به گزارش خبرگزاری موج، بزرگ‌ترین گسل های اصلی ایران در نواحی البرز، زاگرس، کپه داغ، ایران مرکزی، حاشیه‌های کویر مرکزی ایران، آذربایجان، لوت و مکران قرار دارد و با توجه به اینکه بر اساس تحقیقات پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی، کشور ما با داشتن حدود ۲۴ گسل فعال در طی ۳۵ سال اخیر زلزله‌هایی با ریشتر کم‌ و زیاد را هضم کرده است، جزء سرزمین های زلزله خیز در جهان محسوب می شود.

ایران با وسعت ۱۶ میلیون و ۴۸۴ هزار و ۱۹۵ مترمربع از جمله کشورهای زلزله خیز دنیا است که باوجود حدود ۲۴ گسل فعال، سالانه بیشترین قربانیان حادثه زلزله را به خود اختصاص می‌دهد، بنا بر نظر کارشناسان زلزله، ۸۰ درصد شهرهای ایران در معرض خطر وقوع زلزله قرار دارند .

به گواه اسناد علمی رسمی مرکز لرزه‌نگاری کشور، کشور ما در کمربند زلزله است و این در حالی است که فناوری‌های نوین در مدیریت ریسک آن دخالت کمی دارد. از سوی دیگر سازه‌های ساخته‌شده در شهرهای کشور قبل از آنکه سقفی برای امنیت باشند، عاملی برای افزایش تلفات انسانی در زلزله‌ها شده‌اند؛ چراکه مدت‌زمان مدیدی است که در کلان‌شهرهای کشور رعایت استانداردهای نظام‌مهندسی را در ساخت‌وساز به فراموشی سپرده‌ایم.

" استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی مناطق زلزله‌خیز و خطرناک را این‌گونه بیان می‌کند: مناطق خطرناک ازنظر رخداد زمین‌لرزه در پیرامون گسل‌های فعال ایران هستند. این گسل‌ها بیشتر در نواحی مرز بین کوه‌ها و دشت‌های ایران قرارگرفته‌اند. در راستا و مرزهای ساختار در نواحی البرز، زاگرس، کپه داغ، ایران مرکزی، حاشیه‌های کویر مرکزی ایران، آذربایجان، لوت و مکران مهم‌ترین گسل‌های فعال ایران را می‌توان مشاهده کرد.

به گفته زارع آن گسل‌هایی که بتوان آن‌ها را به‌عنوان گسل‌های لرزه زا یا گسل لرزه زمین ساختی با حداقل یک فعالیت لرزه‌ای در حدود ۱۰ هزار سال گذشته شناسایی کرد که به آن‌ها گسل‌های عهد حاضر یا هولوسن هم می‌گویند، ازنظر کارشناسی مهم‌ترند.

زارع معتقد است، اگر بر روی چنین گسل ‌های شناخت دقیقی از دوره بازگشت رخداد زلزله‌های مهم با بزرگی بیش از ۶ ریشتر وجود داشته باشد و به‌ویژه از آخرین رخداد زمین‌لرزه مهم مدت قابل‌ملاحظه‌ای هم گذشته باشد، در آن صورت می‌توانیم گسل مذبور را به‌عنوان خطرناک‌ترین گسل‌های ایران در نظر بگیریم. به‌ویژه وقتی چنین وضعی در نزدیکی شهرهای پرجمعیتی مانند تهران، کرج، تبریز و مشهد برقرار باشد."

بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، سامانه‌های گسلی طولانی از چندین قطعه تشکیل‌شده‌اند که هرکدام دارای طول‌های مختلف مانند ۶۰، ۷۰ یا ۱۰۰ کیلومتر است. این قطعات در کنار و در امتداد هم، کل روند هزار کیلومتری این سامانه گسلی را شکل می‌دهند و هرکدام، فعالیت و توان لرزه زدایی متفاوتی دارند.

*سامانه گسلی زاگرس بزرگ‌ترین گسل ایران است

" دکتر همایون صفایی استاد و پژوهشگر لرزه‌نگاری نیز در خصوص استانداردهای اهمیت ریشتر زلزله در ایران و دیگر کشورها می‌گوید: ازنظر رخداد زمین‌لرزه مخرب، همه جای دنیا زلزله با بزرگی ۶ تا ۷ را شدید و زلزله ۷ تا ۸ را اصلی و زلزله بزرگ‌تر از ۸ را زلزله بزرگ می‌نامند.

وی همچنین در مورد تعداد سامانه‌های گسلی سراسری ایران می‌گوید: سامانه گسلی زاگرس از مرز ایران و عراق یعنی مریوان آغاز می‌شود و تا شمال بندرعباس به طول مجموع هزار کیلومتر کشیده شده است که این سامانه گسلی، طولانی‌ترین سامانه گسلی ایران شناخته می‌شود.

دکتر صفایی خاطرنشان می‌سازد: گسل مکران از جنوب شرق ایران و ساحل دریای عمان، یکی دیگر از گسل‌های طولانی کشورمان است. مکران تنها گسلی است که به دلیل قرار گرفتن در لبه فرورانش پوسته اقیانوسی به زیرپوسته قاره‌ای، زلزله‌هایی با بزرگی بیشتر از 8 ریشتر و حتی تا 9 ریشتر در بدترین حالت در آن رخ می‌دهد.

گسل مکران در 7 آذر 1324 هجری شمسی (28 نوامبر 1945 میلادی)، زلزله 8.2 ریشتری را تجربه کرده بود و همچنین سامانه گسلی قطر-کازرون نیز به‌عنوان یکی دیگر از گسل‌های مهم ایران دارای چند قطعه است که ازجمله آن می‌توان به قطعات گسل برازجان، کنارتخته، کازرون و دنا اشاره کرد."

* گسل‌ مشترک شدت بیشتری دارد

" همچنین طبق گفته‌های رئیس مرکز لرزه‌نگاری کرمانشاه، کشورمان گسل‌های مشترکی هم با کشورهای دیگر دارد که به‌نوبه خود نه‌تنها ایران مستعد پذیرش لرزش‌های خارج از مرزهای کشور می‌کند بلکه می‌تواند زمینه‌ساز فعال کردن گسل‌های درون کشوری نیز گردد.

فروزی می‌افزاید: گسل آستارا در استان گیلان وارد خاک کشور آذربایجان می‌شود، گسل درونه در نزدیکی شهرهای کاشمر و خاف در استان خراسان وارد خاک افغانستان می‌شود، گسل حاجی آباد در منطقه قائن که بخشی از آن وارد افغانستان می‌شود، گسل سراوان در مرز ایران و پاکستان، گسل مکران در ساحل ایران و پاکستان، گسل اصلی جوان زاگرس که امتداد شمال غربی آن از مریوان تا کردستان عراق کشیده شده و سامانه گسلی قطر- کازرون که از کشور قطر در جنوب خلیج فارس تا کف خلیج فارس و سپس در استان‌های بوشهر، فارس، کهکیلویه و بویر احمد و چهار محال و بختیاری ادامه پیدا می‌کند.

وی ادامه می‌دهد که در نقشه ایران، ۷۸ درصد شهرها را شهرهای به تعبیری لرزان با خطر نسبی بالا تشکیل می‌دهند که در مناطق با ریسک خطر زیاد هستند. باوجوداین خطر زلزله در این شهرها هم متفاوت است؛ مثلاً ممکن است در یک منطقه، زلزله ۶ ریشتری تعداد کشته و خرابی بالایی داشته باشد اما در منطقه دیگری زلزله هفت ریشتری تعداد کشته و خرابی کمتری به بار بیاورد کما اینکه در استان ما بیشتر خسارات مربوط به روستاهای استان در زلزله 21 آبان بود و دلیل اصلی آن نیز عدم وجود ساخت‌وساز مناسب در منازل مسکونی و اقامتگاه‌ها به شما می‌رفت.

رئیس مرکز لرزه‌نگاری کرمانشاه ضمن تأکید بر وجود بزرگ‌ترین گسل ایران در منطقه زاگرس، افزود: طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده ۱۲۰ گسل خطرناک در کل ایران وجود دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به گسل البرز - مشا، ایوانکی، کهریزک، پیشوا، رباط کریم، گسل تبریز در شمال تبریز، گسل کوه خضر که از میان بخشی از شهر قم عبور می‌کند، گسل اصلی جوان زاگرس که از کنار شهر مریوان عبور می‌کند، گسل غربی فروافتادگی دریاچه ارومیه که از کنار شهر ارومیه عبور می‌کند، گسل بافران که از جنوب شهر نایین عبور می‌کند، گسل هیرمند که از نزدیکی شهر زاهدان عبور می‌کند، گسل مکران که از نزدیکی شهرهای جاسک و چابهار عبور می‌کند و گسل ساحلی بندرعباس که از شهر بندرعباس عبور می‌کند اشاره کرد."