به گزارش خبرگزاری موج، کبد یکی از بزرگ‌ ترین و حساس‌ ترین اندام‌ های حیاتی بدن که وظیفه آن تصفیه تمامی مواد غذایی و نوشیدنی ها می باشد و نقش بسیار مؤثری در سلامت ایفا می‌ کند. درصورتی‌ که کبد از عهده دفع سموم بدن برنیاید، علائم مختلفی ظاهر خواهند شد. این عضو به خودی خود، خودش را توسط سلول هایی ترمیم و پاک سازی می کند و به طور طبیعی فاکتورهای مضر در مواد غذایی را گرفته و به طور کاملا بدون ضرر وارد سیستم های دیگر بدن می کند.

وجود چربی در حالت طبیعی در کبد هر انسان امری عادی است اما زمانی که مقدار چربی در کبد از ۵ الی ۱۰ افزایش یابد به این حالت کبد چرب گفته می شود.

در شروع این بیماری، علائم خاصی بروز نمی‌ کند اما با پیشروی بیماری، اوضاع بیمار هم وخیم‌ تر می‌ شود و اگر به موقع کنترل و درمان نشود به بیماری خطرناک نارسایی کبد منجر می شود.

در بسیاری از افراد، کبد چرب معمولا همراه با علائمی جدی و سخت نیست. در بعضی از موارد هم این بیماری به‌خودی‌خود درمان می‌شود یا ایجاد تغییرات در سبک زندگی و سالم زندگی کردن موجب بهبود و درمان آن می‌شود. محققان معتقدند که درصد ابتلا به کبد چرب در حال افزایش است و با بالا رفتن نرخ چاقی مفرط، این بیماری همه‌گیر خواهد شد. هرچند سطوح نخست کبد چرب، مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند اما اگر به آن رسیدگی نشود، در طی ده سال، کبد چرب به استئاتوز غیرالکلی و آن هم به مشکلات جدی‌تری مانند سیروز بدل خواهد شد.

کبد چرب هیچ علامت هشداری ندارد و این بیماری همراه با التهاب است که التهاب موجب از بین رفتن سلول های کبد و در نهایت سیروز کبدی می شود.

* انواع کبد چرب

• کبد چرب غیر الکلی

نوعی از کبد چرب است که در نتیجه تجمع چربی به دلیلی غیر از مصرف زیاد الکل در کبد بروز می‌ کند. التهاب کبدی غیر الکلی (NASH) شدیدترین و پیشرونده‌ترین نوع از NAFLD است و NAFLD شایع‌ ترین بیماری کبدی در کشورهای پیشرفته محسوب می‌ شود.

 این بیماری زمانی رخ می دهد که کبد برای شکستن چربی ها دچار مشکل شود و با جمع شدن چربی، در بافت های کبد فرد موجبات این بیماری فراهم می شود که در این حالت کبد چرب با مصرف الکل مرتبط نبوده و هنگامی این بیماری مشخص می شود که 10 درصد یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد.

حدود ۸۰ درصد از افراد چاق به این بیماری مبتلا هستند و ۲۰ درصد افراد در محدوده وزن عادی نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.

در این حالت بیماری به چند دسته تقسیم می شود که در مراحل شدیدتر آن باعث سیروز کبدی و زخم و در نهایت نارسایی کبدی می گردد.

کبد چرب غیرالکلی، شایع‌ترین بیماری کبدی در کودکان است. حدود ۲۵ درصد از کودکان مبتلا به کبد چرب در طی ده سال به بیماری سیروز هم مبتلا می‌شوند و در میان آنها، کودکان چاق بیشتر در معرض خطر پیشروی بیماری هستند.

گفتنی است، حدود ۴۰ تا ۸۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع دوم به کبد چرب غیرالکلی دچار می‌شوند. محققان دریافته‌اند که بیماری کبد چرب با ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی (CVD) و بیماری‌های کبدی مزمن (CKD) ارتباطات دارد. این یعنی، افراد مبتلا به کبد چرب بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت هستند.

• کبد چرب الکلی

مصرف الکل یکی از عوامل اصلی و رایج ابتلا به بیماری کبد چرب است که به این نوع کبد چرب الکلی می گویند

در افرادی که الکل مصرف می کنند بیماری کبد چرب جزء اولین مرحله بیماری های کبدی است، که در این حالت کبد فرد با مصرف زیاد الکل صدمه می بیند و دیگر قادر به شکستن چربی ها نیست که در این صورت اگر فرد مصرف الکل را کنار بگذارد این نوع بیماری کبد چرب کم کم درمان می گردد اگر همچنان به مصرف الکل ادامه دهید، این بیماری می تواند نتایج خطرناکی داشته باشد و ممکن است دچار سیروز کبدی شود.

• کبد چرب در بارداری

بیماری های کبد در دوران بارداری نادر است و تنها ۱۰ درصد از زنان از بیماری های کبد در دوران بارداری رنج می برند و در بسیاری از این موارد، بیماری کبد قبل از بارداری وجود داشته است و با یک آزمایش ساده و معمول خون در دوران بارداری عملکرد کبد و در صورت وجود، بیماری کبدی را نشان می دهد.

در برخورد با فرد باردار که دچار زردی شده است همیشه باید به فکر بیماری کبد چرب حاملگی بود تا در مراحل اولیه و حتی موارد خفیف بیماری تشخیص داده و به درمان آن اقدام کرد.

دلیل این بیماری کاملا ناشناخته است ولی دانشمندان معتقدند که ایجاد کبد چرب در بارداری با هورمون های این دوران ارتباط دارد و جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. 

علائم بیماری کبد چرب در سه ماه سوم نمایان می شود و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی می باشد، که این بیماری بعد از زایمان شروع به بهبود می کند.

بیماری کبد چرب گاه ممکن است در دوران بارداری هم پیش بیاید که می‌تواند جان مادر و جنین را در معرض خطر قرار داده و باعث بروز نارسایی کبد و کلیه، عفونت شدید یا خونریزی شود. در این میان هورمون‌ها نقش مهمی در بروز بیماری کبدی ایفا می‌کنند. در دوران بارداری و به محض تشخیص کبد چرب، متخصصان بسرعت نوزاد را به دنیا می‌آورند.

* انواع گرید کبد چرب

گرید ۱ کبد چرب: کبد چرب ساده (استئاتوسیس)

هپاتیک استئاتوسیس، گرید کبد چرب ۱ است. این همان نقطه‌ای است که چربی‌ های مازاد در سلول‌ های کبد جمع می‌ شوند ولی بی‌ ضرر است. معمولا هیچ نشانه‌ای در این زمینه وجود ندارد و ممکن است حتی تا زمانی‌ که نتیجه آزمایش غیر عادی خون‌ تان را دریافت نکنید متوجه این بیماری نشوید.

گرید ۲ کبد چرب: استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)

تنها تعداد کمی از افرادی که به کبد چرب ساده مبتلا می‌ شوند بیماری‌ شان به گرید ۲، به نام استئاتو هپاتیت غیر الکلی (NASH)، پیشرفت می‌ کند. NASH یک شکل تهاجمی‌ تر از این بیماری است که کبد در آن ملتهب می‌ شود. التهاب واکنش درمانگر بدن برای ترمیم آسیب‌ها و زخم‌ها است و در این شرایط، نشانه این است که سلول‌های کبد آسیب دیده‌اند. فرد مبتلا به NASH ممکن است در بالا سمت راست شکم‌شان احساس درد کنند.

گرید ۳ کبد چرب: فیبروز

برخی افرادی که به NASH مبتلا می‌ شوند بیماری‌ شان به فیبروز پیشرفت خواهد کرد. فیبروز یک التهاب مقاوم در کبد است که به اشاعه بافت اسکار فیبروز اطراف سلول‌های کبد و رگ‌های خونی منتج می‌شود. این بافت فیبروز جایگزین بخشی از بافت سالم کبد می‌شود، ولی هنوز بافت سالم کافی برای تداوم عملکرد معمول کبد وجود دارد.

گرید ۴ کبد چرب: سیروز

در این مرحله است که نوارهای بافت اسکار و توده‌های سلولی کبد گسترش می‌ یابند. کبد کوچک و پر از توده می‌ شود. این مرحله را سیروز می‌گویند. سیروز پس از سن ۵۰-۶۰ سالگی رخ می‌دهد، پس از سال‌ها التهاب کبد که به مراحل اولیه بیماری مرتبط است.

افراد مبتلا به سیروز کبد که به خاطر NAFLD بوده است، غالبا به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند. گفتنی است، آسیب وارد شده به خاطر سیروز دائمی است و قابل برگشت نیست. سیروز به آرامی، طی سالیان طولانی، پیشرفت می‌کند و موجب از کار افتادن کبدتان می‌شود.

* علت اصلی بروز کبد چرب

علت اصلی بروز کبد چرب ناشناخته است اما تعدادی از اختلالات بالینی به عنوان علل اولیه آن و همین طور چاقی، بیماری دیابت، و بالا بودن چربی از عوامل دیگر آن می باشد.

زمانی که میزان چربی جمع‌ شده در کبد زیاد از حد باشد یا بدن به‌ درستی چربی را نسوزاند، این بیماری به وقوع می‌پیوندد. 

طبق تحقیقات ورود بی رویه چربی به درون کبد عامل ایجاد این بیماری است و همین طور در این موقع کبد هم توانایی تنظیم جذب چربی را از دست می دهد. در افرادی که کبد آن ها سالم است حدود نصف چربی مصرفی آن ها به انرژی تبدیل می شود و می سوزد و یک دوم باقی مانده آن در بافت چربی ذخیره می شود. طبیعتا مقدار کمی چربی در کبد ذخیره می شود و پیدا کردن علت چربی های ذخیره شده در افراد دارای کبد چرب و غیر الکلی برای درمان بسیار با اهمیت است.

از جمله عوامل مختلفی که ایجاد تغییر متابولیسم در بدن می کند، مثل: کاهش ناگهانی وزن، سوء تغذیه، تغذیه وریدی و همین طور گرسنگی طولانی مدت مانند روزه گرفتن هم موجب کبد چرب می شوند.

* عامل های ایجاد کننده کبد چرب

یکی از عوامل خطری که باعث بروز کبد چرب می‌ شود، چاقی مفرط است. حدود ۷۰ درصد از افراد چاق به کبد چرب دچار هستند؛ درحالی‌که تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد با وزن معمولی به این مشکل گرفتار می‌ شوند. فارغ از چاقی و اضافه‌ وزن، افرادی که دارای چربی شکمی عمیق یعنی چربی‌ هایی در احشای خود هستند احتمال اینکه به کبد چرب مبتلا شوند قوی‌ تر است.

عامل اصلی آسیب به کبد،  چربی بیش از حد است، افرادی که چاق هستند و از الکل استفاده نمی کنند، چربی موجود در غذاها به کبد می چسبد و با ساز و کار نامشخصی جمع می شود.

• مصرف دارو بیش از حد معمول
• رژیم های غذایی نادرست
• استرس نهفته و درونی
• مصرف غذاهای فست فودی 

از عوامل خطرناک دیگری که در ابتلا به کبد چرب دخیل هستند، می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انواع دیابت
• کلسترول یا چربی بالای خون
• فشار خون بالا
• چربی خون بالا یا تری‌گلیسیرید

هر چند میان چاقی مفرط و کبد چرب ارتباطاتی وجود دارد، اما بعضی از افراد با وزن عادی هم به کبد چرب مبتلا می‌شوند. علت وقوع کبد چرب در بدن این افراد به دلیل موارد زیر است:

• عوامل ژنتیکی
• سیگار کشیدن
• بالا رفتن سن
• مصرف برخی از داروها مانند استروئیدها یا تاموکسیفین که مخصوص درمان سرطان است
• کاهش وزن سریع
• عفونت‌هایی مانند هپاتیت
• قرار گرفتن در معرض سموم

* علائم و نشانه های کبد چرب

1. کاهش وزن و اشتها
2. احساس خستگی و بی حالی مداوم
3. حالت تهوع
4. ضعف عمومی
5. درد در مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
6. گیجی
7. سردرگمی، مشکل در تمرکز
8. سفیدی چشم ها به زردی می گراید
9. اضافه وزن
10. احساس خارش دائمی

بعضی از علائم عجیب کبد چرب نیز به شرح زیر است:

• خارش پوست

معمولا خارش پوست تا زمانی که آزردگی و تحریک پوستی خاصی به وجود نیامده است، چندان جدی گرفته نمی‌ شود، اما بهتر است بدانید احتمالا علت خارش پوست، وجود صفرا در خون باشد. وجود صفرا در خون هم ناشی از تخریب و آسیب‌ دیدگی کبد است. زمانی که مجرای صفرا مسدود باشد، صفرا به جریان خون وارد می‌شود. در نتیجه این ماده زیر پوست قرار می‌گیرد و خارش به وجود می‌آورد.

• آنژیوم عنکبوتی

یکی دیگر از علائم کبد چرب آنژیوم عنکبوتی است. در این حالت، مویرگ‌ های عنکبوتی‌ شکلی زیر پوست ظاهر می‌ شوند که علت به وجود آمدن آن افزایش میزان استروژن در بدن است و نشان می‌ دهد که کبد به‌ درستی کار نمی‌ کند و سوخت‌ و ساز هورمون‌ ها به‌ درستی انجام نمی‌ شود. رگ‌ های مذکور به دلیل بزرگ شدن سرخرگچه ایجاد می‌ شوند. سرخرگچه‌ ها رگ‌ های خونی با قطری کم هستند که سرخرگ‌ ها را به مویرگ‌ ها وصل می‌ کنند.

• کبودی و خون‌ ریزی

اگر بعد از هر صدمه‌ ای که به بدن‌تان وارد می‌شود به‌راحتی دچار کبودی و خون‌ ریزی می‌ شوید، احتمالا کبدتان به درستی کار نمی‌ کند. یعنی پروتئین‌هایی که برای انعقاد خون نیاز دارید دیگر به اندازه کافی تولید نمی‌ شوند.

• بوی بد دهان

بوی بد دهان می‌ تواند یکی از علائم کبد چرب باشد. بوی دهان ناشی از نارسایی کبدی در بیماران مبتلا به سیروز کبدی با عنوان فِتور هپاتیکوس هم شناخته می‌ شود. این عارضه باعث ایجاد بویی شبیه کپک‌ زدگی است که به واسطه وجود سطح بالای متیل‌ دی‌ سولفید در خون ایجاد می‌ شود.

• قرمزی کف دست

قرمزی، خارش و سوزش کف دست‌ ها معروف به اِریتمای کف دست هم یکی از علائم کبد چرب است و به خاطر غیرعادی شدن سطح هورمون‌ها در خون به وجود می‌آید.

• وجود لک‌های پوستی و کک و مک

اگر کبد به درستی فعالیت نکند، روی پوست لک‌های قهوه‌ای رنگی به وجود می‌ آید که علت آن این است که استروژن در بدن افزایش می‌ یابد و آنزیمی حاوی مس به نام تیروزیناز در بدن شروع به رنگ‌ریزه‌های پوستی (مِلانین) می‌کند. در نتیجه روی پوست بدن لکه‌ها و کک‌ومک ایجاد می‌شود.

• کاهش تمرکز

از دست رفتن تمرکز یکی دیگر از علائم کبد چرب است. سم‌زدایی و تأمین انرژی بدن دو نمونه از مهم‌ترین وظایف کبد است. حال اگر میزان سموم موجود در خون‌ تان به واسطه عملکرد نامناسب کبد بیشتر از حد قابل‌تحمل شود، عملکرد مغزتان هم تحت الشعاع قرار خواهد گرفت. وقتی سوخت و ساز انرژی در بدن به درستی انجام نشود، خستگی و کاهش تمرکز به وجود می‌ آید. شکل حاد این مشکل، فراموشی و رفتن به اغما است.

* علائم کبد چرب بر پوست

اگر محصولات حاصل از فعالیت کبدی نتوانند از بدن دفع شوند در پوست بدن جمع شده و ایجاد علایمی می ‌کنند که زردی پوست و خارش پوستی دو تا از مهم ترین علایم بیماری‌ های کبدی هستند.  خارش در بیماری‌ های مزمن کبدی یک علامت اصلی است که خودش را روی پوست فرد نشان می ‌دهد که به دلیل رسوب محصولات صفراوی در پوست بروز می کند. از طرف دیگر، بیماری مزمن کبدی که سیروز کبدی نامیده می‌شود علامتش را روی پوست به صورت زردی و یرقان نشان می‌ دهد. زردی پوست وقتی رخ می ‌دهد که کبد بیمار، به مقدار کافی، بیلی ‌روبین دفع نکند. 

در صورتی که پزشک از روی این علایم پوستی، به بیماری کبد شما شک کند، برای تان سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، ام.آر.آی و یا اسکن کبد تجویز می ‌کند و یا با استفاده از لاپاروسکوپی، درون کبد شما را مشاهده خواهد کرد.

سیروز کبدی گاهی خود را به صورت لکه ‌های قهوه‌ای رنگی نشان می ‌دهد، ولی باورهای غلطی در این باره وجود دارد که باید اصلاح شود.

گاهی بعضی‌ افراد لکه‌ های بارداری را که قهوه‌ای رنگ هستند و در دوران بارداری روی پوست ظاهر می شوند، به بیماری کبدی نسبت می ‌دهند که اصلا ربطی به کبد ندارد.

همین‌ طور، لک ‌های قهوه‌ای رنگ کک و مک هم ارتباطی با بیماری‌ های کبدی ندارد و نشانه بیماری کبدی به حساب نمی ‌آید.

نکته اصلی دیگر این است که بیماری‌ های کبدی باعث تغییرات چندانی در موهای افراد بیمار نمی ‌شوند.