به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، جمعیت همواره یکی از موضوعات مهم اقتصاددانان، برنامه‌ریزان، جامعه‌شناسان و آینده‌نگران بوده است. در این دوره نه چندان طولانی شیوه نگرش اهل علم به موضوع جمعیت نسبت به آنچه توماس مالتوس جمعیت شناس برای نخستین بار مطرح کرد تفاوت بسیار یافته است. اکنون جمعیت‌شناسان ده‌ها سرفصل اصلی دیگر را هم در تحقیقات خود پیرامون رشد جمعیت جهان پیش رو دارند.

ایران نیز در سال‌های اخیر تحولات چشمگیری را در زمینه تغییرات جمعیتی تجربه کرده است. افزایش نرخ رشد جمعیت به ۹. ۳ درصد در میان سال های ۱۳۵۵تا ۱۳۶۵ و کاهش رشد جمعیت به ۲۹. ۱ درصد در دوره ۱۳۸۵ـ۱۳۹۰ به خوبی این مهم را نشان می‌دهد. همین مسأله کاهش جمعیت سبب شد تا آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها در سخنان خود بر لزوم افزایش جمعیت اشاره کنند. به‌طوری که ایشان در مرداد ۱۳۹۰ خورشیدی در دیدار با کارگزاران نظام فرمودند: «ما در سال ۷۱ به همان مقاصدی که از تحدید نسل وجود داشت، رسیدیم. از سال ۷۱ به این طرف، باید سیاست را تغییر می‌دادیم؛ خطا کردیم، تغییر ندادیم. امروز باید این خطا را جبران کنیم». در همین مورد باز هم ایشان در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ با توجه به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، سیاست‌های کلی جمعیت را برای برنامه‌ریزی جامع را ابلاغ کردند. طبق آخرین آمارها تا سال ۱۴۰۱، جمعیت جوان ۱۸ تا ۳۵ ساله کشور کاهش پیدا کرده و به ۲۱ میلیون نفر رسیده است که این کاهش طبیعی بوده و به علت خارج شدن بخش اعظم متولدین دهه شصت از دوره سنی جوانی است.

اهمیت بخشیدن به موضوع جمعیت بهانه‌ای شد تا یازدهم ژوییه برابر با ۲۰ تیر به نام روز جهانی جمعیت نامگذاری شود تا سیاستگذران حوزه جمعیتی در جهت تعالی آن برنامه‌ریزی کنند.

تحقق اهداف چشم انداز با افزایش سرمایه انسانی

«مهدی رحیمی» جامعه‌شناس و جمعیت‌شناس با بیان اینکه افزایش نرخ رشد جمعیت بر توسعه اقتصادی نقش اساسی دارد، گفت: مسأله جمعیت وابسته به کیفیت آن و زیرساخت‌های هدفمند است. سرمایه انسانی در جامعه بسیار مهم است و هر چه ساختار جمعیت در کشور به طرف نیروی جوان حرکت کند هرم جمعیت گسترده‌‌تر خواهد شد.

وی در ادامه بیان داشت: نیروهای کارآمد و فنی در جامعه هر اندازه که بیشتر شود، رشد و توسعه افزایش می‌یابد. متأسفانه در کشور ما رشد جمعیت با کندی روبرو است و همین عاملی  برای توقف رشد اقتصادی می‌شود . تحقق اهداف چشم‌انداز 20 ساله کشور و رشد بالقوه اقتصادی نیازمند به جمعیت بیشتری است تا بتوان به نقطه مطلوب توسعه رسید.

کم شدن میزان تجرد در میان جمعیت جوان

این کارشناس حوزه جمعیت با توضیح اینکه میزان تجرد در میان جمعیت جوان کاهش یافته است، بیان داشت: جوانان دیگر مایل به ازدواج نیستند و تنها دلیل آن را مسائل اقتصادی عنوان می‌کنند. متولدین دهه شصت و تاحدودی دهه هفتاد تقریبا از سن ازدواجشان گذشته است و این جمعیت جوان مجرد به ندرت تمایل به ازدواج دارند. مشکلات اقتصادی، مسکن و رفاهیات از جمله مواردی است که جوانان برای ازدواج نکردنشان عنوان می‌کنند. آنها معتقدند که جوان تازه وارد بازار کار ‌شده چگونه تشکیل زندگی ‌دهد؟ هزینه‌های زندگی بالا است و همین موضوع  نگرانی‌های بیشتری برایشان ایجاد می‌کند.

رحیمی در ادامه بحران جمعیتی دهه شصت را از عوامل بسیار مهم کاهش جمعیتی دانست و گفت: سرشماری 1365 نشان داد، جمعیت با رشد سالیانه 2.3 ‌درصدی در حال افزایش است و با این رشد، جمعیت ایران هر 20 سال 2 برابر می‌شد و اگر سیاست‌های تنظیم خانواده شکل نمی‌گرفت، جمعیت در 1385 به 100 میلیون و در 1405 به 200 میلیون نفر می‌رسید. حدود یک‌ پنجم جمعیت کشور متولدان دهه شصت هستند که وارد مرحله اشتغال، ازدواج و تهیه مسکن شده‌اند اما به نیازهای این جمعیت به درستی رسیدگی نشد.

بیشتر بخوانید: 

زنگ خطر بسته شدن پنجره جمعیتی در کشور/آیا معضل جمعیت فقط با درمان ناباروری حل می‌شود؟

شکل گیری حرکت عظیم فرهنگی برای رشد جمعیت در مازندران ضرورت دارد

نرخ باروری ایرانیان به ۱.۶۷ کاهش یافته است/ اکنون با بحران نسل جوان مواجه می‌شویم

نیاز اقتصاد ایران به اشتغالزایی

این جامعه‌شناس با بیان اینکه اینکه اقتصاد کشور می‌تواند نرخ بیکاری و میزان مشارکت را در آستانه تغییرات قابل ‌توجه‌ای قرار بدهد، تصریح کرد: ایجاد اشتغال و توجه به فرصت‌های شغلی با ویژگی‌های جمعیت جوان بیش از گذشته نیاز به توجه و سیاست‌گذاری مناسب دارد. بی‌توجهی به این فرصت‌ها می‌تواند تهدیدی برای آینده کشور شود و مشکلاتی به‌ مراتب پیچیده‌تر ایجاد کند.

وی افزود: جمعیت، پیشرانه‌ توسعه به شمار می‌‌رود. باید سیاستگذاری‌های لازم برای حوزه‌هایی مانند آموزش، اقتصاد و رفاهیات انجام گیرد، در غیر این صورت میزان جمعیت و نرخ بالای رشد جمعیت می‌تواند زمینه‌ای برای چالش‌های راهبردی باشد. حفظ تعادل جمعیتی، هدف اعمال سیاست‌های جمعیتی است.