به گزارش خبرگزاری موج، نذورات یکی از سنت های رایج در بین مسلمانان است که در برخی از ایام شدت بیشتری می گیرد؛ درست مثل ایام محرم. اما آئین نذری دادن به عزاداران امام حسین(ع) سنتی دیرینه و پسندیده در میان اکثر مسلمانان به ویژه شیعیان دنیاست که در کشور ما نیز رواج بیشتری دارد و شب و روز تاسوعا و عاشورا به اوج خود می رسد.

آیینی که ریشه ای به قدمت تاریخ قیام کربلا دارد. غذا در حقیقت دادن اطعام و نذری در چند صد سال پیش شیوه‌ی شیعیان برای مقابله با ستم‌های امویه و بنی‌عباس بوده و‌ در حقیقت برای حفظ هویت شیعیان صورت می‌گرفت، براساس فلسفه این حرکت، ما با نذری خوردن به کسی که نذری به نام اوست احترام می گذاریم و چون او نزد خداوند محترم است موجب می شود که خداوند هم به ما توجهی کند. یکی از علما در این باره می فرمود: اگر در مجلس امام حسین (ع) شرکت کردی و برایت چای آوردند آن چای را بنوش که دوای هر دردی است؛ چرا که نام امام حسین بر آن است.

در بحارالانوار نیز در این زمینه روایتی از امام حسین علیه السلام  ذکر شده که فرمودند: "همانا خداوند ما را برگزید و گروهی را برای ما برگزید تا یاریمان کنند و به سبب شادی ما شاد باشند و به خاطر حزن ما اندوهگین باشند و اموال و جان هایشان را در راه ما بذل کنند. آنان از ما و به سوی ما هستند."

در واقع نذری و نذری دادن یاد آوری کننده ارزشهای اجتماعی نظیر برابری، تعاون، اتحاد، نظم، تعادل و توازن است؛ همکاری مردان و زنان برای نذری دادن و در کنار هم بودن آنها هنگام طبخ نذری، نشانه همراهی آنان در همه شرایط و زمان ها است.

اما امسال و با توجه به انتشار ویروس کرونا، این موضوع به یکی از دغدغه های عزاداران بدل شده است. امروز با توجه به شیوع این ویروس و گرفتار شدن بسیاری از مردم از جنبه‌های مختلف جسمی و البته اقتصادی، دغدغه‌مندان به دنبال راهی هستند تا بتوانند با نذر‌های متناسب با نیاز جامعه و با نام و یاد سیدالشهدا (ع) گره‌ای از مشکلات هموطنان محروم خود باز کنند. بخصوص آنکه ستاد ملی کرونا اعلام کرده امسال دادن هر گونه نذری از سوی عزاداران  ممنوع شده است. همین مساله باعث شده تا بسیاری از شیعیانی که هر ساله در این ایام نذری های مختلفی را بین عزاداران حسینی توزیع می کردند با سرگردانی هایی مواجه شوند. در این میان وزارت بهداشت پشنهاد داده که مردم نذورات خود را به محصولات بهداشتی مثل ماسک و دستکش واهدای خون و... بدل کنند و بین نیازمندان توزیع کنند. گرچه با توجه به دستورالعمل پیشنهادی وزارت بهداشت، طبخ غذای گرم با حفظ پروتکل‌ها منعی ندارد اما با توجه به اینکه نمی‌توان فرایند سالم ماندن غذا را تضمین کرد، توصیه می‌شود تا اقلام نذری به‌صورت خشک به دست نیازمندان برسد.

نظر مراجع در خصوص نذر

اما همچنان این سوال باقی است که امسال با وجود کرونا از لحاظ شرعی می‌توانیم نذر خود را به چیز دیگری از قبیل مواد خام غذایی و یا لوازم بهداشتی تبدیل کنیم؟ 

در این زمینه مراجع کشورمان نظراتی تقریبا مشابه را داده اند :

به عنوان مثال مقام معظم رهبری در این زمینه فتوا داده اند: اگر به درستی صیغه نذر و شرایط نذر رعایت شده باشد، قابل تغییر نیست. ولی باتوجه به شرایط کنونی می‌توان حتی به تعداد کم، نذر را ادا کرد و یا غذای نذری خود را به مراکز نیازمند و آسایشگاه‌ها فرستاد.

سایر مراجع نیز هر کدام دیدگاه خود را در این زمینه به شرح ذیل بیان کرده اند:

آیت‌الله مکارم شیرازی: در صورتی که صیغه نذر خوانده باشد، تغییر نذر جایز نیست و می‌تواند با رعایت ضوابط غذا را پخته و در ظروف یکبار مصرف بین مردم تقسیم کنند و یا هزینه آن را در اختیار نهادهای حمایتی قرار دهند تا به وکالت از طرف آن‌ها طبق نذر عمل نمایند.

آیت‌الله سیستانی:  فرد می‌تواند مواد خام نذر خود را از قبیل برنج و گوشت به مستمندان داده و نذر خود را ادا کند.

آیت‌الله وحید خراسانی: نذری که صیغه نذر برایش جاری شده، قابل تغییر نیست. ولی فرد می‌تواند مقدار کمی از نذر خود را پخته ولو شده به خانواده خود به عنوان نذر ادا کند.

آیت‌الله نوری همدانی: اگر نذر محدود به زمان خاص نیست، می‌توان به تاخیر انداخت و اگر صیغه نذر خوانده و محدودیت زمانی هم دارد مثلا نذر کرده روز عاشورا این نذر اجرا گردد و تمام شرایط هم فراهم است باید نذر اجرا گردد و قابل تغییر نیست ولو به شکل محدود و با رعایت مسائل بهداشتی صورت گیرد. اما در صورتی که شرایط فراهم نباشد اجرا نذر به تاخیر خواهد افتاد تا در اولین زمان ممکن که شرایط فراهم شد، نذر را اجرا می‌کند.

عزم ملی برای نذورات

کارشناسان مذهبی نیز اکثرا با دیدگاه وزارت بهداشت موافقند. حجت الاسلام احمد معظمی به عنوان یک کارشناس مذهبی دراین باره به خبرنگار خبرگزاری موج گفت: همواره نوع نذری ها با نیاز جامعه منطبق بوده است، شمع روشن کردن، آبرسانی از طریق قنات های نذری، ایجاد پل ها و راه ها در مسیر مردم از جمله این نذری ها بوده است.

این کارشناس مذهبی افزود: خیلی از  مدرسه ها، بیمارستان و درمانگاه ها، پل ها، تامین آب شرب برای برخی روستاها، آزادی زندانیان نیازمند مالی و بسیاری از کارهای خوب در کشور ما بر اساس همین نذرهای مردم شیعه ساخته شده است که در فرهنگ اسلامی ایرانی نذر کردن گستره وسیعی دارد.

وی با ذکر اینکه در این روزها باید ببینیم نیاز جامعه و مردم چیست و براساس آن نذرهایمان را تعیین کنیم گفت: وقتی ستاد ملی کرونا اعلام می کند در عزاداری ها پروتکل های بهداشتی رعایت شود، بهترین شکل این است که نذری ها در این راه مصرف شوند، مثلا مواد غذایی خام بسته بندی شده و میان فقرا تقسیم شود، بسته های بهداشتی به خانواده های کم بضاعت ارائه و یا به بیمارستان ها کمک شود.

در همین راستا دکتر سیما سادات لاری نیز با اشاره به آغاز ایام‌ محرم و تمایل افراد به نذری دادن، گفت: با توجه به شرایط پیش آمده به واسطه شیوع ویروس کرونا و در پیش داشتن ایام عزاداری سیدالشهدا (ع)، به مردم و عزادارانی که قصد توزیع نذری دارند، توصیه می‌کنیم نذری و مواد غذایی را به صورت جیره خشک در اختیار نیازمندان و فقرا قرار دهند.

وی افزود: همچنین یکی از پیشنهادات امسال که در راستای سلامت جامعه مطرح شده، نذر ماسک است. به مردم توصیه می‌کنیم نذر خود را با در اختیار گذاشتن ماسک برای افرادی که توانایی خرید ماسک یا تهیه ماسک خانگی را ندارند، ادا کنند. باید توجه کرد که برخی نیازمندان قادر به تهیه ماسک نیستند و حتی امکانات لازم در منزل برای ساخت یک ماسک خانگی را هم ندارند. از طرفی انجام توصیه‌ها و تشویق به استفاده از ماسک در شرایط فعلی می‌تواند سلامت جامعه را تضمین کند، بنابراین نذرشان را با در اختیار گذاشتن ماسک به نیازمندان انجام دهند.

امسال نذر سلامت می تواند نوید بخش بسیاری از افراد نیازمند و حتی بیماران محتاج کمک باشد. حمید حریری رئیس انجمن حمایت از بیماران سرطانی خراسان شمالی به عنوان یکی از نمایندگان مردم نیازمند هستند که با تاکید بر اینکه این انجمن برای تامین نیازهای بیماران تحت پوشش به شدت به کمک های مردمی که در ماه محرم به عنوان نذر انجام می شود، نیاز دارد، اظهارکرد: در حال حاضر یکی از هیات های بجنوردی اعلام کرده که مخارج برگزاری مراسم عزاداری طی ۱۰ شب را به این انجمن پرداخت می کند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر بیمارانی در این انجمن تحت پوشش هستند که بیماری و ضعف آن موجب شده تا دیگر نتواند بر سر کار بروند و هم اکنون حتی به لحاظ معیشتی نیز بسیار تحت تاثیر قرار گرفته است و نیازمند کمک و همدلی مومنانه مردم هستند.

با این حال اگر قرار باشد شهروندان در توزیع نذورات مطابق پروتکل های بهداشتی عمل نکنند و همچنان به توزیع سنتی آن اصرار داشته باشند، باید منتظر موج سوم کرونا در کشور باشیم. موجی که از لحاظ شرعی هم بار گناهی سنگین را بر دوش شهروندانی که با رعایت نکردن نکات بهداشتی باعث ایجاد آن شده اند، بگذارد.