به گزارش زهرا حسینی خبرگزاری موج، روز گذشته (یکشنبه) حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، رئیس جمهوری برای حضور در نشست سه جانبه با روئسای جمهوری آذربایجان و روسیه به باکو سفر کرد. طبق برنامه ریزی های معین شده روحانی روز نخست با الهام علی اف همتای آذری دیدار کرد که نتیجه آن امضا ۶ سند و تفاهم نامه همکاری در زمینه های گردشگری، سایبری، کریدور شمال به جنوب ایران، استاندارد، بانکی-مالی و قرنطینه گیاهان بود. در ادامه این سفر امروز قرار است برای نخستین بار در طول تاریخ دو همسایه با حضور پوتین نشستی سه جانبه داشته باشند که از این جهت ملاقاتی مهم محسوب می‌شود. به همین منظور  محسن پاک آیین، سفیر جمهوری اسلامی ایران در باکو این دیدار را روشی نوین در همگرایی منطقه‌ای دانست که می‌تواند در مقاصد سیاسی ایران مشکل‌گشا و راهبردی تلقی شود. اما مساله قابل توجه در سیاست جمهوری آذربایجان بحث مناقشه قره باغ است؛ موضوعی که می‌تواند تا حد زیادی مسیر همگرایی منطقه‌ای و همکاری‌ها را با کشورهای همسایه این بازیگر جهت بدهد. اختلاف باکو و ایروان بر سر حاکمیت منطقه کوهستانی قره باغ از دهه ۹۰ میلادی باعث شده تا جمهوری اسلامی ایران سیاستی در رابطه با این دو کشور پیش بگیرد که می تواند از دید شعیب بهمن کارشناس مسائل حوزه روسیه و قفقاز «بی طرفی» و از زاویه نگاه علی نجفی خوشرودی، سفیر سابق ایران در قرقیزستان و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس «توازن» نام بگیرد. با این حال آنچه از انتشار برخی اخبار مانند مصاحبه سردار محسن رضایی، از فرماندهان سابق سپاه پاسداران با شبکه سحر آذری مشخص می‌شود این است که ایران در سالهای گذشته برای مشخص شدن وضعیت منطقه قره باغ، اقداماتی مانند آموزش ویژه نیروهای نظامی ارتش آذربایجان را صورت دهد. حتی سردار رضایی تاکید کرد، تعداد زیادی ایرانی در جنگ قره باغ شرکت کردند که علاوه بر زخمی‌های انتقال داده شده به کشور، تعداد زیادی از شهدای ایرانی جنگ قره باغ هم در باکو مدفون هستند. آیت‌الله سید حسن عاملی، نماینده ولی فقیه در استان اردبیل، در پیام چند سال قبل خود به مناسبت چهلمین روز درگذشت حاج علی اکرام، رهبر فقید حزب اسلام آذربایجان، خطاب به مردم جمهوری آذربایجان، سیاست حمایت و آموزش ارتش جمهوری آذربایجان و ایجاد دسته‌های مقاومت و فرستادن سلاح و مهمات و تعلیمات نظامی برای این کشور را سیاستی بینابینی میان مداخله نظامی و بی طرف تهران در مناقشه قره باغ دانست. این اقدامات با پشتوانه فتوای مقام معظم رهبری که قره باغ را خاک اسلام اعلام کردند و فرمودند برای هر فردی که در آن مکان اتفاقی بیفتد شهید محسوب می‌شود، انجام پذیرفت. با این حال خبر سرنگونی پهپاد جاسوسی رژیم صهیونیستی در ایران در مرداد سال ۹۳ واکنش‌هایی را برانگیخت، پهبادی که بسیاری مبدا پرواز آن را خاک جمهوری آذربایجان می‌دانستند. واقعیت آن است که باکو کمک‌های نظامی ایران به ارتش این کشور را برای حفظ برتری در برابر نظامیان ارمنستان بر سر منطقه قره باغ، کافی ندانستند و در شرایطی که روسیه و غرب به بهانه جلوگیری از تشدید اوضاع از کمک نظامی به آذربایجان سر باز زدند، رژیم صهیونیستی فرصت را مغتنم شمرد و روابط سطح بالایی در این حوزه با باکو برقرار کرد. به همین منظور و در جریان سفر شیمون پرز به آذربایجان در سال ۲۰۰۹ ، قرارداد ساخت کارخانه تولید پهپاد به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار به امضا رسید که از سال ۲۰۱۱ این مجتمع تولیدی اسرائیلی آغاز به کار کرد. آذربایجان بر اساس این قرارداد، آذربایجان در قلمرو خود پهبادهای اکتشافی و تهاجمی را دریافت می‌کند که کنترل واقعی بر آن‌ها نه با وزارت دفاع این کشور بلکه با متخصصین اسرائیلی است. در سال ۲۰۱۳ هم قراردادی به ارزش ۱٫۶ میلیارد دلار برای خرید سلاح میان دو طرف منعقد شد. این توافق بدلیل محدودیت های قانونی در دریافت کردن تجهیزات از از آمریکا و اروپا و حتی بلاروس و اوکراین، ارزش ویژه ای برای کشور آذربایجان داشت. اخیرا هم تایید شده که جمهوری آذربایجان قصد ساخت تاسیسات کشتی سازی به کمک مستشاران صهیونیستی را دارد و این نخستین بار پس از سقوط  شوروی است که یک کشور تازه مستقل شده از اتحاد جماهیر شوروی تا به این اندازه صنایع نظامی خود را گسترش می دهد. موشک های ضد تانک اسرائیلی «اسپایک» از نسل چهارم موشک های ضدتانک و از نوع Fire&Forget (شلیک کن و فراموش کن) و یک نسل از موشک های ضد تانک ارمنستان جدیدتر و مدرن تر هم چندی قبل در سواحل دریای خزر آزمایش شد. گسترش همکاری های نظامی-فنی تل آویو و باکو در حال حاضر رو به گسترش است که الهام علی اف هم همکاری‌های کشور خود با اسرائیل را مشابه کوه یخی دانسته که ۹۰ درصد آن از چشم تحلیل گران پنهان مانده است. این مساله در شرایطی به وقوع پیوست که سیاست نظامی ایران با اقبال آذری ها روبرو نشد در حالی که علی نجفی، سفیر سابق ایران در قرقیزستان به خبرنگار خبرگزاری موج گفت: «با توجه به پیشرفت های صنعت دفاعی کشورمان، ظرفیت های خوبی برای همکاری دفاعی با آذربایجان وجود دارد و ضمن آنکه من اطلاع دقیق از صورت مذاکرات روئسای جمهور دو کشور ندارم اما ایجاد بسترهای گفتگو دفاعی و همکاری در این حوزه می تواند به صلح منطقه کمک زیادی کند.» حضور روزافزون اسرائیلی ها در مرزهای شمالی کشور که با توجیه همکاری های نظامی تل آویو-باکو صورت می گیرد، باید مورد توجه دولت قرار گیرد. اگرچه شعیب بهمن در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج تاکید کرد «اشتراکات جغرافیایی می تواند در نهایت بر همه موانع همکاری ها غلبه کند»، اما نگرانی های امنیتی آذربایجان که در حال حاضر از طریق رژیم صهیونیستی در حال مرتفع شدن است پارامتر مهمی محسوب می شود که می تواند مانع حتی تعمیق و تداوم همکاری های باکو و تهران در سایر حوزه ها نیز شود.