به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، حدود دو ماه قبل بود که اخباری در فضای مجازی منتشر شد که حکایت از انتشار بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان ( آنفولانزای مرغی ) در برخی از استان ها داشت. گرچه آنزمان این موضوع توسط مسئولان محیط زیست این استان ها تکذیب شد اما، حالا بعد از یکماه مسئولان اداره کل محیط زیست نه تنها وجود این بیماری را در سه استان رسما تایید کرده اند که حتی هشدار داده اند که این بیماری به سرعت در حال انتشار در سایر استان هاست.

آنفلوانزا یکی از بیماریهای خطرناک پرندگان است. عامل این بیماری ویروس است؛ بنابراین میتواند به سرعت منتشرشود و پرندگان بسیاری را بیمار کند. ویروس آنفلوانزا انواع مختلفی دارد. بعضی از آنها فقط پرندگان را مبتلا مـیکننـد و بعضی علاوه بر پرندگان، سبب بیماری انسان هم میشوند؛ بـه ایـن دلیـل اسـت کـه آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به عنوان بیماری مشترک میان انسـان و حیـوان شـناخته شده و مبارزه با آن در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

یکماه قبل یعنی درست زمانیکه کرونا داشت با شدت هر چه تمامتر رکورد مبتلایان خود به این ویروس را در ایران می شکست خبری منتشر شد مبنی براینکه برخی از استان ها مانند  کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، لرستان و... درگیر آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان شده اند با این وجود همان زمان مسئولان محیط زیست قویا این گزارش ها را تکذیب کردند؛ اما چند روز بعد مدیرکل دامپزشکی استان سمنان از شناسایی یک هزار نقطه کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشور خبر داد.

حمیدرضا حسینی در جلسه ستاد استانی کنترل و پیشگیری از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان اظهار کرد: در سال‌های ۹۵ و ۹۶ با شناسایی یک هزار نقطه کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشور، بالغ بر ۳۰ میلیون قطعه پرنده کشف و معدوم شد.

او ادامه داد: با اقدامات پیشگیرانه و واکسیناسیون مستمر در استان‌های کشور و به‌خصوص استان‌های درگیر، در سال ۹۸ و ۶ ماهه اول سال جاری، پنج کانون بروز بیماری در سه استان شناسایی شد و این میزان نسبت به سال‌های ۹۵ و ۹۶ کاهش یافت.

مدیرکل دامپزشکی استان سمنان افزود: این بیماری به دلیل مشترک بودن بین انسان و پرندگان، دارای اهمیت بسیار بالایی است و از این‌رو، اقدامات پیشگیرانه نیز باید با هوشیاری خاصی در دستور کار قرار داشته باشد.

با این حال تا همین چند روز پیش مسئولان سازمان های دامپزشکی استان های مختلف، کماکان مدعی بودند که موردی از ابتلای پرندگان و طیور این استان ها به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان گزارش نشده است. گرچه خبرهایی که از پایش و آماده باش استان ها برای رویارویی با این ویروس منتشر می شد حکایت از آن داشت که احتمالا نباید همه چیز امن و امان باشد! تا اینکه بالاخره چهارشنبه گذشته رسما خبر ورود این ویروس به ایران و ابتلای پرندگان تالاب دشت مقان به این بیماری اعلام شد و در دومین خبر در این زمینه روز جمعه نیز خبر دیگری منتشر شد که حکایت از ابتلای دام و پرندگان سه استان کشور داشت.  مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به مشاهده آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در سه استان کشور گفت: تعداد تلفات پرندگان به‌دلیل ابتلا به این بیماری زیاد نبوده است اما اکنون آمار دقیقی از تلفات ندارم.

شهاب‌الدین منتظمی اظهار کرد: درحال‌ حاضر سازمان دامپزشکی مرگ پرندگان مهاجر به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را در سه استان تایید کرده است که یکی از آن‌ها تالاب میقان در استان مرکزی و دیگری تالاب میل در استان اردبیل است همچنین در یکی از نقاط تالابی در استان مازندران آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان گزارش شده است.

وی ادامه داد: سازمان حفاظت محیط‌ زیست از قبل احتمال می‌داد که بخشی از پرندگان مهاجر که از کشور روسیه وارد ایران می‌شوند، به این بیماری مبتلا باشند. از این‌رو جلساتی با سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت برگزار و هشدارهای لازم برای افزایش پایش و مدیریت این موضوع به دستگاه‌های مختلف در استان‌های کشور داده شد.

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه همکاران ما در استان‌ها هرگونه تلفاتی در پرندگان مهاجر را به سازمان دامپزشکی برای نمونه‌برداری اعلام می‌کنند، تصریح کرد: درحال‌ حاضر تمامی لاشه‌های پرندگان مرده جمع‌آوری و به‌صورت بهداشتی دفع شده است.

منتظمی در پاسخ به این پرسش که چه تعداد پرنده تاکنون به‌علت ابتلا به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تلف شده‌اند، گفت: درحال‌ حاضر آماری در این زمینه ندارم اما تعداد تلفات زیاد نبوده است.

وی در پایان با اشاره به اینکه توصیه‌هایی از سوی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی برای مدیریت  آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان ارایه شده است، تاکید کرد: به‌هرحال درحال حاضر هیچگونه پروانه شکار برای مناطق درگیر بیماری صادر نمی‌شود و تمامی مناطق به‌صورت مرتب پایش و لاشه‌ها با رعایت پروتکل‌ها جمع‌آوری می‌شوند.

اما موضوع زمانی حساس تر می شود که کمی بیشتر در مورد بیماری آنفولانزای حاد پرندگان بدانیم. بیماری مهمی که بی شباهت به ویروس کرونا نیست و می تواند از حیوانات به انسان نیز منتقل شود. ضمن اینکه در این صورت اگر انسانی به آنفولانزا یا ویروس دیگری مبتلا باشد؛ ابتلا به این نوع آنفولانزای دامی می تواند باعث تشکیل ویروس جدیدی شود که احتمالا مهلک و کشنده نیز خواهد بود.

تاریخچه بیماری

 در دنیا اولین نشانه، این بیماری حدود ۱۳۰ سال پیش در ایتالیا دیده شده است. ابتدا بـه علـت کشـتار فراوانی که در طیور آورد، آن را طاعون مرغی نامیدند. بعدها مشخص شـد کـه عامـل این بیماری ویروس آنفلوانزا است. آنفلوانزای پرندگان تا امـروز در کشـورهای مختلـف جهـان، خسارتهای بسیار زیادی را از نظر اقتصادی به مردم وارد کرده است. از طرفی تاریخ، موارد تکان دهندهای از ابتلا و مرگ انسانهـا توسـط ایـن بیمـاری را نشـان میدهد. حدود ۹۰ سال پیش در اسپانیا این بیماری سبب مرگ ۲۰ تا ۴۰ میلیون نفر شده اسـت و در هنگ کنگ حدود ۴ میلیون نفر انسان را از بین برده است. 

آنفولانزای مرغی در ایران 

حدود ۶۰ سال پیش بیماری بسیار واگیرداری در اکثر نقاط ایـران از جملـه اطـراف تهران، دیده شده که شبیه آنفلوانزای پرندگان بوده است. در سالهای اخیر نیز این بیماری خسارت زیادی به تولید کننـدگان طیـور وارد کـرده است؛ درسال ۸۴ نوع جدیدی از ویروس، بیماری آنفلوانزای فوق حاد را در پرنـدگان ایجاد کرد که در تعدادی از کشورهای اطراف ایران نیز گزارش شده است.

میزبانهای ویروس آنفلوانزا

 تمام پرندگان نسبت به ویروس آنفلوانزا حساس هستند؛ اما مرغ، خروس، کبوتر، بوقلمون، شترمرغ، قرقاول، کبک، اُردک، بلدرچین و پرندگان زینتی مانند طوطی، مینا، و سهره از بقیه حساسترند. در این میان حساسیت بوقلمون از همه بیشتر است. خوک و انسان هم از جمله میزبانهای ویروس آنفلوانزا هستند.

توصیه هایی برای پیشگیری از آنفلوانزا در انسان 

همانطور که گفته شد این بیماری می تواند به انسان نیز منتقل شود که به ویژه با توجه به اوج گیری کرونا، می تواند عاملی باشد برای تشدید این بیماری و خطرات جدیدی که می تواند جان شهروندان ایرانی را بیش از پیش تهدید کند. برای همین وزارت بهداشت دستورالعملی را برای شهروندان ایرانی تدارک دیده است چرا که اگر انسان مبتلا به آنفلوانزای انسانی، به آنفلوانزای پرندگان هم مبـتلا شـود، ممکـن اسـت بـه علـت ترکیب این دو ویروس باهم، نوع جدیدی از ویروس آنفلوانزا به وجود آید که شدت بیماری را از ویروس آنفلوانزای پرندگان و قابلیت انتقال از انسانی به انسـان دیگـر را از ویروس آنفلوانزای انسانی به ارث برده باشد؛ در این صورت خطری بزرگ نه یک کشور که دنیا را تهدید خواهد کرد. بنابراین، هرچه افراد مبتلا بـه آنفلـوانزای انسـانی کمتر باشند، احتمال چنین اتفاقی هم کمتر خواهد بود.

اما توصیه های وزارت بهداشت نیز در نوع خود شنیدنی و قابل تامل است. توصیه هایی که بی شباهت به توصیه های وزارت بهداشت برای در امان ماندن از ویروس کرونا نیست. و اما توصیه های وزارت بهداشت:

۱- از ماسک استفاده کنید و هنگام سرفه و عطسه، دهـان و بینـی را بـا دسـتمال کاغذی بپوشانید تا دیگران آلوده نشوند. ۲-دستمالها و ماسـکهـا را در کیسـه نایلون جداگانه بریزید و پس از بستن، آن را در سطل زباله بیاندازید. ۳- دستها را پس از سرفه و عطسه و تماس با دهان و بینی با آب و صابون بشویید. ۴ -به مسافرت هایی که خیلی ضروری نیستند، نروید. ۵ -بهداشت فردی و عمومی را رعایت کنید و از دست دادن با دیگران و روبوسی خودداری کنید. ۶ -اگر بیمار شدید، استراحت کنید و با دیگران تماس نداشته باشید. ۷ -به اندازه کافی مایعات بنوشید. ۸ -به توصیه های پزشک، با دقت عمل کنید. ۹ -برای واکسیناسیون با پزشک مشورت کنید. واکسن آنفلوانزا در انسان میتوانـد از عوارض شدید و مرگ و میر ناشی از بیماری جلوگیری کند و موارد بستری شـدن را تا نصف کاهش دهد.

و در نهایت در این گزارش آمده است، مبارزه با این بیماری زمانی موفق است که تمـام کسـانی کـه بـا پرنـدگان در ارتبـاط هستند ماننـد روسـتاییان، کارکنـان مرغـداریهـای صـنعتی و سـنتی، فروشـندههـای دورهگرد طیور، شکارچیان، دامپزشکان وکارکنان دامپزشکی و کشتارگاهها، کارگاههای پرشویی وتبدیل ضایعات، مراکز توزیع وعرضه مـرغ، فروشـگاههـا و نمایشـگاههـای پرندگان تزینتی، و... و بالاخره، مصرف کنندگان، آگاهی خود را افزایش دهند، ضـوابط بهداشتی را رعایت کنند و با مسئولان همکاری داشته باشند.

از کنار هم گذاشتن این پازل بی شک سوالات متعددی برای هر خواننده ای شکل می گیرد. اینکه آیا کرونا می تواند نوع جهش یافته ای از این ویروس باشد؟ یا اینکه آیا به دلیل خطراتی که این ویروس برای مبتلایان به کرونا دارد نبوده که دولت تاکنون از افشای رسمی ورود این بیماری به ایران خوداری کرده است؟ و یا این سوال که: ابتلای یک شهروند به آنفولانزای فوق حاد پرندگان؛ چقدر می تواند بدن وی را برای ابتلا به کرونا ضعیف و مستعد کند؟ در اهمیت و خطر انتشار این ویروس همان بس که به گفته دانشمندان، یک گرم کود آلوده به ویروس میتواند یـک میلیـون پرنـده را آلوده کند!