، اسکلت ساختمان در برابر زلزله و بارهای وارده مقاومت بالایی دارد؛ اما اجزای غیر سازه‌ای مانند دیوارها در اثر بارهای جانبی میتوانند به راحتی تخریب شوند و صدمات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشند. وال پست سیستم مهار لرزهای دیوارهای غیر سازه‌ای است که در ساختمان‌های مختلف اجرا میشود تا اثر وارد آمدن بارهای جانبی مانند زلزله، دیوارهای غیر سازه‌ای و در نتیجه اسکلت ساختمان در برابر زلزله مقاومت بالایی از خود نشان دهند. در این مقاله قصد داریم تا با مبنا قرار دادن پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰ به معرفی وال پست بپردازیم. همچنین در انتهای این مقاله وال مش بعنوان روش نوین مهار دیوار در ساختمان با شبکه الیاف معرفی میگردد.

ابلاغ پیوست ششم ویرایش چهارم آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله

به استناد ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان پیوست شش آیین نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله ویرایش چهارم (استاندارد 2800) با عنوان "طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزاء غیر سازه‌ای معماری" که توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و با راهبری معاونت مسکن و ساختمان تدوین شده است توسط وزارت راه و شهرسازی ابلاغ گردید. با توجه به تغییرات مورد نیاز برای اجرای والپست در ساختمان‌های مختلف، در ویرایش چهارم استاندارد 2800، ضوابط طراحی و اجرای وال پست در ساختمان‌ها توضیح داده شده اند که لازم است مهندسین حتما به آن ها توجه داشته باشند. در ادامه مقاله به این ضوابط و قوانین اشاره میگردد.

وال پست چیست و از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

والپست به عنوان یک نگهدارنده اجزای غیر سازه‌ای شناخته می‌شود که از اجزای مختلفی تشکیل شده و میتواند از صدمه دیدن اجزای غیر سازه‌ای مانند دیوار در هنگام زلزله و یا بادهای شدید جلوگیری کند. سیستم وال پست از چندین بخش مختلف اجرا شده که همگی باید با توجه به نقشه‌های اجرایی در ساختمان و در حین دیوارچینی استفاده شوند.

1. وادار قائم
2. وادار افقی
3. نبشی منقطع
4. ناودانی منقطع
5. میلگرد بستر
6. گیره، قلاب و بست میلگرد بستر
7. مصالح تراکم پذیر نظیر پشم سنگ

وادار چیست و انواع آن کدام است؟

وادار قائم برای کاهش طول آزاد دیوار و وادار افقی برای کاهش ارتفاع دیوار مورد استفاده قرار میگیرد. این دو نوع وادار هرگاه که ارتفاع یا طول آزاد دیوار بیشتر از حد مجاز بود در ساختمان‌ها استفاده میشوند و نقش مهمی را در افزایش مقاومت ساختمان‌ها در برابر زلزله و بارهای وارده ایفا میکنند. وادارهای قائم که به صورت عمودی در داخل دیوار نصب می شوند به دو دسته وادارهای انتهایی یعنی وادارهای U شکل و وادارهای میانی یعنی وادارهای H شکل تقسیم بندی میشوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خودشان را دارند.

نبشی و ناودانی منقطع وال پست چیست؟

یکی از قطعات فولادی که میتواند برای اجرای وال پست در ساختمان‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد، نبشی و ناودانی منقطع است. این قطعه وظیفه اتصال میانقاب‌های سازه‌ای به غیر سازه‌ای را برعهده دارد و عملکرد آن در جلوگیری از صدمه به ساختمان در هنگام زلزله بسیار مهم است. با توجه به اینکه هر یک از مقاطع و اجزای ذکر شده در سیستم وال پست نمیتوانند نیرو را به ستون‌ها منتقل کنند، این نبشی‌ها و ناودانی‌ها اهمیت زیادی در سیستم وال پست فلزی دارند. از این رو انتخاب آن‌ها با بهترین کیفیت و پوشش گالوانیزه اهمیت زیادی دارد.

چرا از میلگرد بستر در وال پست استفاده می شود؟

میلگرد بستر یکی از اجزای مهم در سیستم وال پست محسوب میشود که در دو نوع متداول میلگرد بستر نردبانی و میلگرد بستر خرپایی ساخته میگردد. این میلگردها نقش مهمی را در افزایش ایمنی ساختمان‌ها ایفا می‌کنند و اجازه نمی‌دهند ساختمان‌ها در اثر قرارگیری در معرض فشار و بارهای جانبی، دچار خرابی و آسیب دیدگی شوند. میلگردهای بستر در میان هر یک از رج‌های دیوار استفاده می‌شوند و لازم است که روی آن‌ها با ملات پوشانده شود. این میلگردها خمش وارد شده در راستای افقی را به ستون‌های قائم منتقل میکنند تا اجزای سازه‌ای بتوانند ایمنی ساختمان‌ها را چندین برابر کنند.

گیره، قلاب و بست میلگرد بستر چیست؟

برای اتصال میلگرد بستر به ستون‌ها و انتقال نیرو از طریق آن‌ها، امکان جوشکاری و ثابت کردن میلگردهای بستر داخل ستون نیست. بلکه باید دیوار و میلگردهای بستر قرار گرفته در آن ها، حرکت آزادانه داشته باشند تا آسیبی به آن‌ها وارد نشود و در هنگام زلزله عملکرد خوبی از خود نشان دهند. بدین منظور میتوان از گیره و قلاب استفاده کرد. گیره روی ستون متصل میشود و قلاب درون آن قرار میگیرد، به گونه‌ای که حرکت آزادانه داشته باشد. سپس نوک قلاب روی میلگرد بستر قرار گرفته و با ملات پوشانده میشود. بست میلگرد بستر نیز برای متصل کردن چند میلگرد بستر به یکدیگر مورد استفاده قرار میگیرد که در فاصله مشخص از دو میلگرد بستر قرار میگیرد و ملات روی میلگرد بستر و بست ریخته خواهد شد.

نقش مصالح تراکم پذیر نظیر پشم سنگ در وال پست؟

اگر فاصله میان دیوار و ستون زیاد باشد و نیاز به حرکت آزادانه دیوار در کنار ستون به لطف استفاده از قلاب و گیره میلگرد بستر باشد، می توان از مصالح تراکم پذیر مانند پشم سنگ در وال پست استفاده کرد. پشم سنگ یک ماده تراکم پذیر با خاصیت عایق کاری است که در فاصله میان دیوار و ستون قرار داده می شود. در پیوست ششم آیین نامه 2800، استفاده از پشم سنگ برای فاصله میان دیوار و ستون ضروری شناخته شده است و برای جلوگیری از ترک خوردگی در اثر نازک کاری، توصیه شده که یک لایه الیاف شیشه یا رابیتس روی پشم سنگ زده شود.

مراحل اجرای وال پست مطابق ضوابط پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰

اجرای وال پست مطابق با پیوست ششم استاندارد 2800 انجام می شود. لازم است که ابتدا محل نصب اجزای وال پست مطابق با نقشه اجرایی مشخص شده باشد تا همزمان با چیدن دیوار، وال پست نیز اجرا گردد. در اولین قدم لازم است که وادارهای میانی در صورت بیشتر بودن طول دیوار از 4 متر نصب شوند که در محل اتصال وادارها، از پلیت نیز استفاده می شود.  نصب پایین وادار باید به صورت مفصلی و نصب بخش بالایی به صورت کشویی باشد.

نبشی و ناودانی های منقطع باید بسته به ارتفاع سازه، ابعاد و ... با ضخامت های متفاوت و ابعاد مناسبی در محل میانقاب دیوار و ستون قرار بگیرند. قلاب و گیره بستر که مشخصات آن ها مطابق با این استاندارد تعیین می شود روی ستون نصب می شوند و قلاب نیز درون گیره قرار می گیرد. در ادامه در هنگام دیوارچینی میلگرد بستر مطابق ضوابط پیوست شش در بین رج های دیوار اجرا می شود. توچه داشته باشدید لازم است که از پشم سنگ و یونولیت در فاصله میان دیوار و ستون استفاده شود.

ضوابط اجرایی و نکات مهم وال‌پست برای دیوارهای خارجی و داخلی مطابق پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰

در پیوست ششم آیین نامه 2800، تمامی مراحل و نکات اجرایی وال پست برای دیوارهای خارجی و داخلی توضیح داده شده اند. در صورتی که طول آزاد دیوار بیشتر از 4 متر باشد، حتما باید از وادار قائم استفاده کرد. همچنین در صورت افزایش ارتفاع دیوار از 3.5 متر، استفاده از وادار افقی برای کاهش ارتفاع آزاد دیوار ضروری است. اتصال سازه باید به گونه‌ای انجام شود که در اثر خیز تیرهای زیر و بالای دیوار، جابجایی طبقات و یا وارد شدن بارهای جانبی مانند زلزله و باد، قطعه دیوار پایدار بماند. همچنین مصالح استفاده شده بتوانند از ترک شدید دیوار جلوگیری کنند.

دیوارهای بلوکی باید حتما به دلیل عملکرد دو طرفه ای که دارند در جهت افقی و با استفاده از ابزارهای مناسب مسلح گردند. از این رو برای دیوارهای بلوکی از میلگرد بستر خرپایی یا نردبانی شکل استفاده می‌شود که ملات بستر نازک کمتر از 3 میلی متر روی آن‌ها قرار میگیرد. در صورت نیاز میتوان از چسب‌های پلی یورتان با استفاده از بست‌های نازک فولادی منقطع یا پیوسته مراحل نصب میلگردهای بستر را انجام داد. میلگردهای بستر و انواع بست های فولادی باید مطابق با مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان از جنس فولاد ضد زنگ، فولاد گالوانیزه و یا میلگرد آجدار سرد نورد شده باشند.

قیمت وال پست چقدر است؟

قیمت وال پست تحت تاثیر شرایط ساختمان، تعداد مقاطع فولادی مورد نیاز، قیمت مصالح روز فولادی و بسیاری از عوامل دیگر است. شرکت های مجری وال پست با بررسی شرایط ساختمان، متره و برآورد هزینه اجرای وال پست را به کارفرمایان ارائه می کنند. به طور خلاصه در کنار دستمزد اجرای وال پست قیمت میلگرد بستر به عوامل زیر وابسته می باشد:

1. قیمت وادار افقی و قائم
2. نوع و قیمت میلگرد بستر استفاده شده
3. قیمت گیره، قلاب و بست میلگرد بستر
4. ابعاد نبشی و یا ناودانی منقطع
5. قیمت مصالح تراکم پذیر

روش های نوین مهار دیوار در ساختمان مطابق پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰

روش مسلح کردن دیوار با شبکه الیاف به عنوان یکی از بهترین و جدیدترین روش‌های مهار دیوار در ساختمان‌ها شناخته می شود که جزئیات آن در پیوست ششم استاندارد 2800 آمده است و میتوانید به آن رجوع کنید. در حال حاضر این سیستم در میان اهالی صنعت ساختمان به روش وال مش شناخته می‌شود و جزء سیستم‌های ارزان قیمت برای مهار لرزه‌ای ساختمان‌ها است.