عدالت کرونایی
تحقق عدالت و استقرار عدل، خواست دائمی انسان در تمام فرهنگها و دورههای تاریخی بوده و هست و در حکم یکی از مطلوبیتهای زندگی به شمار میآید. ازاینرو عدالت بهمثابه یک اصل اساسی، نیازمند توجه نظری و بررسی پژوهشی مستمر است.
سروش زنگنه-خبرگزاری موج کرمانشاه، کرونا ویروسی منحوس اما پر خیروبرکت اجتماعی، اگرچه در بحث سلامت و اقتصاد تمام دنیا را بهنوعی درگیر خودکرده و خیلیها را به ورطه فروپاشی کشانده است اما فارغ از بروز خسارات اقتصادی، در یک نگاه کلی چنانکه از ظواهر امر برمیآید، ویروس کرونا با حفظ عدالت، فرقی بین غنی و فقیر، پیر یا جوان بودن، شاغل و یا بیکار بودن نمیگذارد.
کرونا نه مجیز پادشاه، نخستوزیر، وکیل و یا وزیر را میگوید، نه ترحمی به دستان خالی پاکبان شریف و نانآور خانواده میکند.
عدالت در مفهوم امروزیاش یعنی همهچیز برای همهکس، بیتوجه به رنگ، پوست، جایگاه اجتماعی و جیب افراد تعریفشده است و جالب انگیز آنکه این ویروس شاخدار مفهومی را که انسان ساخته و فقط شعارش را خوب هجی میکند را در عمل برای جهان نمایان ساخته است و از دستش نه قدرتهای جهانی همچون ژاپن، آمریکا و اروپا در امان هستند و نه کشورهای فقیری همچون هند، پاکستان و افغانستان...
مهمتر آنکه کرونا آقازاده، سلبریتی و حتی ورزشکار نمیشناسد و همه را در هر شرایطی تقریباً مساوی، خانهنشین و قرنطینه کرده است؛ کرونا زهر اقتصاد خراب را برای ثروتمندان جوامع آنچنانکه جوامع فقیر درک میکنند، خورانده است و خواب را برای قدرتمندان و سیاسیون آنچنان حرام کرده است که درهای امید را برای دزدان و چپاولگران بسته است.
واقع امر این است، هرچند ظهور ناگهانی و مزمن این ویروس منحوس، تکتک قلبها را به درد آورده؛ اما اگر به این درد با دید دیگری بنگریم این حقیقت نمایان میشود که برای اولین بار در این دنیای خاکی چیزی نمودار گشته که همه به یک اندازه، بهطور مساوی و با یک زمینه ریسکپذیری برخوردار میشوند، نکته حائز اهمیتی که شاید بشر در طول سالهای متمادی در قالب جنگها، طغیانها و انقلابها در پی دست یافتن به آن بودهاند و برای دستیابی به واژه "عدالت" چهبسا خونهای بی شماری فدا شده است.
فیلتر زمان را اگر کمی جلوتر بکشیم، نمونه عطش دستیابی به "عدالت" را بهراحتی میتوان در بیلبوردها و بنرهای تبلیغاتی زمان انتخاباتها از نمایندگان مجلس گرفته تا دولتهای مختلف هشتساله به نظاره نشست که چگونه با دستمایه قرار دادن آن در شعارهای تبلیغاتی بهعناوین مختلف بزرگ میشود، مردم را ترغیب و دلخوش میکند، اما به اندک زمانی پس از شمارش آرا به دست فراموشی سپرده میشود.
در مقابل، از همان آغازین لحظههای شیوع ویروس کرونا از چین تا این روزهایی که تقریباً همه جهان با چند درصد بالا و پایین تقریباً به یک اندازه درگیر آن شدهاند، استعمارگران و دایه داران قدرتهای جهانی آنچنان قربانی میدهند که کشورهای جهان سومی و حتی مستعمره.
مگر نه اینکه یکی از هدفهای مهم نظام سلامت در هر کشور تأمین، حفظ و ارتقای سلامت و کیفیت زندگی تمام افراد آن جامعه است و برای تحقق این امر مهیاسازی امکانات و تسهیلات مناسب جهت تأمین سلامت جسمی، روانی و اجتماعی انسان در کلیه مراحل زندگی ازجمله حقوق اولیه به شمار میرود.
واقع امر این است که عدالت برای آدمی نهتنها نیازی مهم، بلکه خصلتی آرمانی، فطری و همیشگی بوده است. درنتیجه این امر همواره یکی از مهمترین دغدغههای بشر و ازجمله مفاهیم بنیادین و محوری همه فیلسوفان و اندیشمندان بهویژه در عرصه سیاست بوده است. تحقق عدالت و استقرار عدل، خواست دائمی انسان در تمام فرهنگها و دورههای تاریخی بوده و هست و در حکم یکی از مطلوبیتهای زندگی به شمار میآید. ازاینرو عدالت بهمثابه یک اصل اساسی نیازمند توجه نظری و بررسی پژوهشی مستمر است.
آنچنانکه در مکتب سیاسی حضرت امام خمینی(ره)، «عدالت اجتماعی جایگاه و اهمیتی بس والا دارد، در این مکتب، تحقق عدالت اجتماعی، هدف بعثت انبیا و انقلاب اسلامی و مبارزه با رژیم طاغوت و نیز راز دشمنی استکبار بوده است و بیتوجهی به آن عواقب شومی را برای حکومت و ثروتاندوزان به دنبال میآورد.
بر اساس این مکتب، در حکومت و جامعه باید تمامی اقشار جامعه از حقوق برابر برخوردار و همه در برابر عدالت مساوی باشند همچنین امام به شایستگیهای افراد هم توجه دارند. در حکومت باید، قانون و موازین قانونی بر آن حاکم بوده، مسئولان درصدد جلب امتیازات ویژه برای خود نباشند و همواره با خدمتگزار مردم دانستن خود، به دنبال پر کردن شکافهای طبقاتی به نفع محرومان باشند.»
مقام معظم رهبری هم در بیاناتی به عدالت اجتماعی تاکید داشتهاند: "یک شاخص دیگر برای پیشرفت، عدالت است. اگر کشوری در علم و فناوری و جلوههای گوناگون تمدن مادی پیشرفت کند، اما عدالت اجتماعی در آن نباشد، این به نظر ما و با منطق اسلام پیشرفت نیست. امروز در بسیاری از کشورها علم پیشرفت کرده است، صنعت پیشرفت کرده است، شیوههای گوناگون زندگی پیشرفت کرده است، اما فاصلهی طبقاتی عمیقتر و شکاف طبقاتی بیشتر شده است؛ این پیشرفت نیست؛ این پیشرفتِ سطحی و ظاهری و بادکنکی است. وقتی که در یک کشوری، جمعیت معدودی بیشترین بهرهی مادی را از آن کشور میبرند و در همان کشور، در خیابانها مردم از سرما و گرما میمیرند، عدالت اینقدر نامفهوم و غیر عملی در آن کشور است".
نکته بسیار مهمی که هریک از ما در هر سمت و مقام دولتی و یا خصوصی باید به آن توجه ویژه داشته باشیم که در طول فعالیت فردی، اجتماعی و کاریمان تا چه حد توانستهایم به عدالت محوری خود را نزدیک کنیم، خاصه آنکه قرعه خدمتگزاری در سطح کلانتر در حوزههای دولتی باشد؛ اندیشمندی در این روزهای کرونایی به نکته مهمی اشاره کرد که کرونا با تمام توان مرگبار بودنش، یک مزیت بسیار بزرگ میتواند داشته باشد، آنهم اینکه شاید در کمتر از سه هفته و حتی کمتر ممکن است دیگر قدرت حتی دم و بازدم اولیه راهم نداشته باشیم و اینجاست که هرکدام از ما در هر سمت، شغل و یا مسئولیتی که هستیم هر چند کوچک، یک تلنگر به خودمان بزنیم و ببینیم چقدر به وعده و مسئولیتمان عمل کردهایم.
ارسال نظر