به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، امروزه سالمندی، عبور از مرز ۶۰ سالگی و پشت سر نهادن جوانی و میانسالی است، اما آنچه مهم به نظر می‌رسد نوع نگاه به سالمندی است. برخی بر این باورند که سالمندی به معنای فراغت از کار و تلاش است. نگاه چنین افرادی نگاه ایستایی و همراه با توقف است که افراد با ورود به سالمندی، بیکاری و وقت گذرانی را پیشه خود می‌سازند و چنین زمانی را سستی، ناتوانی و ضعف مساوی می‌پندارند و خود را از کار افتاده و ضعیف شده می‌نامند و از تلاش باز می‌ایستند اما برخی دیگر سالمندی را دوره‌ای دیگر از کار و فعالیت می‌دانند و برای ورود به چنین ایامی برنامه‌ریزی می‌کنند.

پیش ‌بینی دفتر جمعیت سازمان ملل برای فاصله میان سال‌‌های ۱۳۸۵ تا ۱۴۳۰ که هماهنگ با روند فعلی کاهش نرخ باروری کل در کشور است، بیان می‌دارد جمعیت ایران از تعداد ۷۳‌ میلیون نفر در ۱۳۹۰ خورشیدی به ۸۵‌ میلیون ‌نفر در سال ۱۴۳۰ افزایش خواهد یافت و در ۱۰ سال پایان دوره، رشد منفی جمعیتی را تجربه خواهد کرد؛ تجربه‌ای که با توجه به شرایط خاص کشور می‌تواند تجربه تلخی باشد. در این زمینه دیدگاه های «احمد دبیرمنش» پژوهشگر جمعیت را از نظر می گذرانیم.

رشد جمعیت سالمند و چالش‌های فراروی آن

دبیرمنش، با بیان اینکه سالمندی در ایران مانند بسیاری از کشورهای دیگر جهان، به دلیل روند رو به رشد جمعیت سالمند، به یک چالش بزرگ تبدیل شده است، گفت: بر اساس آمارهای رسمی، جمعیت سالمند در ایران در حال افزایش است و تقریباً هشت درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد. با این حال، سطح زندگی سالمندان در ایران همچنان با مشکلاتی مواجه است. برخی از مشکلات سالمندان در ایران شامل فقر، ناتوانی در دسترسی به خدمات بهداشتی، کمبود تأمین مالی و عدم دسترسی به تکنولوژی های پزشکی پیشرفته است. همچنین، برخی از سالمندان نیز در شرایط خانوادگی نامناسب قرار دارند و با مشکلات روانی و اجتماعی روبرو هستند.

وی در ادامه بیان داشت: تأمین سلامت سالمندان در ایران بسیار ضروری است و باید به عنوان یک اولویت مهم در برنامه های سیاسی و اجتماعی کشور مدنظر قرار گیرد. برای رفع مشکلات سالمندان، اقداماتی مانند افزایش میزان بازنشستگی، تأمین مالی برای سالمندان فقیر، ایجاد خدمات بهداشتی مناسب، توسعه خدمات روانشناختی و اجتماعی و تأمین شرایط خانوادگی مناسب برای سالمندان از جمله اقدامات مهمی هستند که باید به آنها توجه شود. همچنین، باید به ساختار جامعه نیز توجه شود و سعی شود تا با ترویج فرهنگ احترام به سالمندان و تأمین شرایط مناسب برای زندگی آنان، مشکلات روانی و اجتماعی سالمندان کاهش یابد. در این راستا، باید به افزایش آگاهی جامعه نسبت به مسائل سالمندان و ترویج فرهنگ مراقبت و احترام به آنان پرداخت.

افزایش درصد سالمندی در میان زنان کشور

این پژوهشگر جمعیت تأمین سلامت سالمندان را در مسیر توسعه کشور بسیار مهم دانست و بیان داشت: به طور کلی، تأمین سلامت سالمندان در ایران به عنوان یک چالش بزرگ در مسیر توسعه کشور قرار دارد و باید با همکاری بین دولت، جامعه و نهادهای مربوطه، تلاش برای حل این مشکلات انجام شود. با گذشت زمان و تغییر ساختار جامعه، سالمندی نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. امروزه، بسیاری از زنان پس از بازنشستگی، به عنوان سالمندان زندگی می‌کنند. به همین دلیل، باید به مسائل زنان سالمند نیز توجه شود و خدمات مناسبی برای آنان فراهم شود. برای حل مشکلات زنان سالمند، باید به مسائلی مانند تأمین مالی، خدمات بهداشتی و پزشکی، فرصت‌های شغلی و آموزش، رفاه و روانشناسی و حمایت از حقوق بشری آنان توجه کرد. همچنین فرهنگ احترام به سالمندان و زنان سالمند ترویج یابد. به طور کلی، تأمین سلامت و رفاه زنان سالمند نیز به عنوان یک چالش مهم در جامعه ما مطرح است و باید با توجه به شرایط فعلی، اقدامات لازم برای رفع مشکلات آنان انجام شود.

کاهش نرخ فرزندآوری و خطر افزایش سن سالمندی

وی، یکی از عواملی که می‌تواند به افزایش سالمندان در جامعه منجر شود را کاهش نرخ فرزندآوری دانست و تصریح کرد: با کاهش تعداد فرزندان، تعداد افراد سالمند نیز افزایش می‌یابد. در کشورهایی که نرخ فرزندآوری کمتر است، معمولاً سالمندان به عنوان یک گروه قابل توجه در جامعه شناخته می‌شوند و برای آنان خدمات و مراقبت‌های مناسب فراهم می‌شود. با افزایش آگاهی و تحصیلات، زنان بیشتر به شغل و کار خود اهمیت می‌دهند و به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی، تعداد فرزندان خود را کاهش می‌دهند. این مسأله می‌تواند به 2صورت مثبت و منفی بر جامعه تأثیر بگذارد. در صورتی که خدمات و حمایت لازم برای سالمندان فراهم شود، این افزایش تعداد سالمندان می‌تواند به توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه کمک کند. اما در صورتی که خدمات لازم برای سالمندان فراهم نشود، این مسأله می‌تواند به بار جامعه تبدیل شود و باعث افزایش هزینه‌های سلامت و رفاهی شود. بنابراین، باید به طور جدی به مسائل زنان سالمند و افزایش تعداد سالمندان در جامعه توجه کرد و برای آنان خدمات و مراقبت‌های لازم فراهم کرد.

اقتصاد سالمندی یکی از چالش‌های مهم آینده ایران است

دبیرمنش، اقتصاد سالمندی را یکی از چالش‌های مهم آینده ایران دانست و افزود: با افزایش تعداد سالمندان، نیاز به خدمات و مراقبت‌های سلامتی، رفاهی و اجتماعی برای آنان افزایش می‌یابد. همچنین، سالمندان نیاز به درآمد ثابت و پایدار دارند تا بتوانند هزینه‌های خود را تأمین کنند. برای مقابله با چالش اقتصاد سالمندی، باید سیاست‌های مناسبی در جامعه اجرا شود. از جمله این سیاست‌ها می‌توان به افزایش نرخ فرزندآوری، توسعه بیمارستان‌ها و مراکز سلامت، توسعه خدمات رفاهی و تفریحی برای سالمندان، توسعه بازار کار سالمندان و توسعه برنامه‌های پس‌انداز و بیمه سالمندان اشاره کرد. با اجرای این سیاست‌ها، می‌توان بهبود وضعیت اقتصاد سالمندی در ایران را تضمین کرد و به جامعه کمک کرد تا با چالش‌های آینده مواجه شود.

وی ادامه داد: یکی از راه‌های موثر برای حمایت از اقتصاد سالمندی، توجه به حوزه مشاغل سالمندان است. با توجه به تجربیات کشورهای پیشرفته، مشاغل سالمندان می‌تواند یکی از راه‌های موثر برای ایجاد اشتغال و درآمد ثابت برای سالمندان باشد. این مشاغل می‌تواند شامل فعالیت‌هایی مانند مراقبت از سالمندان در خانه، تدریس و مشاوره، فروشگاه‌های خاص برای سالمندان، خدمات تحویل غذا و خدمات خودرویی باشد. همچنین، توسعه صنایع مرتبط با سالمندان مانند تولید و فروش وسایل کمکی نیز می‌تواند به افزایش اشتغال و درآمد سالمندان کمک کند. با توجه به رشد جمعیت سالمند در ایران، توجه به حوزه مشاغل سالمندان به عنوان یکی از راه‌های موثر برای حمایت از اقتصاد سالمندی بسیار مهم است. این کار می‌تواند بهبود شرایط اقتصادی سالمندان و همچنین کاهش بار تحمیل شده بر روی جامعه را به دنبال داشته باشد.

همچنین ایجاد فضاهای عمومی مناسب برای سالمندان مانند پارک‌ها، مراکز فرهنگی و ورزشی، کتابخانه‌ها و مراکز تفریحی، تسهیل در دسترسی به حمل و نقل عمومی برای سالمندان با ایجاد خطوط اختصاصی و ارائه تخفیف‌های ویژه، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مناسب با ایجاد مراکز بهداشتی و درمانی خاص برای آن‌ها، ارائه برنامه‌های آموزشی و توان‌بخشی به منظور حفظ سلامت جسمانی و روانی آن‌ها، تسهیل در دسترسی به فضاهای کاری مناسب با ایجاد فضاهای کاری مخصوص آن‌ها، ارائه تخفیف‌های ویژه در فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و سایر مراکز خدماتی، تشویق به ایجاد شبکه‌های اجتماعی به منظور افزایش تعامل آن‌ها با جامعه،  ارائه خدمات پشتیبانی مناسب با ایجاد مراکز پشتیبانی و مشاوره خاص برای آن‌ها،  تسهیل در دسترسی به فضاهای خدماتی مختلف با ایجاد مراکز خدماتی خاص برای آن‌ها و تشویق به شرکت سالمندان در فعالیت‌های مختلف جامعه‌ای و اجتماعی به منظور حفظ روحیه و سلامت جسمانی آن‌ها از جمله اقدامات موثر در بهبود روند سالمندی و آینده آن‌ها است.