به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج اصفهان، شایعه یکی از پدیده های اجتماعی است که همواره توجه پژوهشگران و اندیشمندان به ویژه روانشناسان اجتماعی را به خود جلب کرده است.

پژوهش های اندکی درباره آن انتشار یافته است و سوال های زیادی در قلمرو آن بی پاسخ مانده است. لذا نیاز به انجام پژوهش های جامع که عوامل مهم و تاثیرگذار بر پدیده شایعه را مورد بررسی قرار دهد ضرورت دارد.

تعریف شایعه

شایعه خبر یا اطلاعات تائید نشده ای است که در موقعیت هایی از ابهام، خطر یا تهدید بالقوه انتقال می یابد. و به طور کلی از لحاظ محتوا چهار جنبه را در بر می گیرد: اول آنکه شایعه یک عبارت خبری است دوم آنکه میان مردم رد و بدل شده و اغلب دهان به دهان انتقال می یابد. سوم آنکه دارای یک هدف جدی است و به موضوعات مهم مردمی می پردازد. و سرانجام آنکه شایعه خبری تائید نشده بوده و بر اساس شواهد مدون یا قابل استناد شکل نگرفته است.

شایعه چگونه شکل می گیرد

شایعه یک پدیده چند بعدی و انعکاسی از نگرش ها، عواطف، باورها و ارزش های فردی، اجتماعی و اخلاقی است. عوامل موقعیتی و شرایط اجتماعی ، یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر نگرش به شایعه است. هنگامی که در محیط ابهام زیادی وجود دارد مردم خلاقانه می کوشند تا به وقایع معنا بخشیده و آنها را مورد تعبیر و تفسیر قرار دهند از این رو به هر نوع اطلاعاتی توجه نشان می دهند و نگرش مثبت به شایعه ایجاد می شود، در واقع می توان شایعه را نوعی حل مسئله جمعی دانست.

تاثیر شایعه در جامعه

شایعات با توجه به ماهیت و قدرت تأثیرگذاری آنها می توانند اضطراب اجتماعی را افزایش داده و میزان بهره وری و تولید را کاهش دهند و چرخه اقتصاد را فلج کرده و اعتبار اجتماعی افراد، موسسات و کشور ها را خدشه دار کنند.

گاهی ممکن است شایعه ای به طور فوق العاده قوت یابد و آنچنان در اذهان عموم مردم رسوخ کندکه اطلاعیه ها و توضیحات منابع رسمی دولتی هم به سهولت نتواند آن را تکذیب و از افکار مردم خارج کند.

گاهی اثر شایعه بسی فزون تر و فراگیرتر از تأثیرات حاصل از رسانه های رسمی است؛ زیرا شایعه اغلب در فضای رکودی رواج میابد که عاملان عملیات روانی با بهره گیری از فنون و تاکتیک هایی همچون تاکتیک تبخیر، آن را پدید آورده اند.

در چنین فضایی عطش شهروندان برای کسب آگاهی آنچنان افزایش می یابد که آنان شبه واقعیت ها را، واقعیت و اخبار ناموثق و اغلب دروغ را، راست تلقی می کنند؛ اما اینها فقط بخشی از واقعیت مربوط به شایعه را نمایان می سازد. چه، گاهی شایعه خود به رسانه ای تبدیل می شود که به هماوردی با رسانه های رسمی می پردازد.

در عصر حاضر، سرعت و بُرندگی شایعه صد چندان شده است؛ چراکه امروزه محل شایعات تنها کوچه و خیابان ها نمی باشند؛ بلکه اینترنت، روزنامه، رادیو، تلویزیون، تلفن همراه و غیر آن نیز محل پخش شایعات هستند.