به گزارش خبرگزاری موج، هر ساله با آغاز سال تحصیلی مصاحبه‌های روتینی از مطرح ترین چهره سال تحصیلی، یعنی وزیر آموزش و پرورش وقت در رسانه‌ها منعکس می‌شود. مهمترین مضمون و محور این مصاحبه‌ها، غیرقانونی بودن دریافت شهریه در مدارس دولتی، تحت عناوینی چون "شهریه" یا "کمک به هزینه های جاری مدارس" و بهانه هایی از این دست است. گرچه سیدمحمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در نخستین مصاحبه‌های خود پس از سکانداری وزارتخانه مذکور، بالاخره بخشی از این حقیقت نهان را عیان کرد و با اشاره به کمبود بودجه وزارتخانه متبوعش، بصورت تلویحی اعتراف کرد که اگر کمک‌های مردمی به مدارس نباشد، رسماً قمر آموزش و پرورش در عقرب بی پولی حلول خواهد کرد!

با این وجود گویا هریک از مدیران محترم مدارس، سخنان کنایی وزیر را به خواست و خواهِ خود تفسیر و تاویل کرده‌اند. برای این منظور هم شبه قوانینی لازم‌الاجرا (مصداق آش خاله ) برای اولیا دانش آموزان در سر پخته‌اند که یک وجب روغن‌تحیر و تعجب روی آن برق می‌زند!

دریافت شهریه در آذرماه؟...چرا؟!

هرساله تیغ مدارس قبل از آغاز سال تحصیلی و غالبا در نیمه دوم شهریور ماه روی رگ خانواده ها قرار می‌گرفت و شهریه‌ها در اقدامی ضربتی در نخستین روزهای‌ مهر ماه جمع آوری می‌شد. اما چه شد که امسال دریافت شهریه‌ها تا آذر ماه به تعویق افتاد؟ به نظر می‌رسد دو دلیل مهم در به تعویق افتادن این اتفاق نقش مهمی را ایفا کرده است. نخستین دلیل اتمام حجت وزیر آموزش و پرورش وقت با مدارس متخلفی بود و جمله او که«...بر سر حق مردم با هیچ مدرسه ای تعارف نداریم...» و اعزام تیم ۶۰ نفره بازرسان آموزش و پرورش بصورت نامحسوس در سطح مدارس دومین دلیل این اتفاق بود. تیم ۶۰ نفره ای که به نام اولیای دانش آموزان موضوع دریافت شهریه هارا پی گرفتند و عاقبت بر صحت دریافت شهریه‌ها صحه گذاشتند.

اما حالا پس از گذشت سه ماه از آغاز سال تحصیلی و در هنگامه ای که به نظر می‌رسد آب از آسیاب افتاده زمزمه دریافت شهریه‌ها تازه به گوش می رسد! آن هم در کوران روزهایی که والدین برای دریافت کارنامه ترم فرزندانشان به مدارس رجوع می‌کنند، بسیاری از مدیران مدارس، به جد و به طنز پرداخت شهریه را شرط اول و آخر ارائه کارنامه دانسته‌اند.

در خان دوم این معرکه اصرار دریافت و انکار پرداخت شهریه، باز چون سالیان گذشته دوسرِ داغِ کهنه‌ قصه‌ایست که گویا از تدبیر قانون‌گذاران و مسئولان برکناراست و می‌رود که به دردی بی‌امان و ‌بی‌درمان مبدل شود! چرا که در پشت توجیه‌های ساده و حتی برحقی که مدیران مدارس در رابطه با پرداخت این شهریه ها دارند، امکان سوء استفاده‌هایی هم برای برخی از مدارس فراهم می‌شود! بزرگترین دلیلی که می‌توان بر این ادعا اقامه کرد، عدم نظارت دستگاه‌های نظارتی و متولیان امر است. ضمن آنکه چنین رویه‌ای که در پرداخت اجباری شهریه‌ها در پیش گرفته شده، نقض بی‌کم وکاست اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ست که می‌گوید : «دولت موظف است وسایل آموزش‌و‌پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفائی کشور به طور رایگان گسترش دهد»!...

سخن اولیا

در دفتر مدیر آرزوی مرگ کردم

مادر دانش آموزی که فرزندش در یکی از مدارس تهرانپارس مشغول تحصیل است در گفتگو با خبرنگار موج عنوان کرد:«...سال گذشته بخاطر تعدیل همسرم بعد از ۱۸ سال کار در یک شرکت، وضعیت مالی‌مان بسیار بد شد. تقریبا حدود یک سال و نیم همسرم بیکار بود. در این مدت پس انداز اندکی که داشتیم خرج شد. شاید باور نکنید که سال گذشته برای خرید ضروری‌ترین اقلام، مثل همین نان خشک و خالی لنگ می‌ماندیم. درست روزی که می‌خواستند کارنامه بدهند مدیر با دستگاه کارت خوان ایستاده بود و می‌گفت، هرکس به مدرسه کمک نکند از کارنامه خبری نیست! خیلی از اولیاء حضور داشتند و پیدا بود هر کدام مشکلی مثل ما دارند و از عنوانش در دفتر مدرسه و در حضور سایر والدین خجالت می‌کشیدند. آن روز در دفتر مدیر بارها آرزوی مرگ کردم که چرا نمی‌توانیم به مدرسه کمک کنیم. 

چرا پدر من بی پول است؟

مادری دیگر می‌گوید که حقوق همسرم کفاف هزینه‌های یک هفته اول ماه را نمی‌دهد. برای همین از مغازه‌ها بصورت نسیه خرید می‌کنیم. سال گذشته به مدیر مدرسه پسرم گفتم وقتی عیدی شوهرم را دادند از خجالت شما در می‌آییم و شهریه را پرداخت می‌کنیم. مدیر چیزی نگفت. اما هر یکی دو ماه یکبار نامه‌ای به پسرم می‌دادند و در حضور همه سر کلاس از او می‌خواستند که به ما بگوید کمک به مدرسه فراموش نشود! پسرم خیلی خجالتی است. بجز بار اول، بقیه دفعات با گریه به خانه می‌آمد. بعد از بار اول یا دوم بود که به مدرسه رفتیم و از معاون مدرسه خواهش کردیم که به پسرم نامه ندهند. اما فایده نداشت. فکر کنم می‌خواستند ما را در مضیقه قرار بدهند. چند بار که این قضیه تکرار شد، یک روز پسرم با نامه چهارم یا پنجم بر‌گشت. شب که پدرش از سر کار آمد گفت من دیگر مدرسه نمی‌روم! می‌گفت چرا پدر من باید بی پول باشد؟... (با بغض)... پدرش آنقدر عصبی شده بود که او را کتک زد و بچه‌ام آن شب بدون شام خوابید....

با رفتن "راه اشتباه" نمی‌توان به "هدف درست" رسید

معلمی درد آشنا مخاطبی دیگر است که می گوید: « واقعیت امر این است که خود من معلم دبستان پسرانه هستم و از سویی دخترم در مدرسه ای دیگر درس می خواند و طبیعتا در مدرسه دخترم ولی دانش‌آموز محسوب می‌شوم. خیلی متاسفم که نمی توانم صریح و بی پرده بگویم و اسم خودم را عنوان کنم. اما باور کنید که در جلسات خصوصی، مدیران آموزش و پرورش از مدیران مدارس می‌خواهند که به طرق مختلف از اولیا پول بگیرند. از طرفی در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها می‌گویند که دریافت پول و شهریه غیر قانونی است! 

وی در ادامه می افزاید: «گرچه مسئولان آموزش و پرورش هم شاید حق داشته باشند. اما شیوه کار آنها غلط است. بودجه‌ای که به وزارت آموزش و پرورش تعلق می‌گیرد خیلی خیلی ناچیز است. من معتقدم که شاید به تنهایی نتوانم حقیقت را عنوان کنم. اما اگر چند معلم و مدیر با هم باشیم و خیلی دوستانه واقعیت را عنوان و شفاف سازی کنیم، بی شک بخش مهمی از مشکل حل خواهد شد. اما با پنهان کاری و با رفتن راه اشتباه نمی‌توان به هدف درست رسید! »

۹۰ درصد حل مسئله صورت مسئله است

یکی دیگر از اولیاء در اعتراض به شیوه عملکرد مدیران مدرسه با بیان اینکه از قدیم گفته‌اند ۹۰ درصد حل مسئله، درک صورت مسئله است، ادامه داد:« یعنی اگر ما بفهمیم چقدر بودجه داریم و چه اندازه از این بودجه به مدارس تزریق می شود؟ بخش اعظم مشکل حل شده است حالا با احتساب بودجه اولیه چقدر کسری داریم و باید برای تامین کسری بودجه روی اولیا دانش آموزان حساب کنیم و الی آخر؟ این یعنی صورت‌مسئله.

وی در ادامه تصریح می کند: اما واقعیت این است که تقریبا ما هیچ چیز از بودجه مدارس نمی‌دانیم و از سویی مدیران می‌خواهند بخش اعظم هزینه‌ها را از جیب والدین تامین کنند که این شدنی نیست. بنابراین تا زمانی که صداقت در مدیریت نباشد نه تنها مسئله شهریه‌ها حل نمی شود بلکه هر روز معضلات تازه‌تری برای این وزارتخانه بوجود خواهد آمد که همگی به این ابهام مالی برمی گردند.

دردِ دل مشترک مدیران مدارس

در میان چندین مدیر از پاسخگویی طفره رفتند، به مدیرانی رسیدیم که تقریبا همان پاسخ های نخ نما شده همیشگی را دادند. اما دو مدیر سخنی دیگر گون داشتند. ضمن آنکه با توسل به قسم و قرآن در پی متقاعد کردن سوال کنندگان بر می‌آیند و می گویند تمام هزینه‌های جاری مدارس از جمله هزینه قبوض آب و برق و گاز و تلفن و ایضاً سایر هزینه‌ها از محل جمع‌آوری همین شهریه‌ها تامین می‌شود. ادعایی که برای اثباتش اعضای انجمن اولیاء و مربیان شاهد گرفته می شوند و مدعی‌اند که سرانه و بودجه مدرسه اگر هم پرداخت شود دیر هنگام است و حکایت نوشداروی پس از مرگ سهراب را دارد! ضمن آنکه هیچ شهریه ای از خانواده های بی بضاعت طلب نمی‌شود. اما شواهد و موارد حاکی از آن است که هر مدرسه مبلغ مشخصی را تعیین کرده اند فارغ از آنکه به بضاعت برخی از خانواده ها توجه کنند.

مدیرمدرسه‌ای در شهر تازه تاسیس "پردیس" در گفتگو با خبرنگار موج گفت: سرانه‌ای که باید در ابتدای سال به مدارس تخصیص یابد معمولا یا پرداخت نمی‌شود و یا بخش ناچیزی از آن در پایان سال تحصیلی به برخی مدارس اختصاص می‌یابد.

وی در ادامه افزود: حق مدیریت خود من بعد از گذشت بیش از ۱۲ ماه هنوز پرداخت نشده! در حالی که دو فرزند دانشجو دارم و صابون گرانی‌های این روزها به تن من هم خورده است. خب شما بگویید که من چکار کنم؟ بخاطر اینکه مدرسه بودجه و سرانه ندارد، باید مدرسه را تعطیل کنم؟»

وی در بخش دیگری از سخنانش به اجحاف های موجود در اداره آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: البته برخی مدیران مدارس که سنبه پر زوری دارند و از آشنایی با برخی مدیران آموزش و پرورش برخوردارند، می‌توانند مشمول لطف آنان قرار بگیرند و سرانه‌ای و بودجه‌ای قابل ملاحظه دریافت نمایند.

یک بام و دو هوای دستور و بخشنامه !

خبرنگار موج در مصاحبت و مجالست با مدیر دبستان دیگری در منطقه تهرانپاس که چند ماهی از بازنشستگی‌اش گذشته و براساس ادعای خود، به واسطه علاقه‌مندی به دانش آموزان تصمیم گرفته تا پایان سال تحصیلی به خدمت ادامه دهد، طرح موضوع کرد. این مدیر نه بخاطر امنیت شغلی و پیگیری های بعدی که ممکن است از سوی آموزش و پرورش صورت بگیرد بلکه از بیم آنکه مبادا سخنانش حمل بر ادعا شود، درخواست کرد نامی از او به میان نیاید. با این حال وی پرداخت سرانه به مدارس را بسیار نامنظم خواند و تخصیص سرانه به مدارس را اواخر هر سال تحصیلی عنوان کرد.

این مدیر بازنشسته گفت:مدیر مدرسه باید به هر صورت ممکن دخل و خرج مدرسه را جفت و جور کند. برای همین منظور ما از مشاغل اولیا دانش‌آموزان استفاده می‌کنیم. مثلا اگر پدر دانش‌آموزی نقاش ساختمان باشد از او خواهش می‌کنیم که نیاز های نقاشی مدرسه ما را طوری مدیریت کند که کمترین هزینه به ما تحمیل شود. راه دیگر همین کمک‌هایی است که مدیران آموزش و پرورش می‌گویند دریافت آن از سوی مدارس غیرقانونی است.  اما در این رابطه بخشنامه ای نکرده‌اند، یا ما و شما نشنیده‌ایم مدیری که شهریه جبری گرفته اخراج شده!

وی در ادامه سخنانش به مشکل مشترک فصل سرمای مدارس اشاره کرد و گفت :امسال موتور خانه مدرسه ما خراب شد. چون قدیمی بود خیلی از قسمت های موتور خانه پوسیده شده بود. از طرفی سوخت موتورخانه گازوییل بود. تا سال گذشته هم با مکافات از این موتورخانه کار گرفتیم. اما امسال اگر می‌خواستیم بخاری بخریم هزینه بسیار بالایی را باید متحمل می‌شدیم، ضمن آنکه مشکل استاندارد و خطر آفرینی و... هم داشتیم. برای همین مجبور شدیم موتور‌خانه را تعمیر کنیم. بعد از بررسی‌های دو ماهه معلوم شد که حدود ۲۰ میلیون تومان هزینه دارد. ما اینقدر این در آن در زدیم که هزینه به ۱۷ میلیون تومان رسید.

وی در پاسخ به این سوال که هزینه ۱۷ میلیونی تعمیر بالاخره از کجا تامین شد، اظهار کرد: به خداوندی خدا من این رقم را از بستگانم قرض گرفتم که موتور خانه را راه بیندازم. تا بعد به مرور این هزینه را تامین کنم. نمی‌توانستم دانش آموزان را در سوز و سرما نگه دارم و بگویم اجازه بدهید از آموزش و پرورش کسب تکلیف کنم. اینها مشت نمونه خروار است. البته این را هم بگویم که دیوار آموزش و پرورش کوتاه‌تر از سایر وزارتخانه‌هاست. بودجه‌ای که سالیانه برای این وزارتخانه تعریف می‌شود و تخصیص می‌یابد خیلی ناچیز است. بنابراین مجبوریم هر طور شده از اولیا کمک بگیریم و چرخ مدرسه را بچرخانیم. شما فکر می‌کنید کار ساده ای است که با ۸۰۰ ولی دانش آموز سر و کله بزنیم و برای هر کدام ماجرا را شرح دهیم و به طرف آنها دست دراز کنیم؟ به خدا خیلی سخت است.

با این وجود به نظر می‌رسد گفته‌های مدیران مدارس هم عاری و خالی از حقیقت نیست. همین طور که تمام ادعای مدیران و مسئولان آموزش و پرورش نمی‌تواند حقیقت محض باشد. چرا که هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند بپذیرد که قاطبه مدارس و مدیران مرتکب تخلف شوند و بصورت غیر قانونی اقدام به دریافت شهریه نمایند و نسبت به بخشنامه ها بی توجه باشند!

اما در جریان این گزارش سخن مشترکی که از زبان چند مدیر در مدارس و مناطق مختلف شنیده شد، جای تامل دارد. چرا که آنان مدعی شدند آموزش و پرورش از سویی به اولیا دانش آموزان می‌گوید دریافت شهریه توسط مدارس غیر قانونی است، از سوی دیگر به مدیران مدارس می گویند به هر طریقی شده از اولیا دانش‌آموزان کمک دریافت کنید! رویه ای که می تواند مصداق "با گرگ دنبه خوردن و با شبان گریه کردن" باشد! که متاسفانه این رویه سبب ایجاد گره های کور در دل این معضل می‌شود و خانواده ها را در الزام کمک کردن دچار تردید و تشکیک می‌شوند!