به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، ۳۰ دی، برای تهران یک روز جهنمی بود و چهار راه استانبول کانون این فاجعه آتشین. چهارراهی که  ساختمان پلاسکو با بیش از نیم قرن قدمت در این محل دچار آتش سوزی شد و در نهایت پس از ۴ ساعت، مقابل دیدگان صدها عابر بهت زده به یکباره فرو ریخت. دقیقا هفت روز بعد از شروع حادثه حریق و ریزش ساختمان پلاسکو، محمد حقانی رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران اعلام کرده بود که وجود انبوه الیاف آزبست موجود در محوطه پلاسکو و استنشاق این ماده خطرناک، توسط صدها نیروی آتش‌نشان و امدادگر حاضر در این محل، جان آنها را تهدید می‌کند و می‌توان آن را یک فاجعه زیست محیطی نامید.

سمی به نام آزبست

آزبست یک نوع الیاف معدنی است که به‌صورت طبیعی هم یافت می‌شود. در واقع تا اواخر دهه ۸۰ میلادی از این ماده در بسیاری از ساختمان‌ها استفاده می‌شد که نه ‌تنها یک ماده محافظ در برابر آتش است بلکه از مخلوط آن با سیمان جهت عایق‌کاری هم استفاده می‌کردند. بررسی‌ها ثابت کرده که این ماده سرطان‌زا در بسیاری از ساختمان‌های قدیمی وجود دارد. دیوارها، صفحات به کار رفته در سقف، پیش‌آمدگی‌های لبه بام و پشت‌بام‌ها از جمله جاهایی هستند که می‌توان ردپای آزبست را در آن‌ها جستجو کرد. در ساختمان‌های قدیمی که دستخوش آتش‌سوزی می‌شوند، آن بخش‌هایی که حاوی آزبست است یا ترک می‌خورد یا خرد می‌شود یعنی در خلال آتش‌سوزی الیاف آزبست می‌توانند خیلی راحت آزاد شوند. علاوه بر این، یکی از نشانه‌های حضور آلاینده در ساختمان‌ این است که اگر ساختمان دستخوش حریق شود، بخش‌های حاوی آزبست آن خیلی سریع و به‌شدت تخریب می‌شوند.

اما در این‌جا یک مساله قابل‌تعمق هم وجود دارد، آن‌هم این است که آنالیزهای کیفی هوا نشان می‌دهد زمانیکه ساختمانی حاوی آزبست آتش می‌گیرد، چه در حین آتش‌سوزی و چه پس از آن، غلظت الیاف حاوی آزبست در هوا معمولا کم می‌شود و علت هم این است که بخش کمی از آن الیاف می‌توانند به دلیل حرارت ناشی از آتش‌سوزی در هوا آزاد شوند و اینکه حجم عظیمی از هوا به‌واسطه‌ آتش‌سوزی به گردش درمی‌آید.

در هر صورت الیاف حاوی آزبست برای سلامت انسان مضر هستند، این الیاف آن‌قدر کوچک هستند که می‌توانند به‌راحتی به بخش‌های عمیق‌تر ریه نفوذ کنند. همانطور که گفته شد، میزان این الیاف ریز در حین و پس از آتش‌سوزی در هوا کم است اما پس از آن‌که آتش‌سوزی تمام شد، مقادیری از این الیاف هوابرد مجدد به هوا برمی‌گردد.

عضو شورای شهر: خطر آزبست هنوز مردم را تهدید می کند

محمد حقانی در گفتگویی در ارتباط با خطرات آزبست برای مردم هشدار داد و گفت: شهرداری تهران پس از حادثه پلاسکو مجبور شد زمین 7 هکتاری در منطقه 12 را برای تخلیه پسماندهای حادثه پلاسکو در نظر بگیرد و برای این کار زمین مناسب دیگری در اختیار شهرداری نبود. متاسفانه این زمین در وسط شهر تهران واقع شده و به دلیل آلودگی های شدید، شهروندان منطقه به شدت از این موضوع ناراضی هستند.

رئیس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به تخلیه آوار ساختمان پلاسکو طی 9 روز اظهارکرد: شهرداری تهران در شرایطی کار آوار برداری ساختمان پلاسکو را طی 9 روز به اتمام رساند که اگر این روند با سرعت بیشتری طی می شد، می توانستیم امیدوار باشیم که در روزهای ابتدایی حادثه، افرادی زنده از زیر آوار خارج شوند.

حقانی درباره دپوی ضایعات آوار ساختمان پلاسکو و انتقال آن به " آراد کوه" برای امحا، تصریح کرد: هنوز از ضایعاتی که در منطقه ۱۲ دپو شده است، حرارت بلند می شود و در این شرایط خطر آزبست هنوز مردم منطقه ۱۲ را تهدید می کند.

وی در رابطه با زمان در نظر گرفته شده برای انتقال کامل ضایعات حادثه پلاسکو به آراد کوه خاطرنشان کرد: شهردار منطقه 12 این قول را داده که تا روز 28 بهمن ماه ضایعات حادثه پلاسکو را به طور کامل از منطقه خارج و به آراد کوه منتقل کند.

رئیس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران با تاکید بر لزوم بهره مندی از نظرات کارشناسان در امحا ضایعات آوار حادثه پلاسکو اظهارکرد: کارشناسان باید روش امحا را تعیین کنند زیرا در میان ضایعات، بقایای انسانی نیز وجود داشته و از این بابت خطرناک است.

گفتنی است، آزبست به ویژه زمانی خطرناک تر می‌شود که ترد و شکننده باشد. در این حالت به راحتی می‌تواند در فضا آزاد گردد. الیاف ریزتر می‌توانند برای مدّت زیادی در هوا باقی بمانند. آنها سپس از راه دهان و بینی به کیسه‌های هوایی بسیار کوچک شش‌ها رفته و باعث بیماری می‌شوند.

باید به خاطر داشته باشیم:

• الیاف آزبست با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند.

• شما نمی‌توانید بوی الیاف آزبست را استنشاق کنید.

• علائم و بیماری‌های مربوط به آزبست چندین سال طول می‌کشد تا مشخص شوند.

• سیگار کشیدن خطرات مربوط به آزبست را چندین برابر افزایش می‌دهد.

• آزبست وقتی وارد هوا شود بسیار خطرناک می‌شود.

به همین خاطر متخصصان به شهروندان توصیه  کردند تا از تردد در این منطقه خودداری کنند و در صورتی که به مجبور به این کار هستند از ماسک استفاده کنند. هشدار مهم این است که در صورتی که الیاف آزبست را تنفس کرده باشد سیگار کشیدن تاثیر و خطر آن را چندین برابر می‌کند با وجود این هشدار ها وزارت بهداشت این موضوع را تکذیب کرد.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت: محل حادثه پلاسکو مواجهه‌ای با آزبست نداشته است

خسرو صادق نیت درباره آزبست گفت: همزمان با شروع عملیات آوار برداری شایعاتی مبنی بر وجود الیاف آزبست در محوطه پلاسکو مطرح شد که با توجه به خطرات شدید و دراز مدت این ماده معدنی، موضوع مورد بررسی قرار گرفت.

وی گفت: در همین رابطه حین عملیات آوار برداری از محل، نمونه برداری های متعدد انجام شد و زیر نظر اساتید دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نمونه ها مورد آزمایش قرار گرفتند و در بررسی های دقیق انجام شده، آزبست در نمونه های اخذ شده از آوار و هوای محیط اطراف آواربرداری مشاهده نشده است.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در تعریف آزبست گفت: آزبست از گروه الیاف معدنی است که از دیرباز به علت خواص ویژه (قابلیت تحمل درجه حرارت بالا به عنوان ماده نسوز و مقاومت در برابر سایش و مواد شیمیایی و...) و ارزان بودن در بسیاری محصولات تجاری در سال های گذشته مورد استفاده قرار گرفته است.

صادق نیت گفت: بیشترین علت بکارگیری این ماده در کشور ما افزایش مقاومت سیمان در لوله‌های سیمانی و قطعات پوششی سقفی بوده است.

وی گفت: تماس با فیبرهای آزبست چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم که غالبا از طریق تنفسی است منجر به عوارضی می شود که از جمله آنها می توان به ابتلا به بیماری فیبروز ریوی ناشی از آزبست (آزبستوزیس)، سرطان های ریه، حنجره و پرده جنب اشاره کرد.

محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران بارها نسبت به وجود مواد سرطان‌زا آزبست در میان نخاله‌های آوار پلاسکو هشدار داده این در حالیست که رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت همواره وجود این ماده آلاینده را در نخاله ها رد کرده است.

به اعتقاد کارشناسان، با توجه به اینکه عضو شورای شهر وجود آلاینده های سرطان را خطر جدی برای سلامت شهرواندان می داند تکذیب آن توسط وزارت بهداشت و درمان نمی تواند نگرانی افکار عمومی را برطرف کند و به همین دلیل ضرورت توجه بیشتر مقامات این وزارت خانه قابل تامل می شود.