نابودی بیش از ۱۰۰۰ تن محصول و خسارت یک میلیارد تومانی به بخش کشاورزی رهاورد آتش زدن مزارع در گلستان
خرداد ماه، با فرا رسیدن فصل برداشت گندم و جو در استان، نگرانی مسوولان، دوستداران محیط زیست و حتی کشاورزان بیشتر می‌شود چرا که بر اساس یک سنت منسوخ کشاورزان بعد از برداشت محصول مبادرت به آتش زدن بقایای برجای مانده می‌کنند که این امر خسارات فراوانی را به کشاورزی و اقتصاد جامعه وارد میکند.
به گزارش خبرگزاری موج، خرداد ماه، زمان برداشت محصول استراتژیک گندم است در سال‌های اخیر استان گلستان، از لحاظ سطح کشت و میزان تولید این محصول جزو استانهای برتر کشور محسوب می‌شود با این وجود با فرا رسیدن فصل برداشت گندم و جو در استان، نگرانی مسوولان، دوستداران محیط زیست و حتی کشاورزان بیشتر می‌شود چرا که بر اساس یک سنت منسوخ کشاورزان بعد از برداشت محصول مبادرت به آتش زدن بقایای برجای مانده می‌کنند که این امر خسارات فراوانی را به کشاورزی و اقتصاد جامعه وارد میکند.
بدون تردید حفظ بقایای گیاهی بعد از برداشت تنها با برخورد قهری دستگاه قضا و چند توصیه از سوی سازمانهای مختلف محقق نمیشود کشاورزی ایران و خاصه گلستان فاصله فاحشی با حداقلترین امکانات و استانداردهای موجود با کشاورزی در کشورهای توسعه یافته دارد بنابراین در شرایطی که هنوز دغدغه کشاورز گذراندن معیشت روزانه خانواده خود است نمیتوان نه با روش‌های قهری و نه با تکیه بر چند توصیه و حتی در اختیار قرار دادن امکانات و تسهیلات هزینه بر از کشاورز انتظار داشت با آغوش باز پذیرای فن آوریهای جدید از جمله کشاورزی حفاظتی باشد.
از بین بردن علفهای هرز باقیمانده در مزارع به منظور کاهش هزینه برای مبارزه با علفهای هرز، از بین بردن آفات گیاهی و جلوگیری از ایجاد محیط مناسب تکثیر این آفات و ایجاد سهولت بیشتر در عملیات کاشت و داشت از جمله دلایلی است که کشاورزان تمایل دارند بقایای گیاهی که به صورت گسترده در مزارع وجود دارد را از بین ببرند.
اگر چه در سال‌های اخیر به کرات و از سوی سازمانهای مربوطه به کشاورزان توصیه می‌شود از آتش زدن بقایا بعد از برداشت گندم و جو خودداری کنند چرا که بازمانده محصول برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می‌شود اما همچنان شاهد اقدام این امر از سوی برخی از کشاورزان هستیم.
*توزیع ۱۷۰ دستگاه کارنده برای حفظ بقایا بعد از برداشت
بدون تردید آتش زدن بقایا بعد از برداشت خسارتهای جبران‌ناپذیری را بر خاک، محیط زیست، امنیت غذایی و اقتصاد جامعه وارد میکند، به گفته مسوولان سالانه بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ هکتار از اراضی گلستان به دلایل مختلف طعمه حریق میشوند.
رئیس اداره مکانیزاسیون سازمان جهاد کشاورزی گلستاناظهار کرد: سال گذشته ۴۰۰ هکتار از اراضی گلستان دچار حریق شد که بیش از یک هزار تن محصول به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان از بین رفت.
عید محمد فاروقی با اشاره به مزایای حفظ بقایا بعد از برداشت محصول تصریح کرد: افزایش مواد آلی خاک، حفظ و پایداری حاصلخیزی خاک، ذخیره و حفظ و نگهداری رطوبت، تقویت میکروارگانیسم خاک از جمله مزایای حفظ بقایا محسوب می‌شود و روش‌های مدیریت بقایای گیاهی نقش مؤثری در تولید و اکوسیستمهای زراعی و محیط زیست دارد.
وی ادامه داد: با تداوم رشد جمعیت و نیاز روز افزودن به غذا و از طرفی کاهش منابع برای تأمین غذا باید با تدبیر و تلفیق ماهرانه عواملی که در تولید مؤثر هستند هم غذای مردم را تأمین و هم منابع خاک و آب را به نسلهای آتی انتقال دهیم.
رئیس اداره مکانیزاسیون جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه ۷۰ درصد مواد آلی خاک از بقایای گیاهی تشکیل می‌شود حفظ بقایا را امری واجب عنوان کرد و افزود: نبود یکسری ماشین‌آلات و ادوات یکی از مشکلات اساسی برای جلوگیری از آتش زدن مزارع توسط کشاورزان بود اما طی سال‌های اخیر در تأمین ادوات کارنده اقداماتی در نظر گرفته شده است بر این اساس ۱۷۰ دستگاه کارنده که با حفظ بقایا می توانند کشت انجام دهند در مراکز جهاد کشاورزی در شهرستانهای استان توزیع شده است.
فاروقی بیان کرد: برای ترویج و تشویق کشاورزان به منظور استفاده از دستگاه‌های کارنده ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کمک بلاعوض در نظر گرفته شده است.
*برخورد قانونی با کسانی که بقایای گندم را آتش می‌زنند
در سال‌های اخیر یکی از دغدغههای افرادی که به هر نحو مخالف آتش زدن بقایا بعد از برداشت محصول بودند خلأ قانونی در این رابطه بود آنها معتقد بودند اگر قانون در رابطه با منع آتش زدن بقایا بعد از برداشت برخورد جدی داشته باشد میتوان تا حدود زیادی مانع از خسارتهای فراوان به خاک، محیط زیست و اقتصاد جامعه شد.
رئیس شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان گلستان با بیان اینکه آتش زدن بقایای گیاهی موجب آلودگی محیط زیست می‌شود، گفت: یک سال حبس در انتظار کسانی است که کاه و کلش محصولات کشاورزی را آتش می‌زنند، در واقع بر اساس ماده ۶۸۸ قانون تعزیرات، آلودگی محیط زیست جرم است و تا یکسال حبس برای آن در نظر گرفته شده است.
هادی هاشمیان افزود: سال‌های گذشته درباره برخورد قانونی با افرادی که بقایای گیاهی را آتش می‌زنند اطلاع‌رسانی کرده‌ایم به همین علت از امسال برای کسانی که اقدام به این کار می‌کنند پرونده قضایی تشکیل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در نامه‌ای به استاندار، فرمانداران، دهیاران و دادستان‌های سراسر استان از آنان درخواست کردیم ضمن آگاهی دادن به کشاورزان درباره زیان‌های ناشی از آتش زدن بقایای گیاهی، کسانی را که اقدام به این کار می‌کنند را به مراجع قضایی معرفی کنند.
*کاهش میزان باروری خاک با آتش زدن بقایا
آتش زدن بقایا بعد از برداشت در وهله اول به خاک و بافت موجود در خاک آسیب وارد میکند، خاک مهمترین و اصلی‌ترین عنصر در زراعت محسوب می‌شود در واقع تا زمانی که خاک حاصلخیز وجود نداشته باشد زراعت و تولید محصولات امری ناممکن خواهد بود.
پژوهشگر بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز گلستان اثرات حفظ بقایای گیاهی بر خاک را بسیار مفید دانست و در گفت و گو با خبرنگار فارس در گرگان اظهار کرد: ایجاد زیستگاهی برای موجودات زیرخاکی و کرم‌ها، جلوگیری از اثرات مستقیم فرسایشی قطرات باران بر خاک، تأمین غذای دام، مصارف سوختنی، افزایش ماده آلی خاک، جلوگیری از تبخیر زیاد آب از خاک و اصلاح خاک از جمله اثرات مفید حفظ بقایای گیاهی است.
محمد اسماعیل اسدی تصریح کرد: سوزاندن بقایای گیاهی باعث افزایش حساسیت به فرسایش و کاهش رطوبت خاک به هنگام کشت محصول دوم که اکثرأ سویا، ذرت و آفتابگردان است، می‌شود.
وی ادامه داد: آتش زدن بقایای گیاهی در سطح خاک، میکروارگانیسمهای خاک را کاهش میدهد سوزاندن کاه و کلش گندم ۵۰ درصد از جمعیت باکتریها را تا عمق ۲.۵ سانتیمتر کاهش میدهد در واقع سوزاندن بقایای گیاهی میزان و فعالیت آنزیمهای مؤثر در چرخه معدنی شدن عناصر در خاک را کاهش میدهد که همه این موارد موجب کاهش میزان باروری خاک مزرعه طی چند سال خواهد شد و هزینهای به مراتب بالاتر به دنبال دارد.
پژوهشگر کشاورزی استان با بیان اینکه سوزاندن بقایای گیاهی بیشتر به منظور آماده‌سازی زمین برای کشت دوم انجام می‌شود، افزود: احیا فناوری و مدیریت بقایای گیاهی به عنوان یکی از راهکارهای مهم در جهت حفظ پایداری اکولوژیک مزارع ضرورت دارد از جمله فناوریهای موفق میتوان به سامانههای کشاورزی حفاظتی اشاره کرد.
اسدی خاطرنشان کرد: در این سامانه که سازگارترین سامانه کشاورزی با محیط زیست میباشد بقایای باقیمانده بعد از برداشت نه سوزانده می‌شود و نه درون خاک دفن میشوند بلکه با اعمال روش‌های حفاظتی بر روی همان بقایای باقیمانده عمل خاکورزی و کشت با حداقل تردد و کوبیدگی خاک و همچنین کاهش مصرف سوخت صورت میگیرد.
بر اساس این گزارش، کشاورزی اصلی‌ترین و مهمترین فعالیت در تحقق امنیت غذایی محسوب می‌شود با رشد روز افزون جمعیت، تمرکز و برنامهریزی دولتها برای فراهم کردن امنیت غذایی ملتهای خود بیشتر شده است از این رو برای تحقق این امر از سالها پیش کشاورزی را به سمت صنعتی و مکانیزه شدن پیش بردند تا کمترین ضایعات و هدررفتها در منابع تولید را شاهد باشند.
با این وجود در کشور ما و خاصه در استان گلستان هنوز کشاورزان زیادی هستند که با روش‌های منسوخ قدیمی مبادرت به کشت و برداشت محصولات می‌کنند روشهایی که تنها رهاورد آنها در آینده زنگ خطری برای امنیت غدایی کشور خواهد بود البته در این میان نمیتوان انگشت اتهام را تنها به سوی کشاورزان نشانه گرفت عدم صرفه اقتصادی و توجیه‌ناپذیر بودن فعالیت کشاورزی و عدم حمایت از محصولات تولیدی موجب شده تا کشاورزان کمتر به جنبههای زیست محیطی و مضراتی که با روش‌های نادرست مبادرت به کشت و برداشت محصولات می‌کنند داشته باشند.
بدون تردید حفظ بقایای گیاهی بعد از برداشت تنها با برخورد قهری دستگاه قضا و چند توصیه از سوی سازمانهای مختلف محقق نمیشود کشاورزی ایران و خاصه گلستان فاصله فاحشی با حداقلترین امکانات و استانداردهای موجود با کشاورزی در کشورهای توسعه یافته دارد بنابراین در شرایطی که هنوز دغدغه کشاورز گذراندن معیشت روزانه خانواده خود است نمیتوان نه با روش‌های قهری و نه با تکیه بر چند توصیه و حتی در اختیار قرار دادن امکانات و تسهیلات هزینه بر از کشاورز انتظار داشت با آغوش باز پذیرای فناوریهای جدید از جمله کشاورزی حفاظتی باشد.
ارسال نظر