به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، در طول ماه‌های سرد زمستان هیچ چیز به غیر از یک تخت‌خواب گرم و خواب خوب دلچسب نیست. اما برای حیوانات این موضوع کمی فرق می‌کند و خوابیدن در جای گرم و نرم در شب‌های طولانی و سرد برای استراحت موقتی نیست بلکه این کار برای زنده‌ ماندن آنها ضروری و مهم است.

برخی از گونه‌های حیوانی سازگاری را ایجاد می‌کنند که به آنها این اجازه را می‌دهد تا زمانی که غذا کمیاب است وارد حالتی به نام «خواب زمستانی» شوند.

به طور مثال موش‌های زمستان‌خواب در این فصل به زیرزمین فرو می‌روند، خفاش‌ها با پناه بردن به زیر شیروانی یا غارها خواب زمستانی خود را آغاز می‌کنند، خرس‌ها برای خواب زمستانی به لانه‌های خود می‌روند و در واقع تمامی گونه‌های حیوانی از حشرات و دوزیستان گرفته تا پرندگان و میمون‌ها به خواب زمستانی می‌روند که به نظر برای آنها مفید است.

خواب طولانی حیوانات نسبت به یک خواب معمولی متفاوت‌تر است؛ به گونه‌ای که موجب تغییرات شدید متابولیکی در آنها می‌شود و موجب کاهش ضربان قلب، تنفس و دمای بدن‌ آنها می‌شود.

این خواب بسته به نوع گونه متفاوت است به طوری که امکان دارد حیوانات روزها و حتی هفته‌ها بدون اینکه بیدار شوند و غذا و آب بخورند زنده بمانند.

پستاندارانی که به خواب زمستانی می‌روند عبارتند از خفاش‌ها، جوندگان، خرس‌ها و حتی نوع خاصی از میمون لمور ماداگاسکار.

پستانداران حیوانات خون‌گرمی هستند که گرما را در درون بدن خود تولید می‌کنند، بنابراین نیاز به یک منبع انرژی ثابت برای تولید گرمایشان دارند. هنگامی که این منبع انرژی به سختی پیدا شود خواب زمستانی می‌تواند در شرایط سخت به آنها کمک کند.

همچنین از آنجایی که در فصل زمستان پیدا کردن مواد غذایی برای جانوران سخت‌تر است بسیاری از آنها خود را در تابستان تامین کرده و در مدت زمان این خواب زمستانی از ذخایر چربی خود استفاده می‌کنند.

نوعی چربی خاص به نام «چربی قهوه‌ای» در پستاندارانی که به خواب زمستانی می‌روند ذخیره می‌شود.

خفاش‌ها این چربی را به هنگام خواب در پشت خود و میان استخوان‌های شانه‌شان تولید و ذخیره می‌کنند. پستانداران دیگر نیز توانایی ذخیره چربی قهوه‌ای در شکم و دیگر قسمت‌های بدن‌ خود را دارند.

در سنجاب‌های «شمالگان (ناحیه‌ای در قطب شمال)» گاهی اوقات این کاهش دما به ۲۷ درجه فارنهایت (منفی ۳ درجه سانتیگراد) می‌رسد.

در حالی که دمای بدن سنجاب‌های قطبی نسبت به هر پستاندار دیگری بیشتر کاهش می‌یابد اما تغییراتی که در بدن آنها رخ می‌دهد با پستانداران تفاوتی ندارد.

خواب زمستانی در کدام مناطق متداول است؟

خواب زمستانی در مناطق نیم کره شمالی متداول‌تر است. بیشتر مناطق در نیمکره جنوبی به خط استوا نزدیک‌تر هستند و زمستان‌ها در این نیمکره معتدل‌تر است. هرچند مشاهدات نشان می‌دهد که برخی از گونه‌های جانوری در اقلیم‌های گرم هم به خواب زمستانی فرو می‌روند که از آن جمله می‌توان به «لمور کوتوله سیبری» در ماداگاسکار اشاره کرد.

همچنین خواب زمستانی تنها به ماه‌های سرد محدود نمی‌شود. طبق مطالعه صورت گرفته در سال 2015 روی موش‌های زمستان‌خواب نشان می‌دهد این جانوران حتی پس از به اتمام رسیدن فصل سرما هم به خواب زمستانی خود ادامه می‌دهند. برخی از جانوران در زیرزمین و برای مدت 11 ماه در سال به خواب زمستانی می‌روند.

توماس راف، از دانشگاه دامپزشکی وین گفته است: تا همین اواخر افراد تصور می‌کردند خواب زمستانی تنها به منظور حفظ انرژی و دفاعی در برابر هوای سرد و کمبود غذاست اما اکنون می‌توان اظهار کرد که این رفتار خاص، بیشتر جهت مقابله با حیوانات شکارچی است زیرا شانس بقا در مدت زمان خواب زمستانی نزدیک به 100 درصد است.

با این حال در مورد بدن انسان مشاهده می‌شود که فاقد برخی از این توانمندی‌های کلیدی است. به طور مثال قلب انسان زمانی که خیلی سرد باشد نمی‌تواند عملکرد داشته باشد. همچنین قلب در واکنش به کلسیم منقبض می‌شود و در اثر تجمیع آن در اطراف قلب سکته رخ می‌دهد. اما قلب حیواناتی که به خواب زمستانی می‌روند به هنگام اینکه دمای بدن به یک درجه سانتیگراد برسد همچنان ضربان دارد.

خزندگان نیز خواب زمستانی دارند؟

پاسخ مثبت است، اما نوع خواب آنها تفاوت دارد. به گونه‌ای که پستانداران پس از خوابیدن هیچ نوع واکنشی نسبت به اطراف خود نشان نمی‌دهند در حالی که اگر شما به سراغ خزندگانی که به خواب رفته‌اند بروید آنها نسبت به شما واکنش نشان داده و شما را نگاه خواهند کرد.

بیشتر بخوانید:

چگونه زمین به یک "گوی برفی" تبدیل شد؟

۵ بیماری مرگبار ناشی از گرم شدن زمین + تصاویر

قوانین مهم حمل حیوانات خانگی در سفرهای هوایی