به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج آذربایجان شرقی، یکی از آئین هایی که در استان آذربایجان شرقی برای نوروز مرسوم است، تکم گردانی است. تکم گردانی آئینی به قدمت نوروز و یادگاری از آداب و رسوم کهن ایرانیان نوروز در سرزمین آذربایجان نماد بهار است.

این آئین سالیان دراز با آداب و رسوم کهن مردم آذربایجان عجین بوده و همه ساله با فرا رسیدن عید نوروز، مردم به انتظار تکمچی می نشستند و انتظار داشتند که تکم چی، سمبل نشاط بهاری، آنها را برای استقبال از بهار آماده سازد.

آذربایجان شرقی با داشتن فرهنگ بومی با درون‌مایه غنی یکی از معدود مناطقی است که در ایام مختلف سال، سُنَن و رسوم منحصر به فردی را دارد و به اعتقاد کارشناسان این سنن برآمده از پیشینه تاریخی و باستانی این منطقه و افسانه‌ها و اسطوره‌هایی است که از نوع نگرش پیشینیان برای نسل‌های بعد به یادگار مانده است.

تَکَم و تَکَم‌خوانی

واژه تَکَم در زبان ترکی به معنی بُز نَر قوی هیکل که همیشه در رأس گله حرکت می‌کند و گله را به چراگاه و محل های معین هدایت می‌کند. تکم عروسکی بود به شکل بز که بر سر چوب گردی سوار می‌شد. این بز روی یک صفحه چهارگوش یا گرد که سوراخی در وسط داشت قرار می‌گرفت که چوب پایه آن از سوراخ وسط صفحه می‌گذشت، تکم‌چی چوب را به دست می‌گرفت و تکم را روی صفحه چوبی به حرکت در آورده و متناسب با حرکات آن اشعاری را به آواز می‌خواند، سر و صدای زنگوله‌ها و خوردن تکم بر صفحه چوبی نوعی ریتم و آهنگ برای آواز تکم‌چی به وجود می‌آورد.

روی این عروسک چوبین را با مخمل یا پارچه‌هایی به رنگ قرمز می‌پوشانند و روی این پارچه را نیز با پولک، زنگوله، سکه و نیز پارچه‌های الوان و حتی آئینه تزیین می‌کنند. تکم با قطعات پارچه‌ای رنگی آذین‌بندی شده مانند گل‌های بهاری است که هر رنگ و گل این تکم معنای خاص خود را دارد که به ویژه، رنگ سرخ به معنی شادی و نشاط است.

آیین تکم‌خوانی نیز از جامعه روستایی و کشاورزی خطه آذربایجان سرچشمه گرفته، متاسفانه با پیشرفت علم و تکنولوژی، صنعتی شدن و گسترش شهرنشینی و در نهایت به علت فراهم نبودن بستر ارائه آن عقب‌نشینی کرده و در حال فراموشی است.

نمونه‌هایی از اشعار تکم چی:

تکم، تکم ناز ایلر ( تکه من ناز می‌کند)

چوبانا آواز ائیلر ( برای چوپان آواز می‌خواند)

یغار قویون قوزونو (گوسفند و بره را جمع می‌کند)

بایراما پشواز ائیلر ( به پیشواز نوروز می‌رود)

بیزیم یِرده یومورتانی یووالار ( در منطقه ما تخم‌مرغ را می‌شویند)

اونی دونوب یِددی رنگَ بویارلار ( آن را به هفت رنگ می‌آرایند)

یددی سینده تحویل اوسته قویارلار (و هر هفت تا را در سفره عید می‌گذارند)

سیزین بو تازه بایرامیز مبارک ( این عید تازه شما مبارک باشد)

آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز مبارک (ماهتان، سالتان، هفته‌تان، روزتان مبارک)

برگزاری مراسم "تکم گردانی" در بازار تبریز

در راستای استقبال از نوروز مراسم "تکم گردانی" توسط واحد مدیریت فرهنگی اجتماعی در معابر محدوده مرکزی شهر، برگزار شد.

هر آنچه در فرهنگ ما رو به فراموشی است، در اشعار تکم چی زنده می‌شود گویی هنوز هم امیدی برای احیای رسم و سنت‌های پیشین وجود دارد.

همزمان با آخرین روزهای سال جاری مراسم ویژه تکم خوانی به صورت سیار در محوطه بازار تاریخی تبریز و پیاده راه تربیت و با اجرای گروه ویژه "تکم گردانی" توسط واحد مدیریت فرهنگی اجتماعی برگزار شد.

این برنامه که قریب سه ساعت متوالی صورت پذیرفت، با استقبال پر شور تبریزی ها مواجه شده و اسباب شادی و خرسندی آنان را فراهم ساخت.

کارشناسان معتقدند در کنار سفارش اجرای آیین تکم خوانی توسط دستگاه های فرهنگی، پخش این آیین ها توسط رسانه ها و به ویژه صدا و سیما در حفظ سنت های دیرپایی مانند تکم خوانی بسیار موثر است.