به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، همین چند روز قبل بود که استاندار تهران، بار دیگر رسما اعلام کرد که افزایش نرخ نان غیرقانونی است و با متخلفان برخورد می شود. با این وجود نه تنها در پایتخت که در تمامی شهرها، نانوایی را نمی توانید پیدا کنید که قیمت نان خود را حداقل ۵۰ درصد افزایش نداده باشد. این تناقض ها با اعتراض شهروندان همراه شده است؛ با این حال انگار مسئولان همچنان چشم بر افزایش عینی قیمت نان بسته اند و کماکان فقط می گویند: ممنوع است!. بیژن نوروز مقدم، رییس اتحادیه نانوایان سنتی در گفتگو با خبرنگار موج این افزایش را حق مسلم نانوایان می داند و معتقد است ازآنجاییکه دولت چند سالی است فکری برای جبران افزایش قیمت نان نکرده آنها خودشان دست به کار شده اند! گفتگویی که با دفاع تمام قد وی از افزایش قیمت ها همراه بود. 

در چند هفته اخیر، اخبار ضد و نقیض فراوانی در مورد افزایش نرخ نان در شهرهای مختلف منتشر شده است آنهم در شرایطی که در اکثر شهرها از جمله تهران، نانوایان حتی در مواردی تا دو برابر، نرخ نان خود را افزایش داده اند. این در حالی است که مسئولان مربوطه، اکثرا افزایش نرخ نان را غیرقانونی دانسته اند و عنوان می کنند که با نانوایان متخلف برخورد خواهند کرد! بالاخره کدام روایت درست است؟ آیا نانوایان به صورت خودسر نرخ کالای خود را افزایش داده اند یا دولت به آنها این مجوز را داده است؟

برای پاسخ به سوال شما ابتدا باید سابقه افزایش نرخ نان را با هم بررسی کنیم. اصولا از سال ۹۳ تا کنون – یعنی بیش از ۸ سال گذشته – قیمت نان افزایشی را  نداشته است. فقط در سال ۹۸ ، "اصلاح" قیمت را داشتیم که آنهم رقم ناچیزی بود. در بخشنامه ای هم که همان سال به ما دادند نوشته شده بود که این نرخ؛ تا وقتیکه هزینه ها افزایش پیدا نکرده ملاک عمل خواهد بود. این به معنای آن است که ما اصلا از ۱/۱ /۹۹ اصلا نرخی برای نان نداشته ایم چون عملا قیمت ها از این تاریخ افزایش تصاعدی داشتند و کسی هم جوابگو نیست. به بیانی دیگر نانوایان شریف و زحمتکش ما، سال ۹۹ را بدون اینکه نرخ نان را افزایش دهند، سپری کردند به امید اینکه ما به عنوان نمایندگان آنها، فکری برای افزایش قیمت کالایشان بکنیم. در سال ۱۴۰۰ هم که هنوز نرخ جدید را اعلام نکرده اند. این بندگان خدا هم وقتیکه دیدند نمی توانند با این نرخ نان، هزینه های آب و برق و کارگر و .... را بدهند، خودشان یک برآوردی کردند و یک مقدار روی قیمت نان هایشان کشیدند. ببینید مصوبه شورای اقتصاد در ۸۴/۱۲/۲ و اصلاحیه آن تاکید کرده اند که باید کارگروهی با محوریت وزارت بازرگانی، مدیرعامل سازمان حمایت از مصرف کننده و نمایندگان شرکت بازرگانی ایران نماینده اتحادیه نانوایان، شورای شهر هر ساله بنشینند و قیمت نان را در تهران مشخص و ابلاغ کنند. پس از آن در سایر شهرها استاندارها مجاز خواهند بود که در شهرهای خودشان به نسبت وضعیت آن نقاط، قیمت نان را تعیین و ابلاغ کنند. اسم این کارگروه قاعدتا باید همان کارگروه ملی آرد و نان کشور باشد.

این اتفاق تاکنون نیافتاده است؟

کارگروه ملی آرد و نان امسال به جای آنکه قیمت نان را تعیین و ابلاغ کند توپ را در زمین استاندارها انداخت. یعنی استاندارها بسته به شرایط استان خود می توانستند قیمت نان را تعیین و ابلاغ کنند. در نتیجه تمام زحمات ۶-۷ ماهه ما برای تعیین قیمت ملی نان عقیم ماند. در نتیجه نانوایان که دیدند آبی از اتحادیه گرم نمی شود! خودشان دست به کار شدند. 

یعنی خودشان قیمت ها را افزایش داده اند؟

ببینید نانوایان با توجه به افزایش تورم عجیب و غریب جامعه برای سال جدید دو راه را پیش رو داشتند. یا باید قیمت نان را افزایش می دادند و یا باید وزن چانه نان‌شان را کم می کردند و کم فروشی می کردند. کم فروشی کردن هم یعنی با دستور خداوند در افتادن. چرا که در قران کریم به صراحت آمده است که: وای به حال کم فروشان. در نتیجه نانوایان عزیز تصمیم گرفتند راه حل دوم را انتخاب کنند و قیمت نان را خودشان افزایش دهند. ما هم همچنان منتظر اعلام نرخ رسمی نان از سوی؟ مراجع ذیصلاح هستیم.

ولی فکر نمی کنید اینکه خود نانوایان به صورت خودسر قیمت ها را افزایش دهند، اصلا منطقی نیست؟

گفتم که... در طول ۷ سال گذشته؛ حقوق کارمندان هر ساله افزایش پیدا کرده، قیمت انواع کالاها افزایش پیدا کرده، حتی حقوق کارگران و آب و برق وبیمه و مالیات... نانوایان هم افزایش پیدا کرده ولی نرخ نان افزایش چندانی نداشته است. به هر حال نانوا هم مثل کارگرش خرج و مخارج خودش را دارد. باید بتواند از عهده هزینه های زندگی خودش و حقوق کارگرانش برآید. پس چاره ای جز افزایش قیمت نداشته است. 

اما صحبت های مسولان در شهرستان ها حکایت از آن دارد که گویا برخلاف انکار تعدادی از مسئولان قرار است قیمت نان افزایش پیدا کند. یعنی این یک موضوع تصویب شده است و با افزایش قیمت نان موافقت شده است! انتظار مردم این است که شاید دولت به جای افزایش قیمت ها در این وضعیت بغرنج اقتصادی، بهتر بود سوبسیدی به نانوایان می داد تا آنها نرخ کالایشان را افزایش ندهند و در عین حال به قول شما بتوانند از پس زندگی‌شان هم برآیند. ضمن آنکه به هر حال نان، قوت قالب هموطنان است و بی شک افزایش قیمت آن باعث افزایش قیمت سایر کالاها و در نتیجه تشدید تورم خواهد شد!

بعید است که دولت در شرایط کنونی بخواهد سوبسید جدیدی برای نان بدهد. چون همین الان هم سوبسیدی معادل ۴۵ هزار میلیارد تومان در این بخش هزینه می کند. ولی حرف من این است که مگر هزینه افزایش نان چقدر در سبد خانواده ها تاثیر گذار است. الان سرانه مصرف نان ۳۵۰ گرم در روز برای هر نفر است که می شود معادل ۳ نان لواش. اگر قرار باشد قیمت نان لواش – همانطور که همکارانم آن را افزایش داده اند – از ۳۰۰ تومان کنونی به ۴۵۰ تومان افزایش پیدا کند می شود ۴۵۰ تومان در روز یا حدود ۱۳۵۰۰ هزار تومان در ماه برای هر نفر. یعنی می شود حدود ۵۰ هزار تومان در ماه برای یک خانواده ۴ نفره که اصلا با تورم های وارد شده به اقتصاد خانواده قابل قیاس نیست. موضوع سر این است که ما متاسفانه فراموش می کنیم که نانوا هم هزینه زندگی اش مانند همان کارگر افزایش تصاعدی داشته است! چند روز قبل رفتم نان بگیرم. ۲۰ عدد نان گرفتم که شد ۶ هزار تومان. شاطر نانوا اتفاقا من را شناخت. رفت و از سوپری کنار مغازه اش، یک پفک خرید و آورد و نشانم داد و گفت: آقای مقدم، نگاه کنید من برای اینکه بتوانم حداقل ۲ تا پفک برای بچه هایم در روز بخرم باید ۴۰ تا نان بفروشم!

ولی همیشه که نمی توان نان لواش خورد!

فرقی نمی کند وزن چانه های نان های دیگر بیشتر است. مثلا چانه نان بربری باید ۶۰۰ گرم باشد. یعنی هر نان بربری معادل ۴ نان لواش است. در واقع یک نان لواش حدود یک چهارم نان بربری است. حالا اگر قیمت نان ساده بربری از ۱۵۰۰ تومان به ۲۵۰۰ تومان افزایش پیدا کرده باشد، یک چهارم آن می شود حدود ۶۰۰ تومان. یعنی زیاد تفاوتی وجود ندارد.

یعنی شما می گویید؛ هیچ چاره ای جز افزایش قیمت نان وجود ندارد؟

بهترین راه شاید این باشد که هر سال، متناسب با افزایش تورم نرخ نان هم کمی افزایش پیدا کند نه اینکه چند سال قیمت نان ثابت بماند و بعد بخواهیم به یکباره قیمت نان را یک دفعه زیاد کنیم. مردم کاری به این ندارند که ۷ سال قیمت نان افزایش پیدا نکرده است، بلکه فقط می گویند چرا قیمت نان یکدفعه اینقدر زیاد شده است. من نمی دانم چرا مسئولان انقدر اصرار دارند که قیمت نان را سالانه اصلاح نکنند؟!

خب در جلساتی که با مسئولان دارید، آنها چه استدلالی برای ثابت نگاه داشتن قیمت نان دارند؟ چون حتما آنها نیز دلایلی را دارند که نمی گذارند قیمت نان افزایش پیدا کند!

آنها نیز همین حرف شما را می زنند! یعنی اینکه حقوق کارگر آنقدر کم است که توان تحمل شوک ناشی از افزایش قیمت نان را ندارد.

خب پس با این حساب به این نتیجه رسیدیم که گرچه هنوز افزایش نرخ نان مشخص و اعلام نشده ولی نانوایان خودشان، قیمت را افزایش داده اند. درست است؟

ما به عنوان نماینده نانوایان تمام تلاش‌مان را می کنیم تا حق هیچ یک از طرفین ضایع نشود. چه نانوایی ها و چه مردم. البته در هر صنفی به هر حال ممکن است افرادی باشند که به فکر سوء استفاده از شرایط موجود و گرفتن ماهی از آب گل آلود باشند اما، حقیقت این است که صنف نانوایان، حقیقتا صنف شریفی هستند. ما هم از تمام همکارانمان درخواست می کنیم تا در این شرایط سخت بیشتر هوای مردم را داشته باشند و خدای ناکرده نخواهند با کم کردن وزن چانه ها یا اقداماتی مشابه، جبران کم بودن قیمت نان را بکنند. البته ما هم از چند روز قبل نظارت هایمان را تشدید کرده ایم و بازرسان اتحادیه چنانچه به مواردی مانند کم بودن وزن چانه یا افزایش نامتعارف قیمت نان مواجه شوند قطعا و بدون اغماض با خاطیان برخورد خواهند کرد.

منظورتان از نامتعارف چیست؟ یعنی اگر من نانوا، قیمت نان خودم را از ۱۵۰۰ مثلا به ۲۵۰۰ افزایش داده باشم، بازرس شما می گوید این متعارف است و دیگر کاری با وی ندارد؟

نه... اولا که در قانون صنفی ما آمده است که اگر نانوا وزن نانش را بیشتر کند، می تواند آن را با قیمت بالاتری – البته مطابق با همان وزن افزوده شده – بفروشد. شاید تعدادی از همکاران ما همین رویه را در پیش گرفته باشند. موضوع ما این است که وقتیکه بازرس ما برای سرکشی به یک نانوایی می رود، نباید وزن چانه و قیمت نان عرضه شده در آن از یک حد متعارفی خارج باشد.

اینکه گفته می شود سوخت و گاز و آب و برق نانواها رایگان است درست است؟

نه. به هیچ وجه. ما چیزی به نام "رایگان" نداریم! هر سال مثل همه نرخ برق و آب و مزد کارگر و سایر هزینه های نانوا نیز مانند سایر اقشار جامعه افزایش پیدا می کند!.

خب اشکال کار کجاست؟ چرا هیچ کس جوابگوی ساماندهی وضعیت نانوایان نیست؟

دلیل آن روشن است. چون نان در کشور ما اصلا متولی مشخصی ندارد. همین مسئولانی که الان حاضر نیستند در مورد افزایش نرخ نان صحبت کرده یا نرخ جدید را اعلام کنند، به محض اینکه گفته شود نانواها قیمت را افزایش داده اند یا فلان تخلف را داشته اند، شروع می کنند به شعار دادن در مورد اینکه، باید با متخلفان برخورد شود و... تا وقتیکه در جلسات نان و آرد، مسئولانی حضور داشته باشند که برای تصمیم گیری محتاج کسب اجازه از مقام های بالاترشان باشند، این مشکل حل نخواهد شد. ما برای برطرف کردن مشکلات نانوایان، نیازمند مسئولانی هستیم که جسورانه وارد میدان شوند و اختیار تام داشته باشند و بتوانند تصمیم گیرنده باشند! مثلا الان وقتیکه پس از جلسات متوالی؛ نرخ جدید نان مشخص می شود و می خواهد اعلام شود؛ تازه مسئول مربوطه می گوید باید من بروم و از فلان وزیر یا مسئول بالادستم اجازه بگیرم! خب چرا اول همان مسول بالادستی خودش نمی آید در جلسات شرکت کند تا تصمیم گیرنده نهایی باشد؟!

ولی به نظر می رسد گذشته از موضوع قیمت نان، مردم از کیفیت نان ها نیز ناراضی باشند. چرا نظارتی روی کیفیت این کالا نیست؟

نظارت که هست اما در عین حال کیفیت نان به عوامل مختلفی ربط دارد. مثلا وقتیکه صاحب نانوایی نتواند از پس هزینه ها و حقوق یک کارگر ماهر نانوایی برآید، می رود و کارگر ساده می گیرد که اصلا ممکن است از پخت نان سررشته ای نداشته باشد. خب شما چه انتظاری از نانی که این کارگر ساده می پزد دارید؟

یعنی کیفیت آرد نسبت به سالهای گذشته تغییری نداشته است؟

کیفیت آرد که همیشه تغییر می کند. هر فصل و هر سال. مثلا یکبار ممکن است آرد استان گلستان که مرغوب تر است را توزیع کنند که آرد خیلی خوبی است و یکبار آرد منطقه ای که کیفیت خوبی ندارد. مسلم است که بسته به کیفیت آرد توزیعی، کیفیت نان هم تغییر می کند.  برای حل این مشکل، مسئولان محترم باید آرد ها را با هم مخلوط کنند تا این مشکل برطرف شود ولی مانند بسیاری دیگر از اقداماتی که باید انجام دهند و نمی دهند، در مورد این کار هم کوتاهی می کنند!