در همین خصوص روز گذشته وزیر نفت از افزایش صادرات گاز ایران به ارمنستان از یک میلیون متر مکعب به سه میلیون مترمکعب از اواخر سال ٢٠١٨ خبر داد و اعلام کرد: نسبت تهاتر برق تهران و ایروان افزایش یافته است. البته همانطور که اشاره شد روابط ایران و ارمنستان در این بخش از نوع تهاتری است و قراردادهای دیگری نیز وجود دارد که فقط صادرات گاز ملاک است.*صادرات گاز به ارمنستان ۳ برابر شدایران و ارمنستان سال ٢٠٠۴ میلادی(١٣٨٣ شمسی) یک قرارداد تهاتر گاز و برق امضا کردند که مدت این قرارداد ٢٠ساله است. این کشور واردات گاز از ایران مطابق این قرارداد را از اواسط سال ٢٠٠٩ آغاز کرده است. ظرفیت سالانه خط لوله صادراتی حدود ٢ میلیارد و ٣٠٠ میلیون متر مکعب است؛ بر اساس توافقنامه میان دو طرف، گاز صادراتی ایران به مصرف نیروگاه‌های تولید برق در ارمنستان می‌رسد و در عوض ایران از ارمنستان، برق وارد می‌کند. گفتنی است براساس قرارداد اولیه قرار بود روزانه ٢۶ میلیون مترمکعب و سالانه هشت میلیارد مترمکعب گاز وارد کنیم که در اصلاحیه شماره ۴ که اواخر ٢٠٠٩ امضا شد، روزانه ۱۹/۵ میلیون مترمکعب و سالانه ۶ میلیارد مترمکعب به این مقدار اضافه شد. هم اکنون روزانه ۴۵/۵ میلیون مترمکعب و سالانه ١۴ میلیارد مترمکعب گاز از کشور ترکمنستان وارد می‌کنیم و این قرارداد تا سال ٢٠٢۶ اعتبار دارد. اما ٢ خط کنونی انتقال برق میان ایران و ارمنستان ظرفیت انتقال ٣٠٠ مگاوات برق را دارد و بیش از این نمی‌توان از آنها در مبادله برق میان دو کشور استفاده کرد. به همین خاطر ایروان و تهران در ماه اوت پارسال برای اجرای پروژه احداثخط سوم انتقال برق دو مداره ۴٠٠ کیلو ولتی از ارمنستان به ایران یک قرارداد امضا کردند. در همین زمینه بیژن زنگنه دیروز با بیان این که ارمنستان در پی درخواست ایران برای ترانزیت گاز به گرجستان با پیشنهاد تشکیل یک سازمان جدید، به این مذاکرات آمدند و با ما در این زمینه مشورت کردند که ما هم آن را پذیرفتیم، تصریح کرد: قرار شد طرف خرید گاز از ایران که تاکنون نیروگاه حرارتی ایروان بود تغییر کند و قرارداد خرید گاز این نیروگاه از ایران به این سازمان جدید منتقل شود. وزیرنفت درباره این که، این موضوع چه مزیتی برای ایران دارد، صادرات گاز را به عنوان یک مزیت آن عنوان کرد و افزود: ارمنستان اعلام کرد نیروگاه حرارتی که ایران با آن قرارداد صادرات گاز دارد، اجازه ترانزیت گاز ندارد و از این رو قرارداد باید انتقال داده شود و ایران نیز با آن موافقت کرد و مذاکرات بیشتر در این زمینه ادامه می‌یابد. زنگنه با بیان این که ایران یک قرارداد کوچک آزمایشی با یک خریدار گرجستانی برای خرید گاز امضا کرده است، تصریح کرد: امیدواریم این قرارداد امسال با عبور گاز ایران از خاک ارمنستان فعال شود. وزیر نفت با اشاره به این که ارمنستان به تازگی درخواست افزایش خرید گاز از ایران را به دلیل مشکلی که در خط لوله دریافت گاز از روسیه داشت، مطرح کرد، یادآور شد: طبق دستور اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری و بنا به درخواست هوویک آبراهامیان، نخست‌وزیر ارمنستان، ایران مقدار تحویل گاز به ارمنستان را از یک میلیون مترمکعب به سه میلیون و ۵٠٠ میلیون مترمکعب افزایش داده است. به گفته وی، این خط لوله(دریافت گاز ارمنستان از روسیه) نزدیک به ۴٠ روز مشکل خواهد داشت و کمکی بود که ایران در روابط همسایگی با ارمنستان انجام داد و در چارچوب قرارداد نبوده است. زنگنه تصریح کرد: گسترش روابط با همسایگان در زمینه انرژی بویژه صادرات گاز جزو برنامه‌های ایران است؛ البته ارمنستان مصرف کننده بزرگی نیست اما می‌تواند مسیر مهمی برای صادرات گاز ایران باز کند که در این باره با هم توافق داشتیم. وزیر نفت درباره تقاضای ارمنستان برای افزایش دریافت گاز از ایران نیز اظهار کرد: آنها تقاضای افزایش گاز از ایران را برای آینده مطرح کردند که از اواخر سال ٢٠١٨، میزان دریافت گاز از یک میلیون مترمکعب کنونی به سه میلیون مترمکعب در روز افزایش می‌یابد.*بلغارستان مشتری گاز ایران شدهمانطور که اشاره شد پس از اعلام آمادگی یونان برای تراتزیت گاز ایران به کشورهای اروپایی، بلغارستان اولین مشتری گاز ایران از کریدور ترانزیتی یونان شد. «تمنوزکا پتکوا» وزیر انرژی بلغارستان پس از دیدار و گفت وگو با بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در تهران با اشاره به علاقه مندی جدی دولت صوفیه برای واردات گاز طبیعی ایران از مسیر خط لوله ای از یونان، گفت: ایران هم به صورت جدی علاقه مند به ارسال گاز به خط لوله داخلی بین یونان و بلغارستان است. این عضو کابینه دولت بلغارستان با اعلام اینکه ایران آماده تحویل مقادیری گاز به هر دو کشور از طریق این خط لوله به محض آماده شدن آن است، تصریح کرد: علاوه بر این مذاکراتی با ایران به منظور انجام سرمایه گذاری مشترک در صنایع نفت و گاز و ساخت پایانه مشترک واردات گاز انجام گرفته است.*ترکیه بزرگترین مشتری فعلی ایرانترکیه در حال حاضر روزانه ٣٠ میلیون مترمکعب و سالانه ١٠ میلیارد مترمکعب گاز از ایران تحویل می‌گیرد. این مبادله بر اساس قراردادی ٢۵ ساله است که سال ١٩٩۶ امضا و مطابق با آن ارسال گاز از سال ٢٠٠١ آغاز شد و تا سال ٢٠٢۶ ادامه خواهد داشت. تاکنون ٧٨ میلیارد مترمکعب گاز به ترکیه صادر شده است و این قرارداد هم اکنون در نیمه راه است. کشمکش‌های گازی میان ایران و ترکیه نیز به خاطر همین قرارداد است اما خوشبختانه بخشی از این جدل‌ها با دفاعیات و عدله ایران در دیوان داوری بین‌المللی به نحو احسن برطرف شده و بخش دیگر آن به زودی رفع خواهد شد.*پاکستان خریداری بدقولیکی دیگر از مشتریان گاز ایران پاکستان است. قرارداد صادرات گاز به این کشور سال ٢٠٠٩ امضا و باید از اواخر سال ٢٠١۴ ارسال گاز آغاز می‌شد اما تاکنون عملیاتی نشده است. تا این تاریخ قرار بود که خطوط لوله در دو طرف تکمیل و صادرات آغاز شود که متأسفانه طرف پاکستانی خط لوله را آماده نکرد و هم اکنون امکان تحویل گاز وجود ندارد. در این راستا خط لوله هفتم سراسری به طول ٩٠٠ کیلومتر از عسلویه تا ایرانشهر در مرحله نخست برای صادرات گاز به پاکستان اجرا شد و مابقی نیز موکول به اعلام آمادگی طرف پاکستانی شد. اما این کشور با بهانه‌های مختلف تا کنون تعهد خود را اجرایی نکرده است.*عراق میزبان جدید گاز ایراندو قرارداد برای صادرات گاز به عراق نیز امضا شده است؛ یکی بغداد و دیگری بصره. صادرات گاز به منطقه بغداد سال ٢٠١٣ امضا و سال ٢٠١۶ الحاقیه‌ای در زمینه افزایش حجم و مدت زمان قرارداد نیز امضا شد. براساس این قرارداد، صادرات گاز از هفت میلیون مترمکعب در روز آغاز و پس از ٢١ ماه به سقف قرارداد خواهد رسید. در این معامله در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢۵ میلیون مترمکعب و در مجموع سالانه ١٠میلیارد مترمکعب گاز به منطقه بغداد صادر خواهد شد. قرارداد صادرات گاز به منطقه بصره نیز سال ٢٠١۵ امضا و براساس آن، در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢٠ میلیون مترمکعب و در مجموع سالانه ٩ میلیارد مترمکعب گاز به این منطقه ارسال خواهد شد.*سوآپ گاز یکی از اهداف مهم کشورقرارداد سوآپ گاز یکی از مهم ترین اهداف کشور به شمار می‌رود که در این زمینه سوآپ با آذربایجان اکنون در حال اجراست و بر اساس آن گاز را در منطقه آستارا دریافت و در منطقه نخجوان تحویل می‌دهیم.*مذاکره برای بازار ۲۰ میلیارد متر مکعبیدر همین رابطه هم اکنون مذاکره با امارات، عمان و کویت نیز در حال انجام است و پیش‌بینی می‌شود پتانسیل امضای قرارداد صادرات ٢٠ میلیارد مترمکعب گاز به این کشورها وجود داشته باشد.*اروپا بازار ۵ سال دیگر ایراندر مقطع فعلی و در یک الی دو سال آینده اروپا بازار کشور ایران نخواهد بود. چراکه حضور در این بازار برای ما مقرون به صرفه نیست. قیمت‌ها در اروپا پایین است و فعلاً به این بازار فکر نمی‌شود. اروپا بیشتر می‌تواند بازار امریکا و روسیه باشد که گاز را ارزان‌تر به آنجا می‌رسانند. اما به گفته مقامات نفتی کشور شاید در ۵ سال آینده ما نیز به بازار اروپا نگاهی داشته باشیم. اما به صورت طبیعی شرق آسیا بازار بهتری برای کشور است و احتمالاً ۵ سال دیگر در موقعیتی هستیم که اگر با خط لوله ممکن نبود از طریق LNG به بازار اروپا وارد شویم.