به گزارش خبرگزاری موج از قم، مدیر فرهنگی و هنری آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س) گفت: یکی از مهم ترین اقدامات بسیار سخت و حساس در هر کتابخانه ای مرمت و بازسازی و صحافی و جلد آرایی کتاب های خطی و کتاب هایی است که آسیب دیده اند و باید در نهایت دقت و هنرمندانه این کار انجام شود و در صورت نبودن نیروی انسانی که بتواند این کار را انجام دهد نگرانی هایی در باب انتقال کتب های خطی و نسخه های کم یاب و نایاب و ارزشمند به بیرون از مخازن اصلی وجود خواهد داشت که در نوع خود بسیار حساس است.

وی  افزود: خوشبختانه کتابخانه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، با وجود نیروی انسانی که در این بخش دارد ، کتاب های خطی و آسیب دیده ارزشمند را برای مرمت و صحافی به بیرون انتقال نمی دهد و تمامی اقدامات در خود کتابخانه انجام می شود.

حجت الاسلام محمدی کرمانشاهی خاطر نشان کرد: مرمت، صحافی و جلد سازی کتاب های خطی و نسخه های قدیمی به صورت هنرمندانه در این بخش انجام می شود و در کنار رفع نگرانی های خاص از بابت انتقال دادن کتاب ها به بیرون از فضای کتابخانه، درهزینه های سرسام آور مرمت و صحافی نیز صرفه جویی می شود و با کمترین هزینه توسط نیروهای مخلص و هنرمند انجام  می شود.

وی اظهار داشت: وقتی در این بخش تصمیم گرفته می شود یک کتاب خطی و یا یک نسخه قدیمی مرمت، صحافی و جلد آرایی شود، کارهای بسیار سختی در ابتدای کار انجام می شود به گونه ای که نیروی انسانی در این بخش با مسائل  مختلفی از قبیل مشکلات تنفسی، آفت های پوستی و… مواجه می شود به گونه ای که فقط در بعضی از کتاب های قدیمی اهدا شده بعضا به مقدار یک کیلو گرم خاک استخراج شده و باید این کارها درنهایت دقت  و هنرمندانه انجام شود تا آسیبی به کاغذ های کتاب و نوشته های آن نرسد. لذا مرمت و صحافی کتاب های قدیمی و نسخه های خطی آسیب دیده از جمله کارهای بسیار سخت و طاقت فرسا است که به مرور زمان می تواند مشکلاتی را برای فعالان در این عرصه هنری به وجود بیاورد.

مدیر فرهنگی و هنری آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س) ادامه داد: تا کنون در کتابخانه حرم بانوی کرامت، به لطف حضرت و کمک و فعالیت مخلصانه حجت الاسلام اسماعیلی، هنرمند ارزشی و متخصص مرمت و صحافی و جلدآرایی نسخه های قدیمی و کتب خطی چندین هزار کتاب خطی و نسخه قدیمی مرمت و صحافی شده اند که در نوع خود یک رکورد در دنیا در باب مرمت و صحافی محسوب می شود.

وی افزود: ارزش یک کتابخانه غنی به وجود کتب خطی و نسخ قدیمی کمیاب، نایاب و تک نسخه است و احیای کتب خطی احیا ارزش ها است که باعث زنده ماندن هویت یک ملت می شود لذا باید اهتمام بیشتری نسبت به مرمت و صحافی کتب قدیمی و خطی داشته باشیم و در این راستا، کتابخانه آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، با بهره گیری از هنرمندان دراین عرصه رکوددار و پیشتاز احیای کتب خطی است.

حجت الاسلام محمدی کرمانشاهی با تبیین مراحل مرمت، صحافی و جلد آرایی کتاب های خطی و قدیمی و آسیب دیده گفت: با توجه به نوع کتاب از حیث اوراق و مقدار آسیبی که دیده است و همچنین نوع خطوطی که درهر صفحه چاپ و یا نوشته شده است، مراحل مرمت و صحافی و… فرق می کند و تشخیص آن بر عهده کسی است که می خواهد این فعالیت را انجام بدهد و به  نوعی کار مرمت و صحافی و… یک نوع جراحی و بهسازی و ترمیم چیزی است که کاملا از نظر ظاهری وضعیتی وخیم و آشفته دارد و باید مثل اقداماتی که در اتاق عمل جراحی روی بیماران اورژانسی انجام می شود بر روی کتاب های خطی و نسخه های قدیمی با همان ریزه کاری ها و دقت ها و ظرافت های خاص خودش روی کتاب ها انجام شود.

وی افزود: پاکسازی از خاک و خاشاک، آفت زدایی، میکروب کشی از جمله اقدامات اولیه برای شروع مرمت و صحافی است و اقداماتی از قبیل دوخت کتاب به گونه ای هنرمندانه و زیبا انجام می شود تا مقاومت کتاب ها چندین برابر شود و به نوعی است که می توان کتاب دوخته شده را تا ۱۸۰ درجه مفتوح کرد بدون اینکه این دوخت ها با مشکلی مواجه شوند و اوراق از همدیگر جدا و یا آسیب ببینند.

مدیر فرهنگی و هنری آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س)، در ادامه اظهار داشت: انجام عمل «وصالی» و اتصال کاغذهایی خارج از اوراق اصلی نسخه قدیمی و آسیب دیده به نسخه اصلی نیز یکی از مراحل سخت و هنرمندانه در بخش مرمت و صحافی است که در این قسمت توسط هنرمند با تجربه انجام می شود و سبک این کار اینگونه است که بخشی از حاشیه های صفحات نسخه قدیمی و خطی، به مرور زمان و عدم نگهداری صحیح توسط کسانیکه آن را اهدا می کنند، دچار آسیب شده است لذا با انجام عمل وصالی و تهیه اوارقی مشابه با اوراق نسخه اصلی از نظر کیفیت و رنگ، اتصال انجام می شود و این عمل به گونه ای هنرمندانه و با ظرافت و دقت خاصی صورت می گیرد به گونه ای که تشخیص انجام عمل وصالی و تشخیص اوراق اصلی از اوراق اتصالی برای دیگران در اکثر موارد سخت است و مراجعه کننده به سختی می تواند تشخیص بدهد چرا که اوراق اتصالی دقیقا مثل اوراق نسخه اصلی و خطی شده اند.

حجت الاسلام محمدی کرمانشاهی در ادامه با اشاره به مرحله دیگری از مرمت و صحافی گفت: برش کتاب با دستگاه های مخصوص و یکسان سازی صفحات کتاب از حیث طول و عرض که دچار آسیب شده اند نیز یکی از جمله کارهایی است که در این بخش انجام می شود و این کار در صورتی انجام می شود که کل حاشیه کتاب در صورتی که نوشته ای نداشته باشد توسط موریانه و یا به واسطه قرار گرفتن در معرض آب و یا آتش دچار آسیب شده است و ظاهر کتاب از نظر طول و عرض در صورت کلی یکسان نیست؛ لذا با انجام عمل برش ، تمامی صفحات با همدیگر یکسان می شوند و شکل ظاهری کتاب به حالت اولیه خود بر می گردد.

وی خاطر نشان کرد: «بدرقه» کتاب از دیگر مراحلی است که باید در نهایت دقت و ظرافت در بخش مرمت و صحافی صورت بگیرد تا با نسخه اصلی همخوانی داشته باشد.

مدیر فرهنگی و هنری حرم کریمه اهل بیت(ع) اظهار داشت: «جلد سازی» مناسب ، در صورتی که کتاب خطی جلد نداشته باشد، از دیگر فعالیت ها و مراحل در بخش مرمت و صحافی است و و باید طوری این کار انجام شود که ارزش هنری کار حفظ شود و با استفاده از روغن وازلین و موم عسل این کار به حالتی مقاوم و زیبا تبدیل می شود.

حجت الاسلام محمدی کرمانشاهی در پایان با اشاره به سابقه فعالیت هنرمندانه حجت الاسلام اسماعیلی در بخش مرمت، صحافی، جلدآرایی و… گفت: حجت الاسلام اسماعیلی هنرمندی است که سابقه ۴۰ ساله در بخش مرمت و صحافی و… دارد و به تنهایی ماهانه ۳۰ تا ۵۰ جلد کتاب خطی و نسخه قدیمی را صحافی و مرمت می کند و تمامی این کارها به  معنای واقعی کلمه به صورت هنرمندانه، زیبا، با دقت و ظرافت فراوان انجام می شود.