به گزارش خبرگزاری موج؛ اواسط بهمن ماه سال ۹۷ بود که شورای شهر لایحه ای را به تصویب رساند که نه تنها در همان زمان هم دردسرهای بسیاری را برای آنها به همراه داشت و آنها را با چالشی روبرو کرد که تا امروز نیز با آن دست به گریبان هستند. طرحی به نام « زیست شبانه » که همچنان بعد از حدود ۲ سال سرگردان است، چرا که شهردار تهران رغبتی به پیگیری و اجرایی کردن آن ندارد. 

زهرا نژاد بهرام عضو هیئت رئیسه شورای شهردر زمان مطرح شدن این طرح در صحن شورا در مورد ضرورت آن گفت: «موضوع زیست شبانه امروزه در بسیاری از شهر‌های بزرگ جهان در دستور کار قرار گرفته است و می‌توانیم از زیست شبانه در راستای رفع فضا‌های بی دفاع شهری، توسعه وتسری موضوع نظارت اجتماعی و توسعه اقتصاد شهری استفاده کنیم.»

کلیات این طرح که به نام لایحه «الزام شهرداری به برنامه‌ریزی و بسترسازی و احیای زیست شبانه» مطرح شده بود با ۱۴ رأی موافق در شورای شهر تصویب شد. براساس این الزام، شهرداری موظف شد تا نه تنها  ظرف سه ماه لایحه‌ای را در رابطه با زیست شبانه به شورای شهر تهران جهت تصویب به شورا ارائه کند که طرح زیست شبانه را از اردیبهشت سال ۹۸ و همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان در برخی از معابر اصلی سه منطقه یک، سه و شش و به مدت سه ماه، به صورت آزمایشی  اجرا کند تا بعد از آن با بررسی نقاط ضعف و قوت آن، این طرح به سایر مناطق تهران نیز تعمیم داده شود. بر اساس این طرح، دستفروش ها، مغازه دارها و مراکز تفریحی و صنوف مختلف می توانستد در این طرح که از ساعت ۲۴ (صفر) تا سه صبح اجرا می شد همچنان به فعالیت خود ادامه و به مشتریان خود خدمات ارایه دهند. این طرح اما از همان زمان تصویب آن، با مخالفت ها و بعضا واکنش های تند و تیزی از سوی چهره های مختلف سیاسی، امنیتی و انتظامی و حتی برخی از چهره های فرهنگی روبرو بود. 

جالب اینجا بود که محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران جزء اولین کسانی بود که در مخالفتی تلویحی با این طرح  گفت: مخالف حضور فرزندانم در زیست شبانه هستم. خودم نیز شب‌ها ساعت ۱۰ می‌خوابم و ۵ صبح بیدار می‌شوم بنابراین تمایلی به این طرح ندارم. او افزود: در‌صورتی که فرزندانم جداگانه برنامه‌هایی برای زیست شبانه داشته باشند نگران می‌شوم.

وی البته با بیان اینکه در‌صورتی که این طرح در چارچوب خانواده باشد، مشکل‌زا نخواهد بود گفت: ولی در چنین شرایطی این طرح می تواند مشکل زا باشد. مصلا در‌صورتی که در یک خانواده نیز پدر به تنهایی در خیابان ها و بیرون از منزل و در زیست شبانه باشد، قطعا نگرانی‌هایی برای زنان ایجاد می‌کند. با وجود این اظهارات اما هاشمی در پاسخ به اظهارات برخی از نمایندگان مجلس که این طرح را تقلید کورکورانه ای از فرهنگ غربی‌ها می دانند  گفت: «مردم هر کاری دلشان بخواهد بکنند، می‌توانند تمام شب بیدار باشند و این ربطی به ما ندارد. من هم که گفتم می‌خواهم بخوابم نمی‌گویم مردم نخوابند، آنها هر کاری دلشان می‌خواهند بکنند. نکته‌ای که من مطرح کردم گفتم زیست شبانه باید خانوادگی انجام شود. بعضی از مردم خانواده ندارند، خب می‌توانند تنهایی انجام بدهند.»

مخالف پشت مخالف

نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون فرهنگی در مجلس دوره قبل نیز به عنوان یکی از مخالفان این طرح بود که در واکنش به تصویب آن گفته بود: باید به شدت نسبت به ابعاد مختلف طرح‌هایی که سبک جدیدی از زندگی را در جامعه رواج می‌دهد و فرهنگش مخالف جریان فرهنگی کشور است، دقت کرد. نباید در این عرصه‌ها بی‌گُدار به آب زد‌ چراکه این رفتارها فقط یک اتفاق جاری و صورت گرفته‌ای که بعد از مدتی بشود از آن به راحتی عبور کرد، نیست بلکه این طرح‌ها موجب ایجاد یک فرهنگ و رفتارهای جدید و نا‌صحیح در جامعه می‌شود.

وی با ذکر اینکه در فرهنگ خودمان و همین‌طور در فرهنگ بسیاری از کشورهای جهان اعم از اسلام، مسیحیت و یهودیت و... این موضوع وجود دارد که بین شب و روز تفاوت قائل هستند گفته بود: آنها همانطور که روز را یک فرصت برای کار و تلاش و فعالیت می‌دانند، شب را به عنوان یک فرصت برای استراحت که یکی از نیازهای اساسی انسا‌ن‌هاست و اجتماع خانوادها و... تلقی می‌کنند.

در همین گیر و دار فرمانداری تهران هم اعتراضی را به این طرح برای شورا ارسال کرد که براساس آن، شورای شهر را فاقد صلاحیت لازم برای اجرای چنین شهری دانسته و اعلام کرده بود به خاطر ملاحظات امنیتی و اجتماعی، تصمیم گیری در این خصوص را باید به سطوح کلان حاکمیتی سپرد.

با این حال، طرح آزمایشی زیست شبانه پس از چند بار رفت و برگشت بین شورا و فرمانداری و مذاکراتی که رییس شورای شهر با فرماندار داشت بالاخره در ماه رمضان سال گذشته آغاز شد ولی عمرش تنها در حد همان یک ماهه بود. چرا که بعد از پایان این ماه و درحالی که زهرا نژاد‌بهرام، عضو شورای شهر از ادامه طرح زیست شبانه در ۵ محور پایتخت از جمله میدان ولیعصر-فاطمی، میدان قدس-‌تجریش، صادقیه، نازی‌آباد و تهرانپارس خبر می داد و همین سبب شد تا موج مخالفت‌های جدیدی در واکنش به ادامه دار شدن این طرح با شدت بیشتری به راه افتاد. موجی که در نهایت با مخالفت قاطع پلیس متوقف شد!

سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در همان زمان شرط کرد برای تداوم حیات شبانه در تهران باید پیوست انتظامی، ترافیکی و امنیتی تعریف شود. او گفت: تاکنون این اتفاق رخ نداده است و چنین پیوستی ارائه نشده است، اما اگر این به شروط و مسائل توجه شود پلیس مخالفتی با این طرح نخواهد داشت. در نهایت، پلیس موافقت کرد که زیست شبانه در برخی مناطق تهران انجام شود.

پس از مخالفت نیروی انتظامی با ادامه اجرای طرح، زهرا نژادبهرام، عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران که به نوعی از موافقان جدی این طرح و سخنگوی جزئیات اجرایی آن شده است، گفت: «سه‌شنبه ۲۱ خرداد جلسه‌ای با سردار رحیمی فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ داشتیم که در این جلسه جزئیات اجرای طرح زیست شبانه موردبحث و تبادل‌نظر قرار گرفت. در این جلسه قرار شد نیروی انتظامی تهران بزرگ کارگروهی را تشکیل دهد تا بتواند امنیت و جوانب کار را کنترل کند تا ما بتوانیم در پایتخت همانند ماه مبارک رمضان شاهد زیست شبانه باشیم. در جلسه‌ای که برگزار شد، کلیات ضوابط و چگونگی اجرای طرح و دلایل مخالفت نیروی انتظامی با ادامه طرح زیست‌شبانه مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت تصمیم بر آن شد اجرای طرح زیست شبانه در پایتخت ادامه پیدا کند. در این جلسه قرار شد نیروی انتظامی تهران بزرگ کارگروهی را تشکیل دهد تا بتواند امنیت و جوانب کار را کنترل کند تا ما بتوانیم در پایتخت همانند ماه مبارک رمضان شاهد زیست شبانه باشیم. فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ اعلام کرد که با تشکیل این کارگروه، مشکلی در اجرای طرح زیست شبانه برای پایتخت وجود ندارد و ما می‌توانیم زیست شبانه را در پایتخت اجرایی کنیم.»

سردار"ایوب سلیمانی" جانشین فرمانده ناجا نیز در توضیح دلایل پلیس برای جلوگیری از این اقدام گفت: ماه رمضان، ماه ویژه‌ و مناجات شبانه مورد تاکید دین ما است، در روزهای غیر از آن با چه استدلالی باید این طرح را ادامه دهیم؟ وی سپس صراحتا اعلام کرد: حیات شبانه را قبول نداریم، این فرهنگ حتی در اروپا هم نیست و زیر بار آن نخواهیم رفت. 

سلیمانی به گلایه شورای شهر تهران مبنی بر اینکه چرا طرح مزبور بعد از ماه رمضان ادامه داده نشد، اشاره و تصریح کرد: ماه رمضان، ماه ویژه‌ و مناجات شبانه مورد تاکید دین ما است، در روزهای غیر از آن برای چه موضوعی این طرح را ادامه دهیم، حیات شبانه را قبول نداریم، این فرهنگ حتی در اروپا هم نیست و زیر بار آن نخواهیم رفت.

جانشین فرمانده ناجا تصریح کرد: ما در طول ماه رمضان می‌توانیم پاسخگوی نظم و امنیت باشیم اما در کل سال این ظرفیت برای برقراری نظم و امنیت وجود ندارد.

وی کنایه ای هم به سازمان های متولی زده و گفت: نیروی انتظامی، قرار نیست جای کسی کار کند و مانع انجام وظایف قانونی دیگران باشد بلکه فقط درباره نقش و جایگاه خود می‌توانیم حرف بزنیم که درباره این طرح، نیاز به شفاف‌سازی است.

این مخالفت باعث شد تا فرماندهی پلیس تهران بزرگ هم موضع خود را سفت و سخت تر بگیرد و بعد از مدتی، سردار رحیمی، اعلام کرد: ما چیزی به نام طرح حیات شبانه نداریم و نمی‌توانیم واحدهای صنفی را مجزا کنیم و بگوییم که واحدهای صنفی در فلان خیابان‌ها می‌توانند تا دیر وقت فعالیت کنند و بقیه باید فعالیت خود را تعطیل کنند.

گرچه این اظهار نظرها و واکنش ها به همین جا خاتمه پیدا نکرد و کم کم اظهار نظرهای مردمی هم به آن اضافه شد. به عنوان مثال شهریور ماه سال گذشته عده‌ای مقابل ساختمان شورای شهر تهران تجمع کرده و با این طرح مخالفت کرده‌اند. این گروه دست‌نوشته‌هایی داشتند که در آن طرح زیست شبانه را موجب «خطر ریزش خانواده» می دانستند و در ظاهر نگران فرزندان خود و حضور آن‌ها در خیابان‌ها، بعد از ساعت ۱۲ شب و خطرها و آسیب‌های اجتماعی که در کمین آن‌هاست، بودند.

گروهی دیگر نیز در نازی آباد با جمع آوری طوماری خواستار توقف این طرح شدند و آن را مغایر با فرهنگ محلات مختلف عنوان کردند.

سکوت معنادار!

اما شاید مهمترین مخالفت با این طرح ؛ مخالفتی بود که از سوی فرماندار تهران با این طرح شد. فرمانداری که پیش از این هم مخالفت خود را با تصویب این طرح اعلام کرده بود اینبار قاطعانه اعلام کرد که با ادامه این طرح مخالف است. غلامحسین آرام،‌ معاون فنی و عمرانی فرمانداری تهران، درباره سرانجام مصوبه شورای شهر تهران مبنی بر زیست شبانه، اظهار داشت: فرمانداری تهران مخالف زیست شبانه است.

وی با ذکر اینکه زیست شبانه نیاز به یکسری هماهنگی فراتر از شهر تهران دارد و باید استانداری تهران و وزارت کشور نیز در این خصوص نظر بدهند گفت: در زیست شبانه باید امنیت افرادی که می‌خواهند کسب و کاری راه‌اندازی کنند و مردمی که از آنجا عبور می‌کنند، فراهم شود.

معاون فنی و عمرانی فرمانداری تهران با اشاره به اینکه نقاط ضعف و قوت این طرح باید بررسی و اصلاح شود، بیان داشت: نهایتاً فرمانداری تهران با مصوبه شورای شهر تهران مبنی بر زیست شبانه مخالفت کرد و این مصوبه به هیأت حل اختلاف مرکزی رفته است تا نظر نهایی را بدهد.

بدین ترتیب این طرح به شورای حل اختلاف مرکزی موکول ارسال شد تا در مورد سرنوشت آن تصمیم گیری شود. پرونده ای که در نهایت بالاخره به پیروزی شورای شهر منتهی شد و شورای حل اختلاف مرکزی با اجرای طرح زیست شبانه موافقت کرد.

با این موافقت، پرونده یکساله طرح زیست شبانه وارد فاز تازه ای شد. زهرا نژاد بهرام، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر تهران که خودش از پیشنهاد دهندگان این طرح بود اوایل آبان ماه سال گذشته در روند ادامه این طرح گفت: پیش‌نویس لایحه طرح زیست شبانه تا آخر آبان ماه در اختیار شورا قرار خواهد گرفت تا پس از بررسی نسبت به زمان‌بندی اجرای آن اقدامات لازم صورت پذیرد.

و این آخرین اظهار نظری بود که از سوی شورای شهر و مراجه مرتبط درمورد زیست شبانه مطرح شد. زهرا نژاد بهرام در مورد سرنوشت لایحه ای که قرار بود شهردار تهران در مورد زیست شبانه به شورا ارایه کند به خبرنگارموج گفت: راستش را بخواهید با وجود پیگیری های زیادی که داشتیم شهرداری هنوز لایحه ای را برای شورا نفرستاده است.

بدین ترتیب با توجه به سکوت شورای شهر در مورد تعلل شهرداری در خصوص تهیه این طرح و ارسال آن به شورا، به نظر می رسد توافقی ضمنی در این زمینه بین شورا و شهرداری منعقد شده است. توافقی که براساس آن، احتمالا این دو نهاد با توجه به فشارها و چالش های پیش روی این طرح، ترجیح داده فعلا پیگیری آن را به تعویق اندازد. اما تا کی؟.... تا پایان عمر شورای پنجم یا زودتر از آن؟ حالا باید منتظر ماند و دید که آیا شهردار تهران که طی ماه‌های گذشته به شدت به خاطر فشارهای ناشی از موضوعات مختلف با چالش هایی جدی روبرو بوده و هنوز نتوانسته از زیر بار فشارهای ناشی از پرونده هایی چون پادگان ۰۶ ارتش و یا تخلف ساختمان ریاست جمهوری در جماران، کمر راست کند حاضر است ریسک اجرای این طرح جنجالی که بی شک هزینه های زیادی را برای مدیریت شهری به دنبال خواهد داشت بپذیرد یا همچنان ترجیح می دهد این طرح را در کشوی میز محل کار خود بسته نگاه دارد؟! گرچه نژاد بهرام در این زمینه گفت: ما قطعا پیگیر این لایحه هستیم و مطمین باشید تا در چارچوب وظایفی که داریم تمام تلاش خود را به کار خواهیم برد تا آن را به هر شکل ممکن و در چارچوب قانون دوباره احیا کنیم.