، سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در یادداشتی نوشت: «ایران، سرزمینی با هزاران سال پیوستگی فرهنگی و تاریخی، همواره در برابر تندباد حوادث استوار مانده است. راز این ماندگاری، نه‌تنها در مرزهای جغرافیایی، بلکه در انسجام ملی و همبستگی فرهنگی نهفته است. ایرانیان، ورای تنوع قومی و زبانی، همواره هویتی مشترک را زیسته‌اند؛ هویتی که بر شالوده‌ای از تاریخ، آیین‌ها و ارزش‌های تمدنی بنا شده است. در این میان، میراث‌فرهنگی، اعم از ملموس و ناملموس، نه یک یادگار از گذشته، بلکه بنیانی تمدنی است که استمرار هویت ملی را تضمین می‌کند.

نوروز؛ رمز ماندگاری یک ملت و پیوند هویت‌ها

نوروز، فراتر از یک جشن، آیینه‌ای از زیست فرهنگی ایران است. در هیچ برهه‌ای از تاریخ، هیچ آیینی به‌ اندازه نوروز در پیوند دادن دل‌های ایرانیان نقش نداشته است. رمز ماندگاری این آیین کهن را باید در جوهره آن جست؛ آنجا که طبیعت، انسان و هستی، در هماهنگی و زایش دوباره، پیام تحول و نوزایی را بازتاب می‌دهند.

نوروز تنها به ایران کنونی محدود نیست. این آیین که ریشه در اعماق تاریخ دارد، در گستره‌ای فراتر از مرزهای جغرافیایی، از آسیای میانه و قفقاز تا آناتولی و بین‌النهرین، امتدادی فرهنگی دارد. امروز، جشن نوروز، به‌عنوان میراثی مشترک، نمادی از پیوندهای تمدنی منطقه و بستری برای تعاملات فرهنگی است. ثبت جهانی آن در یونسکو، خود گواهی بر اهمیت این سنت کهن و نقش آن در شکل‌دهی به یک گفتمان تمدنی است.

میراث‌فرهنگی و استراتژی وحدت ملی

در جهان امروز، مفهوم انسجام ملی نه‌تنها یک دغدغه فرهنگی، بلکه یک ضرورت راهبردی در سیاست‌گذاری کلان است. تجربه‌های تاریخی، از انحطاط‌ها تا بحران‌های هویتی در مناطق مختلف، نشان داده‌اند که تضعیف همبستگی فرهنگی، مقدمه‌ای بر زوال قدرت ملی است. در ایران، سیاست‌های فرهنگی، به‌ویژه در حوزه میراث ناملموس، همواره نقشی کلیدی در تقویت پیوندهای اجتماعی و استحکام وحدت ملی داشته‌اند.

همبستگی فرهنگی، پیش‌شرط ثبات ملی است. اما این همبستگی، نه به معنای یکسان‌سازی، بلکه در گرو پذیرش و به‌رسمیت شناختن تنوع فرهنگی در چارچوب یک هویت کلان ملی است. نوروز، به‌ عنوان آیینی که تمام اقوام ایرانی از آذری، کرد، بلوچ، عرب تا ترکمن در آن زیست مسالمت‌آمیز دارند، نشان داده است که چگونه میراث‌فرهنگی، بدون نفی تکثر، می‌تواند محور انسجام و همبستگی باشد.

میراث‌فرهنگی؛ پیوند سنت و توسعه ملی

در تحلیل‌های راهبردی، میراث‌فرهنگی نه‌تنها به‌عنوان بخشی از هویت ملی، بلکه به‌عنوان عاملی در توسعه پایدار نیز شناخته می‌شود. کشورهایی که از سرمایه فرهنگی خود به‌درستی بهره برده‌اند، توانسته‌اند آن را به مؤلفه‌ای اساسی در دیپلماسی فرهنگی و اقتصاد خلاق تبدیل کنند. جهان، ایران را نه‌فقط با تاریخ کهن، بلکه با فرهنگ زنده و پویای آن می‌شناسد؛ فرهنگی که در برابر تهدیدها، نه‌تنها محو نشده، بلکه همچون ققنوس، بارها از خاکستر دشواری‌ها برخاسته است.

دوگانگی فرهنگی؛ تهدیدی برای هویت ملی

اما آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، درک این واقعیت است که فرهنگ ایرانی، با تمام جلوه‌هایش، در پیوندی عمیق با مؤلفه‌های دینی و اسلامی قرار دارد. همان‌گونه که نوروز نماد پویایی فرهنگی و هویت ایرانی است، آیین‌هایی همچون مراسم رمضانی، سفره‌های افطار، عزاداری‌های محرم و جشن‌های مذهبی، همگی در امتداد همین زیست فرهنگی و تاریخی معنا می‌یابند. ثبت جهانی آیین‌های افطار در یونسکو، همچون نوروز، نشان می‌دهد که این سنن، نه‌تنها در دل فرهنگ ملی، بلکه در عرصه تمدنی و بین‌المللی، جایگاهی والا دارند.

ایجاد دوگانگی میان فرهنگ ایرانی و مؤلفه‌های دینی، بیش از آنکه به غنای فرهنگی بی‌انجامد، خسارتی جبران‌ناپذیر در هویت ملی ایجاد خواهد کرد. هویت ایرانی، آمیزه‌ای یگانه از میراث تمدنی و ارزش‌های دینی است؛ حقیقتی که در زیست روزمره اقوام ایرانی متجلی است. این انسجام، خود بزرگ‌ترین سرمایه ملی است که نباید با تقابل‌های کاذب تضعیف شود.

مسئولیت ما در قبال این میراث چیست؟

پاسداشت و تقویت میراث‌فرهنگی، نه یک اقدام نمادین، بلکه ضرورتی راهبردی است. در عصر جهانی‌شدن، که مرزهای فرهنگی بیش از پیش درهم‌تنیده شده‌اند، حفظ و ترویج سرمایه‌های تمدنی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. نوروز، که از دستان کوچک کودکان در گره زدن سبزه‌ها تا زمزمه حافظ‌خوانی کهنسالان در لحظه تحویل سال جاری است، نه فقط یک جشن، بلکه گفتمانی تمدنی است که باید به آن بالید.

جهان امروز، ایران را نه‌فقط با تاریخ کهن و آثار شکوهمندش، بلکه با فرهنگ زنده‌اش می‌شناسد. این فرهنگ زنده، سرمایه‌ای است که در برابر ناملایمات ایستادگی کرده است.»