، تمامی بیمه‌شدگانی که تحت پوشش این سازمان هستند - که در حال حاضر بیشتر از نصف جمعیت ایران را شامل می‌شود - بعد از پرداخت حق بیمه و احراز شرایط سن و سابقه بیمه‌پردازی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کرده و از مزایای بازنشستگی در کنار خدمات درمانی استفاده کنند. اما اگر فرد بیمه‌شده یا بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت کند، این سازمان به بازماندگان وی در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری بازماندگان پرداخت می‌کند.

رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی گفت: حسب قانون تأمین‌اجتماعی، پرداخت حقوق و مستمری به بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت‌شده، یکی از تعهدات بلندمدت این سازمان است که به‌عنوان «برقراری مستمری بازماندگان» شناخته می‌شود. در صورت فوت بیمه‌شده قبل از بازنشستگی در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای (بیماری‌هایی که به سبب شرایط محیط کار برای بیمه‌شده پیش می‌آید)، بازماندگان واجد شرایط وی مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.

رضا دهقان‌زاده با اشاره به اینکه پرداخت مستمری به بازماندگان بیمه‌شده‌ای که به علل دیگر و غیر از حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند، منوط به احراز چند شرط است، گفت: در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ۱۰ سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار را پرداخته باشد مشروط به این‌که ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد، بازماندگان وی مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.

وی افزود: علاوه بر این، چنانچه بیمه‌شده متوفی حداقل ۲۰ سال حق بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان واجد شرایط وی می‌توانند از مستمری بازماندگان با رعایت ماده ۱۱۱ قانون تأمین‌اجتماعی استفاده کنند و مجموع مستمری پرداختی به بازماندگان متوفی در این صورت از حداقل مزد کارگر عادی کمتر نخواهد بود.

وی تصریح کرد : همچنین در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، به بازماندگان وی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه و بدون الزام به رعایت ماده ۱۱۱ قانون تأمین‌اجتماعی، مستمری پرداخت خواهد شد.

دهقان‌زاده در مورد بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی که استحقاق دریافت مستمری را دارند، گفت: بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی شامل پدر و مادر، فرزندان، همسر و فرزندخوانده در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری دریافت خواهند کرد.

وی افزود: به موجب قانون حمایت از خانواده، زوجه (عیال) دائم بیمه‌شده متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز کماکان در زمره بازماندگان واجد شرایط خواهد بود. شوهر بیمه‌شده زن متوفی نیز تنها مشروط بر این‌که تحت تکفل زن و سن او بیشتر از ۶۰ سال باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی، ازکارافتاده بوده و در هر حال مستمری دریافت نکند، می‌تواند این مستمری را دریافت کند. فرزند ذکور متوفی نیز درصورتی‌که سن او کمتر از ۲۰ سال تمام بوده یا منحصراً به تحصیل در مقاطع دانشگاهی اشتغال داشته یا اینکه معلول ازکارافتاده نیازمند شناخته شود و فرزند اناث متوفی نیز در صورتی‌که فاقد شغل و شوهر باشد، می‌تواند مستمری بازماندگان دریافت کند.

ضوابط مربوط به فزرندخوانده بیمه‌شده متوفی

وی افزود: فرزندخوانده متوفی نیز در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب مجلس و آئین‌نامه اجرایی این قانون مصوب هیات‌وزیران، در حکم فرزند حقیقی محسوب شده و از همه حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد. همچنین پدر و مادر متوفی نیز درصورتی‌که تحت تکفل او بوده و سن پدر از ۶۰ سال و سن مادر از ۵۵ سال بیشتر باشد یا به تشخیص کمیسیون پزشکی ازکارافتاده باشند و در هر حال مستمری دریافت نکنند، مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهد بود.

رئیس اداره امور بازماندگان سازمان تأمین‌اجتماعی در مورد نحوه محاسبه مستمری بازماندگان نیز گفت: تعیین مستمری بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده، بازنشسته یا ازکارافتاده کلی متوفی به این شکل است که میزان مستمری قابل پرداخت حین‌الفوت به‌عنوان مستمری استحقاقی آنان تلقی و عیناً و به میزان سهام مقرر در قانون تأمین‌اجتماعی بین بازماندگان واجد شرایط تقسیم می‌شود. میزان مستمری سهم هر یک از بازماندگان از مجموع مستمری استحقاقی متوفی، از حاصل ضرب سهم آنان در مستمری استحقاقی، تقسیم بر مجموع سهام بازماندگان به دست خواهد آمد. اگرچه وفق قانون ۱۰۰ درصد مستمری استحقاقی بین بازماندگان صرفنظر از تعداد آنها قابل پرداخت خواهد بود، اما مجموع مستمری بازماندگان متوفی نباید از میزان مستمری استحقاقی متوفی تجاوز کند. اگر هم یکی از بازماندگان فوت شود یا شرایط استحقاق دریافت مستمری را از دست بدهد، سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور در قانون افزایش خواهد یافت و در هر حال بازماندگان از صددرصد مستمری استفاده خواهند کرد.