به گزارش خبرگزاری موج، زخم معده، زخم‌هایی در دیواره معده یا روده کوچک است. زخم معده زمانی رخ می‌دهد که مخاط محافظی که روی معده قرار دارد، بی‌اثر می‌شود.

معده، یک اسید قوی برای کمک به هضم غذا و محافظت در برابر میکروب‌ها تولید می‌کند. برای محافظت از بافت‌های بدن در برابر این اسید، یک لایه ضخیم مخاط نیز ترشح می‌شود.

اگر لایه مخاطی فرسوده و عملکرد موثر آن متوقف شود، اسید می‌تواند به بافت معده آسیب برساند و باعث ایجاد زخم شود.

تخمین زده می‌شود که از هر ده نفر یک نفر در کشورهای غربی، زخمی در معده یا روده کوچک داشته باشد.

درمان زخم معده نسبتا آسان است، اما در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات مهمی ایجاد کند.

نکاتی کلی در مورد زخم معده

زخم معده در کشورهای غربی شایع و درمان آن آسان است، اما می‌تواند جدی شود.

شایع‌ترین علل زخم معده، باکتری‌ها و استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) است.

علائم کلاسیک زخم معده، سوء هاضمه است.

درمان زخم معده به طور معمول، بر حذف علت متمرکز است.

علائم زخم معده

علامت کلاسیک زخم معده، سوء هاضمه است که «دیس پپسی» هم نامیده می‌شود.

سوء هاضمه باعث درد یا ناراحتی در ناحیه معده می‌شود. این علامت را می‌توان با سوزش سر دل اشتباه گرفت که می‌تواند همزمان بروز کند.

سوزش سر دل می‌تواند ناشی از رفلاکس اسید، یا بیماری ریفلاکس معده (GERD) باشد. کمی بالاتر از معده ظاهر و در قسمت پایین سینه هم احساس می‌شود.

گفتنی است که همه زخم‌های معده باعث سوء هاضمه نمی‌شوند.

زخم، معمولا در ناحیه معده، درد سوزان یا ناراحت‌کننده ایجاد می‌کند. گاهی اوقات این درد مثل یک «گازگرفتگی» توصیف می‌شود. برخی افراد ممکن است آن را مثل احساس گرسنگی توصیف کنند.

علائم دیگر عبارتند از:

کاهش وزن

تهوع و استفراغ

غذا نخوردن به دلیل درد

آروغ زدن

نفخ

درد ممکن است با خوردن، نوشیدن، یا مصرف داروهای ضد اسید تسکین یابد.

برخی از زخم‌های معده بدون علامت هستند و هیچ نوع دردی از نوع سوء هاضمه را نشان نمی‌دهند.

این زخم‌ها کمتر رواج دارند و بعد از شروع خونریزی معده تشخیص داده می‌شوند. برخی از زخم‌ها می‌توانند باعث ایجاد سوراخ در دیواره معده شوند که یک بیماری جدی است.

علائم زخم معده اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کند و تشخیص آن‌ها دشوار است.

درمان زخم معده با تغییر رژیم غذایی

تغییرات رژیم غذایی می‌تواند از ایجاد زخم معده جلوگیری کند.

افرادی که در معرض زخم معده هستند، باید برخی مواد مغذی را در رژیم غذایی خود قرار دهند:

1- میوه‌ها و سبزیجات

خوردن انواع میوه‌ها و سبزیجات، کلید سلامت دستگاه گوارش است. این مواد سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، ترشح اسید را مهار می‌کنند و خواص محافظتی و ضد التهابی دارند.

مصرف میوه‌ها و سبزیجات، عامل مهمی برای پیشگیری و درمان زخم‌ها است.

بیشتر بخوانید: مصرف میوه در بارداری چه اهمیتی دارد؟

2- مصرف فیبر

رژیم‌های غذایی سرشار از فیبر، خطر ابتلا به زخم معده را کاهش می‌دهد.

3- مصرف پروبیوتیک‌ها

مواد غذایی حاوی محتوای باکتریایی فعال، مانند ماست پروبیوتیک، می‌توانند به کاهش عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) کمک کنند.

پروبیوتیک‌ها علائم سوء هاضمه و عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها را کمی بهبود می‌بخشند.

4- مصرف ویتامین C

این آنتی‌اکسیدان قوی ممکن است در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری موثر باشد، به‌ویژه هنگامی که در دوزهای کم به صورت طولانی‌مدت مصرف شود. میوه‌ها، حبوبات و سبزیجات مانند پرتقال و گوجه‌فرنگی حاوی مقدار زیادی ویتامین C هستند.

اجتناب از الکل و کافئین هم می‌تواند به کاهش خطر زخم معده کمک کند، چون هر دو باعث تولید بیشتر اسید معده در بدن می‌شوند که می‌تواند منجر به زخم معده شود.

5- مصرف روی

این ریزمغذی برای حفظ سیستم ایمنی سالم و بهبود زخم‌ها موثر است. صدف، اسفناج و گوشت گاو، حاوی سطوح بالای روی هستند.

6- مصرف سلنیوم

سلینیوم ممکن است خطر عوارض عفونت را کاهش دهد و همچنین ممکن است باعث بهبود شود. آجیل برزیلی و ماهی هالیبوت به دلیل داشتن مقدار زیادی سلنیوم توصیه می‌شود.

7- اجتناب از الکل و کافئین

اجتناب از الکل و کافئین هم می‌تواند به کاهش خطر زخم معده کمک کند، چون هر دو باعث تولید بیشتر اسید معده در بدن می‌شوند که می‌تواند منجر به زخم معده شود.

علت های زخم معده

دو علت اصلی زخم معده و روده کوچک، عبارتند از:

هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

علل کمتر شایع زخم معده، عبارتند از:

اسیدیته بیش از حد معده: این اتفاق می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، سیگار کشیدن، استرس و مصرف برخی غذاها رخ دهد.

سندرم زولینگر-الیسون: این بیماری نادر، باعث تولید بیش از حد اسید معده می‌شود.

بیشتر بخوانید: راه‌های کاهش معده‌درد در دوران بارداری

عوامل خطر زخم معده

رفتارها و عواملی خاص، شانس ابتلا به زخم معده را افزایش می‌دهد:

استفاده مکرر از استروئید

سیگار کشیدن

تولید بیش از حد کلسیم یا هایپرکلسمیداروهای ضد التهابی غیر استروئیدی قوی‌تر مانند آن‌هایی که نیاز به نسخه دارند، برای زخم معده خطرناک‌تر از داروهایی هستند که بدون نسخه خریداری می‌شوند.

مصرف مکرر الکل

زخم معده در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است. افراد می‌توانند در هر سنی دچار زخم معده شوند، اما در کودکان، بسیار کمتر دیده می‌شود.

اگر والدین سیگار بکشند، خطر ابتلا به زخم معده در کودکان بیشتر می‌شود.

داروهای NSAID و زخم معده

گروهی از داروهای مسکن معروف به NSAIDs خطر زخم معده را به همراه دارند. شناخته‌شده‌ترین این داروها عبارتند از آسپرین و ایبوپروفن.

اگر داروها در دوزهای بالا یا به طور منظم به مدت طولانی مصرف شوند، خطر زخم افزایش می‌یابد.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی قوی‌تر مانند آن‌هایی که نیاز به نسخه دارند، برای زخم معده خطرناک‌تر از داروهایی هستند که بدون نسخه خریداری می‌شوند.

انواع زخم معده

زخم معده، یکی از انواع زخم معده است.

دو نوع دیگر هم وجود دارد: زخم مری و زخم اثنی‌عشر.

زخم‌های مری در داخل مری و زخم‌های اثنی عشر در قسمت فوقانی روده کوچک که به «دوازدهه: معروف است، ایجاد می‌شود.

این زخم‌ها دارای ویژگی‌های مشابهی هستند، اما با محل قرارگیری آن‌ها در بدن متمایز می‌شوند.

درمان قطعی زخم معده با دارو

اگر پزشک متوجه شود که شما زخم معده دارید، سعی می‌کند علت آن را با استفاده از این روش‌ها برطرف کند:

اگر علت داروهای NSAID‌ باشد، پزشک نوع مسکن را تغییر می‌دهد.

اگر علت آن باکتری‌ها باشد، پزشک روش «آزمایش و درمان» را امتحان می‌کند.

پس از برطرف شدن علت، علائم زخم معده را می‌توان با محافظت از زخم در برابر اسید در حین بهبود، درمان کرد.

داروهایی که پزشک تجویز می‌کند عبارتند از:

مهار کننده‌های پمپ پروتون (PPI) که سلول‌های تولیدکننده اسید را مسدود می‌کند.

آنتاگونیست های گیرنده H2 که از تولید اسید اضافی از معده جلوگیری می‌کند.

آنتی‌اسیدها که بدون نسخه هم در دسترس هستند.

داروهایی که از مخاط معده محافظت می‌کنند.

علائم زخم معده، اغلب پس از درمان به سرعت از بین می‌روند. با این حال، درمان باید ادامه یابد، به‌ویژه اگر زخم ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد.

همچنین اجتناب از نوشیدن الکل، سیگار کشیدن و مصرف هر گونه غذای محرک در طول درمان ضروری است.

درمان قطعی زخم معده با جراحی

در موارد خاص، جراحی ممکن است یک گزینه درمانی باشد. مثلا اگر زخم دوباره عود کند، بهبود نیابد، خونریزی کند یا مانع خروج غذا از معده شود، پزشک گزینه جراحی را انتخاب می‌کند.

جراحی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

برداشتن زخم

بستن خونریزی رگ‌های خونی

دوختن بافت از محل دیگر بر روی زخم

قطع عصبی که تولید اسید معده را کنترل می‌کند

عوارض ناشی از زخم معده، مانند خونریزی یا سوراخ شدن نادر است. هر یک از این عوارض نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

تشخیص زخم معده

پزشکان، علائم سوزش معده را با پرسیدن سئوالاتی در مورد احساس درد، مکان و زمان وقوع آن و میزان تکرار و طولانی بودن آن دنبال می‌کنند.

پزشک همچنین ممکن است آزمایش مدفوع یا آزمایش تنفسی برای بررسی اینکه آیا زخم معده از هلیکوباکتر پیلوری است، یا نه انجام دهد.

بیشتر بخوانید: فهرست آزمایشگاه در کلینیک نی نی بان

اگر علائم جدی‌تری مانند خونریزی وجود داشته باشد، ممکن است به آزمایش‌های بیشتری نیاز باشد که شامل موارد زیر است:

1- آندوسکوپی

دوربینی در انتهای یک لوله بلند، نازک و انعطاف‌پذیر قرار می‌گیرد تا پزشک بتواند به دیواره روده نگاه کند. ممکن است بیوپسی هم گرفته شود.

2- تنقیه باریم

تنقیه باریم، یک مایع غلیظ است که هنگام گرفتن اشعه ایکس از روده استفاده می‌شود.

زمان مراجعه به پزشک

هر شخصی که فکر می‌کند ممکن است زخم معده داشته باشد، باید با پزشک خود مشورت کند. هر گونه درد معده که بیش از چند روز طول بکشد، یا ادامه یابد، نیاز به ارزیابی و درمان دارد.

کم‌خونی، خستگی و تنگی نفس می‌توانند نشانه زخم معده باشند. خونریزی شدیدتر، یک مشکل اورژانسی پزشکی است.

ایجاد سوراخ در معده هم یک مورد اورژانسی محسوب می‌شود که بدون درمان سریع، دیواره معده عفونی می‌شود.

درد ناگهانی معده که شدت می‌یابد، نشان‌دهنده سوراخ شدن معده است.