الهام انتظامی_خبرگزاری موج، با مطالعه تاریخ می‌توان فهمید که سلامت بشر از گذشته تاکنون با انواع بیماری‌های خطرناک و همه‌گیر تهدید شده است و این چالش‌های سلامت بر حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و امنیتی تاثیرگذار بوده‌اند. از جمله اپیدمی‌های کشنده در ابعاد جهانی می‌توان به شیوع ابولا، سارس، تب زرد و انواع آنفولانزاها اشاره کرد.

چند عامل اساسی را می‌توان در افزایش شیوع بیماری‌های  مسری و مهلک دخیل دانست از جمله افزایش تراکم جمعیت، مهاجرت، سادگی مسافرت به مناطق مختلف جهان و حتی تلاش برای دستیابی به سلاح های بیولوژیک، اما با توجه به گسترش انواع اپیدمی‌ها در دنیای مدرن امروزی که پیشرفت چشمگیری در علم پزشکی و اقدامات درمانی و پیشگیرانه شده است، فاکتور بسیار مهم دیگر مشکلات زیست محیطی است.  جنگل ‌زدایی و تغییرات اقلیمی و تاثیر آنها در تنوع زیستی تشدید کننده اپیدمی‌ها و پاندمی‌ها در جهان می‌باشند.

در واقع ریشه بسیاری از مشکلات دنیای کنونی در پاسخ به این سوال نهفته است که زمین به ما تعلق دارد یا ما به آن؟ انسان همواره به جای تطبیق و سازگاری با طبیعت، در تلاش برای شکل دادن و تغییر آن بنا بر نیازهای خود بوده است.

جنگل‌زدایی و تغییر کاربری جنگل‌ها بعلت کشاورزی، شهرسازی، صنعت چوب و آتش‌سوزی  باعث برهم خوردن تعادل اکوسیستم ها می‌گردد که زنجیره‌ای از مشکلات را درپی دارد. تشدید اثر گلخانه ای، تغییرات اقلیمی والگوهای ریزش باران، فرسایش خاک و سیل های ویرانگر و همچنین از بین رفتن تنوع زیستی و انقراض انواع موجودات زنده از جمله این موارد هستند.   

نتایج تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که ارتباط زیادی بین جنگل‌زدایی و افزایش شیوع بیماری‌های  انسانی وجود دارد. فاکتورهای اقلیمی و زیست محیطی نقش مهمی در گسترش ویروس‌ها دارند. در جنگل‌ها میلیون‌ها میکروارگانیسم وجود دارد که پتانسیل انتقال بین پشه‌ها و پستانداران را دارند.

با تغییر کاربری جنگل به جاده، زمین کشاورزی، ویلاسازی واز بین بردن درختان برای استفاده اقتصادی کوتاه‌مدت، خطر وقوع و طغیان انواع بیماری‌ها  بوجود می‌آید. با از بین رفتن تنوع زیستی گونه های مقاوم باقی می‌مانند و بیماری‌ها  رفته رفته خطرناک‌‌تر و سخت‌‌تر می‌گردند. نگرانی‌های عمیقی وجود دارد که این امر اپیدمی‌های نوپدید و کشنده‌ای را سبب شود همانطور که گسترش تب دنگی، ابولا و شیوع مجدد  مالاریا را  بعلت جنگل‌زدایی و نزدیکی زیستگاه‌های انسان با خفاش‌ها، میمون‌ها، پشه‌ها و حتی کنه‌های بیماریزا می‌دانند.

عامل مهم دیگر تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی بعلت فعالیت‌های انسانی است. جمعیت حشرات و میکروارگانیسم‌ها بشدت به دما و رطوبت وابسته است. گرم شدن زمین از سوی دیگر باعث افزایش دما در مناطق قطبی و نیز مناطق سرد و یخ زده  ارتفاعات می‌شود و درنتیجه جمعیت میکروبی غیرفعال در اثر سرما، می‌توانند مجددا شروع به فعالیت کرده و به سرعت به حیوانات و انسان‌ها منتقل شوند. سازمان بهداشت جهانی تغییرات اقلیمی را تشدید کننده  الگوی انتقال بیماری‌های نوظهور و پرخطر و نیز بیدارشدن بیماری‌های خاموش می‌داند. علاوه بر انسان بیماری‌ها ی  جدید گیاهی که باعث کاهش تولید و مشکلات چرخه غذایی می‌شود نیز دور از انتظار نیست.  

در طی سالهای اخیر، دانشمندان تهدیدها و خطرهای جهانی پیش روی انسان را شناسایی و اقدام‌های لازم برای مقابله و پیشگیری را بیان کرده‌اند اما متاسفانه بعلت ملاحظات سیاسی توسط دولت‌ها جدی گرفته نمی‌شوند.  

محیط زیست بر کلیه فعالیت‌های بشر تاثیر می‌گذارد و از آنها متاثر نیز می‌شود پس انسان با نادیده گرفتن آن درنهایت به خود آسیب می‌زند.  فقط در یکسال گذشته طبیعت بارها ثابت کرده است که قدرتمندتر از انسان می‌باشد. مسائل و مشکلات حفاظت از محیط‌زیست در کشور ما نیز چالشی نیازمند توجه جدی است.

بدون شک  پیشگیری بهتر از درمان می‌باشد، مسئله ساده‌ای که متاسفانه نادیده گرفته می‌شود و نبود مدیریت صحیح محیط‌زیست و ایجاد آگاهی در جوامع، فجایع زیست شناختی جبران‌ناپذیر وخسارت‌های سنگین اقتصادی را ببار می‌آورد.