، غلامرضا گل‌محمدی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در نشست خبری به مناسبت پنجاهمین سالروز تأسیس این سازمان، با اشاره به نقش کلیدی آن در تأمین امنیت غذایی کشور اظهار کرد: سازمان تحقیقات امروز به عنوان مرجعیت علمی بخش کشاورزی شناخته می‌شود و نقش مهمی در حفاظت و مدیریت منابع ایفا می‌کند.

وی با اشاره به تصویب قانون مدیریت منابع ژنتیکی به ابتکار این سازمان در سال ۱۳۹۶ گفت: مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشور نیز برای نخستین‌بار پس از انقلاب، بدون افزایش ساختار اداری و صرفاً با تکیه بر ظرفیت‌های درون‌سازمانی ایجاد شد.

گل‌محمدی افزود: سازمان تحقیقات کشاورزی امروز دارای ۳۴ مرکز تحقیقات استانی و ۳۱۴ ایستگاه و پایگاه تحقیقاتی در سراسر کشور است. این سازمان ریشه‌ای عمیق در تاریخ علم کشور دارد، به طوری که برخی از مؤسسات کلیدی مانند مؤسسه رازی و مؤسسه تحقیقات شیلات حتی پیش از تأسیس دانشگاه تهران، پایه‌گذاری شده‌اند.

وی هدف اصلی از تأسیس این سازمان را پاسخ به نیازهای کشور در زمینه امنیت غذایی و توسعه دانش کشاورزی عنوان کرد و افزود: این سازمان با بهره‌گیری از شبکه‌ای متشکل از ۱۲۵۰ محقق معین، ۷ هزار مروج پهنه، ۷۰ هزار کشاورز نمونه و ۳۸ هزار مروج محلی، نقش مهمی در ترویج علم و فناوری در بخش کشاورزی دارد.

معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به سرمایه انسانی سازمان اظهار کرد: هم‌اکنون حدود ۱۸۶۰ عضو هیأت علمی، ۲۰۰ محقق فعال و ۵۶۰۰ نیروی پشتیبانی در بخش‌های مختلف از جمله آزمایشگاه‌ها و ایستگاه‌های تحقیقاتی مشغول به کار هستند.

گل‌محمدی گستره فعالیت‌های این سازمان را از «کف دریا» تا «کفن قبر» دانست و گفت: از واکسن‌های دام‌پزشکی گرفته تا محصولات کشاورزی، صنایع غذایی و منابع طبیعی، همه در حوزه وظایف و دستاوردهای این نهاد قرار می‌گیرند. امروز تنها در حوزه تولید واکسن، این سازمان هفت نوع واکسن استراتژیک تولید می‌کند که بسیاری از آن‌ها انحصاری هستند.

وی با تأکید بر اثربخشی مالی این مجموعه افزود: بودجه سالانه سازمان حدود ۶۰ میلیون دلار است، اما ارزش فناوری‌های توسعه یافته در آن بالغ بر ۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود که از این رقم، حدود یک میلیارد دلار مربوط به تولید هسته‌های اولیه بذر است.

گل‌محمدی در پایان با بیان اینکه ۹۸ درصد بذر مصرفی کشور در داخل تولید می‌شود، تصریح کرد: هسته‌های اولیه این بذرها در همین سازمان تولید شده و تنها در برخی بذرهای هیبرید با چالش مواجه هستیم که برنامه‌ریزی برای رفع آن نیز در دستور کار قرار دارد.

تولید بیش از ۷۰ درصد واکسن‌های دامی کشور 

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی از افزایش ۳۵ درصدی حداقل تولیدات کشاورزی خبر داد و گفت: بیش از ۶۰ درصد این افزایش، مرهون فعالیت‌های مؤسسه‌های تحقیقاتی وابسته به سازمان، ارقام مقاوم به خشکی، زنگ زرد و حضور میدانی محققان و مروجان در عرصه تولید بوده است.

وی با اشاره به دستاوردهای مؤسسه رازی در افزایش بهره‌وری دام و طیور افزود: اگر تولید تخم‌مرغ از ۶۰ عدد به ۱۸۰ عدد در سال رسیده، حاصل دانش تولید شده در این سازمان است. از زمان تأسیس سازمان تاکنون، بیش از ۱۲۰۰ رقم گیاهی معرفی شده که هم‌اکنون ۱۸۲ رقم در حال بهره‌برداری هستند.

گل‌محمدی ادامه داد: ۷۰ درصد واکسن‌های انسانی و دامی و ۳۰ درصد واکسن‌های طیور کشور در این سازمان تولید می‌شود. فقط در سال جاری، دو واکسن جدید تولید و معرفی شد؛ یکی بدون نیاز به نگهداری در دمای منفی ۱۸۰ درجه و دیگری واکسن دوگانه طیور. همچنین پادزهر بیماری «سیاه‌زخم» که طی دو سال توسط محققان ما تولید شد، از افتخارات ملی به شمار می‌آید.

وی با اشاره به فعالیت‌های فناورانه سازمان اظهار داشت: در سال گذشته، ۷۲ رقم گیاهی جدید معرفی شد که شش مورد آن با عقد قرارداد تجاری وارد چرخه تولید شد. برای نخستین‌بار با همکاری سازمان انرژی اتمی، ارقام جهش‌یافته بادمجان و فلفل نیز تولید و معرفی شد.

رئیس سازمان تات افزود: در حوزه ترویج، از میان ۴۰۰ شرکت فناور، ۲۷۸ فناوری به عرصه تولید منتقل و بیش از ۱۰۰ قرارداد تجاری در حوزه فناوری‌های کشاورزی منعقد شده است.

وی در ادامه به اقدامات آموزشی اشاره کرد و گفت: سازمان با ۳۸ هنرستان کشاورزی (۳۴ فعال)و همچنین آموزش مهارتی سربازان وظیفه در تعامل با نیروهای مسلح، سال گذشته حدود ۴۵ هزار نفر را آموزش داد که از این تعداد، ۷۰۰ نفر با دریافت بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان وام اشتغال‌زایی وارد چرخه تولید و کشت شدند.

گل‌محمدی گفت: امروز در تمامی شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌های ترویجی، همکاران ما برنامه‌های آموزشی ارائه می‌دهند و محققین ما بیش از ۴۴ روز در سال در کنار کشاورزان حضور میدانی داشته‌اند. سازمان تحقیقات نه تنها در اتاق‌های تحقیقاتی، بلکه در میدان تولید هم حضور مؤثر دارد.

وی همچنین به نظارت‌های تخصصی سازمان اشاره کرد و گفت: سالانه بر ۲۰۰ هزار هکتار از مزارع بذری نظارت مستقیم صورت می‌گیرد، بیش از ۱.۸ میلیون نهال تولید و ثبت می‌شود و بیش از ۴ هزار نمونه کود ارزیابی می‌شود. آزمایشگاه مرجع سازمان نیز ارزیابی ذرت وارداتی برای خوراک دام را بر عهده دارد.

 گل‌محمدی با اشاره به نقش سازمان در حفاظت از ذخایر ژنتیکی گفت: باغ ملی گیاه‌شناسی و دیگر مراکز ذخایر ژنتیکی تحت نظر این سازمان، مجموعه‌ای ارزشمند از ۸ هزار گونه گیاهی را نگهداری می‌کنند که تنها در باغ گیاه‌شناسی بیش از ۴ هزار گونه موجود است. همچنین در مرکز ذخایر زیستی گیاه‌پزشکی، بیش از ۴ میلیون نمونه زنده و غیرزنده نگهداری می‌شود که در سطح خاورمیانه بی‌نظیر است.

بازنگری راهبردها تا تدوین نقشه راه ۲۰ ساله

 غلامرضا گل‌محمدی با اشاره به چالش‌های پیش روی این سازمان از جمله مشکلات مربوط به پژوهشکده ساری، گفت: با هدف پایداری ذخایر ژنتیکی، تصمیم گرفته‌ایم بخشی از نمونه‌های موجود را به مراکز دیگر منتقل کنیم.

وی ادامه داد: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با ظرفیت بالایی که دارد، برنامه‌هایی برای آینده‌پژوهی ۲۰ ساله در حوزه‌های زراعت، باغبانی، منابع طبیعی، شیلات و سایر بخش‌هاتدوین کرده است. این برنامه‌ها به زودی در سایت سازمان منتشر خواهد شد تا نخبگان و دانشگاهیان در تدوین نقشه راه آینده کشاورزی ایران مشارکت کنند.

گل‌محمدی اظهار داشت: با توجه به تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و چالش‌های نوظهور، تمامی طرح‌های سازمان بازنگری شده و شوراهای راهبردی تحقیقات با مشارکت ذی‌نفعان شکل گرفته‌اند.

وی افزود: با تعامل گسترده با وزارت علوم، بنیادها، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و نیز حضور فعال بخش خصوصی، هدف‌گذاری کرده‌ایم تا اثربخشی اقتصادی سازمان از ۲ میلیارد دلار به ۴ میلیارد دلار افزایش یابد.

معاون وزیر جهاد کشاورزی از تغییر رویکرد تحقیقاتی سازمان به سمت برنامه‌محوری و حل مسئله خبر داد و افزود: امروز اگر مشکلی در تولید خرما یا دیگر محصولات کشاورزی وجود دارد، مجموعه‌ای از پژوهشگران و ذی‌نفعان را برای یافتن راه‌حل گرد هم می‌آوریم.

گل‌محمدی همچنین از بازبینی نظام نوین آموزش و ترویج کشاورزی خبر داد و گفت: با هدف افزایش بهره‌وری و گسترش عدالت آموزشی، به‌دنبال تقویت نقاط قوت و حذف نقاط ضعف هستیم. یکی از برنامه‌های ما، حرکت به سمت ترویج خصوصی است تا از ظرفیت نهادهای مردمی در ترویج بهره‌مند شویم.

وی همچنین از راه‌اندازی زیست‌بوم‌های نوآوری و فناوری در سال جاری خبر داد و افزود: بزرگ‌ترین مرکز دایره کشاورزی کشور نیز در همین سازمان در حال راه‌اندازی است که با استفاده از هوشمندسازی و هوش مصنوعی به بهره‌برداری کامل خواهد رسید.

رئیس سازمان تات در ادامه به بند ۳ ماده ۳۳ قانون برنامه هفتم توسعه اشاره کرد و آن را یکی از برنامه‌های محوری سازمان دانست.

 وی گفت: برنامه‌هایی که با رویکرد چابک‌سازی، منطقه‌ای‌سازی و افزایش اثربخشی طراحی شده‌اند، هم‌راستا با سند دانش‌بنیان امنیت غذایی کشور و متکی بر الگوی تولید سازگار با ظرفیت‌های اکولوژیکی ایران هستند.

وی افزود: شوراهای راهبردی سازمان در حوزه‌های دامپزشکی، زراعت، باغبانی، منابع طبیعی و حفظ نباتات تشکیل شده‌اند و ترکیبی از اعضای اجرایی وزارتخانه، دانشگاه‌ها و نمایندگان بخش خصوصی در این شوراها حضور دارند. 

گل‌محمدی تأکید کرد: پروژه‌هایی که از دل این شوراها با مشارکت بخش خصوصی شکل بگیرند، بدون نوبت تصویب و با حمایت کامل سازمان اجرا خواهند شد.

وی اعلام کرد: سازمان بخشی از هزینه پایان‌نامه‌های دانشجویی مرتبط با مسائل کشاورزی را تقبل خواهد کرد و از دانشگاه‌ها دعوت کرد تا از این ظرفیت برای حل چالش‌های کشاورزی استفاده کنند.

گل‌محمدی به طرح جهش تولید برنج و شکر اشاره کرد و گفت: با برنامه‌ریزی انجام‌شده، در تولید شکر به سمت خودکفایی ۱۰۰ درصدی تا پایان برنامه هفتم حرکت می‌کنیم.

وی خبر داد: سازمان تات برای آینده، ۲۰ طرح کلان را طراحی کرده که همه مؤسسات سازمان درگیر آن هستند و این طرح‌ها در قالب ۹۲ برنامه اقدام عملیاتی در حال اجرا یا آماده اجرا هستند.

بهره‌وری، هوشمندسازی و شکل‌گیری زیست‌بوم‌های نوآوری در سازمان تات

 رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در حوزه بهره‌وری و ساختار اداری اظهار کرد: سازمان تات در ارزیابی انجام‌شده توسط سازمان اداری و استخدامی کشور، موفق به کسب رتبه دوم تدوین شاخص‌های بهره‌وری در میان تمامی دستگاه‌های اجرایی کشور شد. این موفقیت نشان‌دهنده تلاش‌های منسجم در جهت ارتقای بهره‌وری در سطح ملی است.

وی با تأکید بر اهمیت نظارت بر اجرای برنامه بهره‌وری در بخش‌های مختلف وزارت جهاد کشاورزی، گفت: یک دستنامه ارتقای بهره‌وری در محصولات زراعی منتشر شده و طرحی برای ارزیابی اثربخشی فعالیت مؤسسات تحقیقاتی، با همکاری دانشگاه‌ها، در حال اجراست که نتایج آن به‌زودی با آمار دقیق و مستند منتشر خواهد شد.

گل‌محمدی با اشاره به وظیفه تدوین، اجرا و نظارت بر الگوی کشت افزود: سامانه‌ای جامع برای پایش کشت در کشور طراحی شده که اطلاعات مناطق مختلف و الگوهای کشت را نمایش می‌دهد. این سامانه در حال آماده‌سازی برای رونمایی رسمی در خرداد ماه است.

وی در ادامه به اقدامات سازمان در حوزه هوشمندسازی و هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: سال گذشته، مرکز هوش مصنوعی سازمان تشکیل شد و فعالیت‌هایی همچون آبیاری هوشمند در ۱۰ هزار هکتار از اراضی کشور به اجرا درآمد که منجر به ۱۸ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب و ۲۶ درصد افزایش بهره‌وری آب شد.

گل‌محمدی با انتقاد از عدم تخصیص بودجه در بندهای برنامه هفتم توسعه، اظهار کرد: هرچند برنامه هفتم دولت بر ضرورت اجرای سالانه ۲۰۰ هزار هکتار آبیاری هوشمند تأکید دارد، اما تاکنون بودجه‌ای برای آن تخصیص نیافته است. با این وجود، سازمان تات از محل منابع داخلی خود این اقدامات را ادامه می‌دهد.

رئیس سازمان تات همچنین از آغاز زیست‌بوم‌های نوآوری و فناوری در مراکز مختلف کشور خبر داد و گفت:زیست‌بوم نوآوری در حوزه گلخانه‌ها با زنجیره کامل در مرکز تحقیقات ورامین راه‌اندازی خواهد شد.  زیست‌بوم فناوری صنایع غذایی در مشهد، با تمرکز بر نوآوری در تولید نان کامل، شروع شده است.  زیست‌بوم نوآوری گیاهان دارویی نیز با محوریت استان اصفهان در حال راه‌اندازی است.