارجی مناسب و حضور سفرای کشورهای مختلف در دوره این پادشاه صفوی رقم خورد و صفویه در این مدت دوران باشکوهی را سپری کرد.

او در سال ۱۰۷۷ درحالی که از خراسان بازمی‌گشت در سن ۳۳ سالگی در دامغان جهان خاکی را بدرود گفت و از آنجایی که در حرم حضرت معصومه(س) برای خود آرامگاه مجللی ساخته بود برای دفن به این مقبره منتقل شد.

پسر شاه عباس یکم هم پادشاه بعدی صفوی است که در شهر قم به خاک سپرده شد.

بعد از مرگ شاه عباس یکم پسر ارشدش صفی میرزا که ۱۹ سال داشت و مادرش "چرسکی بود" با رای گیری مردان دربار به‌عنوان پادشاه بعدی انتخاب شد و با نام شاه سلیمان شهرت گرفت.

در زمان پادشاهی شاه سلیمان اوضاع صفوی از شکوهی که داشت فاصله گرفت، خود او هم درگیر بیماری‌های مختلف بود، ضمن اینکه این پادشاه صفوی علاقه‌ای به امور دولتی نداشت و همین، ضعف این سلسله را دوچندان کرد و باعث شد ازبک‌ها و قزاق‌ها به کشور حمله کنند.

با وجود مشکلاتی که در این دوره پادشاهی وجود داشت، شاه سلیمان ۲۸ سال سلطنت کرد و در سال ۱۱۰۵ در سن ۴۶ سالگی براثر افراط در میگساری در شهر اصفهان فوت کرد و در شهر قم به خاک سپرده شد.

 سلطان حسین صفوی پادشاه بعدی مدفون در قم است.

سلطان حسین بعد از مرگ پدرش به عنوان نهمین پادشاه صفوی بر تخت نشست و در طول ۲۹ سال سلطنت خود کاری کرد که صفویه را از شکوه خود دورتر کرد و درنهایت هم تاج پادشاهی را بر سر اشرف افغان گذاشت.

سر این پادشاه صفوی سال ۱۱۳۵ به دستور محمود افغان از بدنش جدا شد و بعد از آن بدنش در قم و در کنار پدر و اجدادش به خاک سپرده شد.

به گفته برخی از مورخان تعداد زیادی از شاهزاده‌های صفوی هم که به دستور محمود افغان به قتل رسیدند در قم دفن شده‌اند.

دو پادشاه قاجاری مدفون در قم

در زمان حکومت قاجار هم دو پادشاه در قم مدفون شدند که شامل محمدشاه و فتحعلی شاه است.

فتحعلی شاه قاجار دومین پادشاه قاجار بود که بعد از آقامحمدخان به سلطنت رسید و بعد از ۳۷ سال پادشاهی در سن ۶۲ سالگی در اصفهان دار فانی را وداع گفته و در قم و قسمت غربی صحن کهنه دفن شد.

عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای که باعث شد قسمت‌هایی از کشور را از دست بدهیم در زمان این شاه قاجاری امضا شد.

جنگ با روس‌ها، سلطه بر هرات و ارتباط با هند از دیگر اتفاقات دوران پادشاهی او است.

محمدمیرزا فرزند عباس میرزا سومین شاه قاجار بود که بعد از فتحعلی شاه به سلطنت رسید، او ۱۴ سال حکومت کرد و در سن ۴۲ سالگی زندگی را بدرود گفت.

حمله محمد شاه به هرات و محاصره آن که به قطع رابطه ایران با انگلیس منجر شد، منع تجارت برده و کنیز از راه دریا توسط ایران و انعقاد معاهده ارزروم دوم بین ایران و عثمانی برای حل اختلاف تنش مرزی بین دو کشور از اتفاقات مهم دوره محمد شاه است.

البته تعدادی از شاهزادگان و صاحب منصبان قاجار هم در قم دفن هستند.

دفن شدن شش پادشاه مشهور و تاثیرگذار در تاریخ ایران برای دو دوره مختلف در شهر قم فرصتی است که می‌توان برای جذب گردشگر بیشتر از آن استفاده کرد و افرادی که به این سفر می‌آیند می‌توانند ضمن یک سفر معنوی با بخشی از تاریخ کشور هم آشنا شوند.

این امر نیازمند برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری است و می‌تواند در بازه‌های زمانی میان مدت و بلند مدت نتیجه‌های خوبی را به دنبال داشته باشد.