خبرگزاری موج-هادی درویشی؛ دخانیات عامل مرگ بیش از نیمی از مصرف کنندگان آن می باشد، توتون و تنباکو سالیانه در حدود ۶ میلیون نفر را به کام مرگ می کشاند و بیش از ۵ میلیون از این مرگ و میرها بعلت مصرف مستقیم دخانیات  می باشد در حالیکه بیش از ۶۰۰ هزار نفر از این مرگ و میرها نتیجه در معرض قرار گرفتن افراد غیر سیگاری در معرض دود دسته دوم می باشد.

انتظار می رود تا سال ۲۰۳۰ این عدد به ۸ میلیون نفر برسد، بانک جهانی تخمین می زند در صورتیکه شیوع مصرف تنباکو تا سال ۲۰۲۰ به نصف کاهش یابد، می توان۱۸۰میلیون زندگی را در نیمه اول قرن جدید نجات داد.

در سال ۱۹۹۵ حدود ۱.۱ میلیارد فرد سیگاری ۱۵ سال به بالا در جهان وجود داشت (۲۹درصد جمعیت جهان، ۱۷درصد مردان و ۱۲ درصد زنان) که بنظر می رسد تا سال ۲۰۲۵ به ۱.۶ میلیارد نفر افزایش یابد. مصرف تنباکو منجر به ۱۰۰ میلیون مرگ در قرن ۲۰ شده است که اگر روند مرگ ها به همین ترتیب ادامه یابد منجر به مرگ ۱ میلیارد نفر در قرن ۲۱ خواهد شد.

در اغلب کشورها، جوانان مصرف کننده سیگار در حال حاضر، همان افراد سالمند و میانسال سالیان بعدی هستند که حدود ۱۰ میلیون مرگ سالانه در اثر مصرف سیگار خواهند داشت. تقریبا ۵۰۰ میلیون نفر از افرادی که در حال حاضر زنده هستن در انتظار مرگ ناشی از استعمال دخانیات خواهند بود.

استعمال دخانیات شایع ترین عامل قابل پیشگیری مرگ و ناتوانی و دومین علت اصلی مرگ در جهان است. اگر روند کنونی مصرف دخانیات ادامه یابد تعداد مرگ های ناشی از مصرف دخانیات در سال ۲۰۲۰ به ۸ میلیون نفر در سال خواهد رسید. نیمی از یک میلیارد و سیصد میلیون افرادی که هم اکنون سیگار می کشند، در نهایت به علت مصرف سیگار جان خود را از دست می دهند.

مصرف دخانیات چهارمین عامل خطر بار بیماری در کل جهان به شمار می رود علاوه بر هزینه های اولیه ناشی از مصرف دخانیات و هزینه های درمانی بیماری های مرتبط با مصرف آن، به علت اینکه عوارض دخانیات عمدتا در سنین بهره دهی و فعالیت افراد بروز می کند، خانواده ها را از وجود نان آورهایشان محروم نموده و باعث افت نیروی کار سالم در جوامع می شود.

هزینه های ناشی از مصرف دخانیات بسیار زیاد است به علاوه افراد سیگاری در طول زندگیشان نیز به علت بیماری بهره وری کمتری دارند. بر اساس تخمینی در سال ۱۹۹۴ هزینه های خالص به هدر رفته در اثر استعمال دخانیات بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار در سال بوده است. دخانیات تا سال ۲۰۲۰ موجب ۹ درصد کل صدمات جهانی یا ۱۳ درصد بیماری های و مرگ بالغین خواهد بود.

بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت، در کشور ما سالانه ۳۶ هزار مرگ بعلت بیماری های وابسته به دخانیات روی می دهد و در صورت تداوم روند جاری، در ۲۰ سال آینده به میزان ۲۰۰ هزار مرگ در سال افزایش خواهد یافت. سیگاری  تقریبا ۸۰ درصد از ۱ میلیارد سیگاری در جهان در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط زندگی می کنند.

 دخانیات عامل مرگ و میر، بیماری و فقر

اپیدمی مصرف دخانیات یکی از بزرگترین تهدیدات بهداشت عمومی بوده که تاکنون جهان با آن مواجهه بوده است. مرگ حدود 6 میلیون نفر در سال از عواقب اپیدمی جهانی است که بار بیماری ناشی از دخانیات و مرگ و میر آن بسیار بالاست. مصرف کنندگان دخانیات بعلت مرگ پیش از موعد خانواده های خود را از در آمد محروم می کنند همچنین باعث افزایش هزینه های مراقبت های بهداشتی و به طریقی باعث اتلاف منابع اقتصادی می شوند.در برخی از کشورهای فقیر کودکان خانواده های کم درآمد بصورت متوالی و مکرر در مزارع تولید دخانیات کار می کنند این کودکان تحت بیماری ویژه ای به نام دخانیات سبز قرار می گیرند، که توسط دست زدن به برگ نیکوتین ایجاد می شود و نیکوتین از طریق لمس جذب پوست می شود.

کلیدهای مراقبت

پایش و نظارت خوب و مفید بر اپیدمی دخانیات نشان می دهد که اتخاذ سیاست مناسب در این زمینه حایز اهمیت می باشد. فقط یک کشور از هر 3 کشور در جهان، مصرف دخانیات را در میان جوانان و بزرگسالان بصورت حداقل یکبار در هر 5 سال گذشته پایش کرده و مورد ارزیابی قرار داده اند.

دود دسته دوم می کشد؟

دود دسته دوم  به دودی اطلاق می شود که در رستوران ها و در فضاهای بسته که مردم در حال مصرف دخانیات هستند ایجاد می شود. بیش از ۴۰۰۰ ماده شیمیایی در دود سیگار وجود دارد که ۲۵۰ مورد آن برای سلامتی مضر و بیش از ۵۰ مورد آن سرطان زا می باشد. هیچ گونه سطح ایمنی برای قرار نگرفتن در معرض دود دسته دوم وجود ندارد، در بزرگسالان دود دسته دوم باعث بیماری های قلبی و عروقی و تنفسی از جمله بیماری های عروق کرونر قلب و سرطان ریه می شود، همچنین در نوزادان منجر به مرگ ناگهانی و در زنان باردار باعث کم شدن وزن هنگام تولد نوزاد می شود.

تقریبا نیمی از کودکان به طور مکرر در معرض دود دسته دوم در مکان های آلوده عمومی قرار می گیرند. دود دسته دوم همانطور که اشاره شد موجب مرگ حدود ۶۰۰ هزار مرگ و میر زودرس در سال می شود، در سال ۲۰۰۴ حدود ۲۸ درصد از مرگ کودکان به دود سیگار دسته دوم نسبت داده شده است.

قوانین ضد استعمال دخانیات از سلامتی افراد غیر سیگاری حمایت می کند، قوانین هوای عاری از دود سیگار بیان می دارد که هر فردی بایستی قادر باشد هوای سالم عاری از دخانیات را تنفس کند. بیش از ۳/۱ میلیارد ازجمعیت جهان یا ۱۸ درصد از جمعیت جهان توسط قوانین جامع ملی بدون دود دخانیات حمایت می شوند.

 کمک به مصرف کنندگان دخانیات برای ترک آن

مطالعات نشان می دهد که تعداد کمی از مردم درک خطر درستی از مصرف دخانیات را دارند. برای مثال  در یک نظر سنجی در سال 2009 در چین نشان داده شد که تنها ۳۸ درصد از افراد سیگاری می دانستند که سیگار کشیدن باعث بیماری عروق کرونر قلب و تنها ۲۷ درصد دیگر  درک درستی از نقش سیگار در بروز بودن سکته مغزی داشتند.

در میان افراد سیگاری که از خطرات ناشی از دخانیات آگاه هستند و تمایل به ترک آن دارند مشاوره و دارو می تواند شانس ترک آن را به دو برابر افزایش دهد. خدمات جامع ترک دخانیات برای کمک به ترک برای مصرف کنندگان تنها در ۲۴ کشور وجود دارد که ۱۵ درصد از جمعیت جهان را پوشش می دهد، در حالیکه این مراکز دریک چهارم از کشورهای کم درآمد وجود دارد.

کمپین های رسانه های گروهی می تواند باعث کاهش مصرف دخانیات از طریق تاثیر بر مردم برای حمایت و حفاظت از افراد غیر سیگاری و متقاعد کردن جوانان برای جلوگیری از مصرف دخانیات شود. ممنوعیت تبلیغات دخانیات مصرف دخانیات را کاهش می دهد، برنامه جامع منع تبلیغات دخانیات به طور متوسط باعث کاهش۷درصد مصرف دخانیات و در برخی کشورها باعث کاهش مصرف تا ۱۶ درصد شده است فقط در ۲۹ کشور که ۱۲ درصد جمعیت جهان را دارا می باشند به طور کامل تمام اشکال تبلیغات دخانیات ممنون شده است.

مالیات و کاهش مصرف دخانیات

افزایش مالیات یک روش موثر برای کاهش مصرف دخانیات بخصوص در میان جوانان و افراد با درآمد پایین می باشد، افزایش مالیات به میزان۱۰۰درصد مصرف دخانیات را در حدود ۴درصد در کشورهای توسعه یافته و با درآمد بالا و در حدود ۵ درصد در کشورهای با درآمد کم و متوسط را کاهش داده است. 

تجارت غیر قانونی محصولات توتون و تنباکو باید متوقف بشود؟

تجارت غیر قانونی توتون و تنباکو از  جمله مسایل مهم بهداشتی- اقتصادی و امنیتی در سراسر جهان می باشد، طبق برآوردها از هر 10سیگار و مصرف آن 1 مورد از راه غیرقانونی  وارد می شود. سازمان جهانی بهداشت کمیته ای را برای مبارزه با دخانیات و اپیدمی آن دایر کرده است و پیمانی جهت کنترل دخانیات در فوریه 2005 به اجرا درآورده است که بطور گسترده در 180کشور عضو که 90 درصد جمعیت جهان را پوشش میدهد به اجرا درآمده است. در سال 2008 سازمان جهانی بهداشت یک برنامه عملیاتی موثر برای افزایش اجرای مفاد  این کنوانسیون را در سطح جهان آغاز کرد که 6 اقدام مهم آن عبارتند از:1 – نظارت بر مصرف دخانیات2- حمایت و حفاظت از مردم در برابر مصرف کنندگان دخانیات3- ارائه کمک به ترک مصرف دخانیات4- هشدار در مورد خطرات ناشی از  استعمال دخانیات5- تقویت و اجرای قوانین منع وتبلیغات دخانیات 6- افزایش مالیات بر دخانیات.

 سازمان جهانی بهداشت برای از بین بردن تجارت غیر  قانونی محصولات توتون و تنباکو یک طیف وسیع از اقدامات مربوط به زنجیره تامین دخانیات از جمله منع صدور مجوز واردات، صادرات و تولید محصولات دخانی و همچنین اعمال مجازات و مجازات کیفری را در مورد کسانی که مبادرت به تجارت غیر قانونی و قاچاق این محصولات می نمایند  را به اجرا در آورده و پیشنهاد کرده است.