​به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، تاریخچه «روز جهانی بدون خودرو »که در ۲۲ سپتامبر جشن گرفته می‌شود، به سال ۱۹۹۵ برمی‌گردد که سازمان‌های غیردولتی برای ترغیب مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و عدم‌استفاده از خودرو به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع متحرک آلاینده هوای، روزی را به این نام انتخاب کردند و  نخستین کمپین ملی در سال ۱۹۹۷ توسط انجمن حمل‌ونقل زیست‌محیطی در انگلیس افتتاح شد.

نقش عظیم خودروها در آلودگی هوای شهرهای مختلف جهان بر کسی پوشیده نیست و از اواسط قرن بیستم که استفاده از خودروهای شخصی اوج گرفت، آلودگی هوای جهانی نیز تشدید شد. طبق آمار آژانس محیط‌زیست ایالات متحده آمریکا، خودروها احتمالا مسئول ۶۰ تا ۷۰ درصد آلودگی هوای جهان هستند که این آمار ممکن است در شهرهای مختلف جهان متفاوت باشد.

سهم ۶۰ درصدی خودروها در آلودگی هوای تهران

 براساس آمارهای اداره کل محیط‌زیست تهران، سهم خودروها در آلودگی هوای شهر تهران، ۵۹ درصد است که این آمار، منابع متحرک آلودگی هوا از جمله خودروها را به متهم ردیف اول آلودگی هوا تهران تبدیل می‌کند. آلاینده‌هایی از جمله اکسیدهای نیتروژن(NOX)، ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون، مونوکسیدکربن و... از اگزوز خودروها خارج شده و باعث آلودگی هوای شهر تهران به‌ویژه در فصل زمستان می‌شود.

اگرچه خودروسازان مطرح جهان در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند با ارتقای سیستم احتراق خودروها، کاهش مصرف سوخت آنها و... آلایندگی ناشی از خودرو را کم کنند، اما با وجود همه این اقدامات ماهیت خودرویی که با سوخت فسیلی کار می‌کند، آلایندگی هواست و این مورد را نمی‌توان نادیده گرفت. البته نباید فراموش کرد که در کنار ارتقای سطوح آلایندگی خودروها، سوخت استاندارد نیز شرط کاهش آلودگی است.

متأسفانه در کشور هم در ارتقاء سطوح آلایندگی خودروها و هم استانداردسازی سوخت با مشکل مواجه هستیم و به‌گفته داریوش گلعلیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، خودروهای داخلی ما پس از گذشت یک یا دو سال و پیمایش چند کیلومتر تبدیل به خودرو آلاینده می‌شوند و مشکل کاتالیست این خودروها نیز آلایندگی را تشدید می‌کند. در کنار آن، مشکل سوخت غیراستاندارد نیز باعث‌شده آلایندگی ناشی از منابع متحرک چندین برابر شود.

خودرو برقی و کاهش آلودگی هوا

در سال‌های اخیر بسیاری از کلانشهرهای جهان به سمت استفاده از خودروهای برقی رفته‌اند؛ مهم‌ترین منفعت خودروهای برقی کمک آن به بهبود وضعیت آب‌و هوا در شهرهاست. خودروهای برقی سهم بسزایی در کاهش آلودگی هوا دارند و در طول سال تنها یک خودرو برقی می‌تواند به‌طور میانگین از انتشار ۱.۵ میلیون گرم دی‌اکسیدکربن جلوگیری کند که این مقدار برابر با ۴ بار پرواز رفت و برگشت از لندن به بارسلون است!

خودروهای برقی همچنین در کاهش آلودگی صوتی نیز نقش دارند و به‌دلیل بی سرو صداتر بودن آنها نسبت به خودروهای متعارف، رانندگی با آنها فضای آرام‌تری را برای همه فراهم می‌کند.

با وجود تأثیر خودروهای برقی بر کاهش آلودگی هوا اما این خودروها نیز آلایندگی‌های دیگری دارند؛ به‌عنوان مثال، مواد شیمیایی مورداستفاده در ساخت باتری این خودروها (باتری‌های اکسید لیتیوم) به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های آن، یکی‌ دیگر از نگرانی‌های زیست‌محیطی به‌شمار می‌رود.

همچنین تحقیقات آژانس محیط زیست آمریکا نشان می‌دهد حتی خودروهای برقی نیز در تولید ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون نقش دارند و همچنین آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از تایرهای خودرو برقی (ناشی از سایش لاستیک خودرو با زمین) ۲۰ درصد بیشتر از خودرو بنزینی است.

یکی دیگر از چالش‌های خودرو برقی این است که بسیاری از کشورها از جمله ایران زیرساخت‌های مناسبی برای توسعه استفاده از این خودروها ندارند و فراهم کردن این زیرساخت‌ها نیز مدت زمان زیادی طول خواهد کشید. اگرچه شهرداری تهران در ماه‌های اخیر اقدماتی را در جهت راه‌اندازی ایستگاه‌های شارژ برقی، واردات تاکسی و اتوبوس برقی و... آغاز کرده، اما همچنان فاصله زیادی با برقی کردن حمل‌ونقل در سراسر کشور داریم.

توسعه حمل‌ونقل عمومی، شاه‌کلید کاهش آلودگی هوا

با بررسی تمام موارد فوق‌الذکر به این نتیجه می‌رسیم که بهترین و سریع‌ترین راه‌حل آلودگی هوا و کاهش ترافیک در کلانشهرهای کشور ما، توسعه حمل‌ونقل عمومی است و در واقعا حمل‌ونقل عمومی، شاه‌کلید کاهش آلودگی هوای کلانشهرهاست؛ استفاده از مترو در زیرزمین، توسعه تراموا در سطح زمین و استفاده از مونوریل بالاتر از سطح زمین، توسعه اتوبوس‌های برقی، تاکسی‌های هیبریدی، ایستگاه‌های کرایه دوچرخه و... می‌تواند در زمانی کوتاه تأثیر شگرفی بر کاهش آلودگی هوا داشته باشد.

شهرهای بزرگ دنیا از جمله لندن، پاریس، پکن، مکزیکوسیتی و... فاصله رسیدن هر فرد به یک وسیله حمل‌ونقل عمومی را به تنها ۵۰۰ متر کاهش داده و توانسته‌اند با این راهکار آلودگی هوا را تا حدود زیادی کاهش دهند. این فاصله در کشور ما بسیار بیشتر از حد استاندارد (۵۰۰ متر) است که باید با توسعه حمل‌ونقل عمومی کاهش پیدا کرده  و در نتیجه مردم به استفاده از این وسائط ترغیب شوند.