به گزارش حامد شایگان خبرنگار خبرگزاری موج، بازار ایران در ۴۰ روز نخست سال ۹۷ متاثر از نوسانات دلار و دستور تک نرخی شدن ارز  روزهای پرفراز و نشیب و متفاوتی را پشت سر گذاشت و هر روز خبر افزایش قیمت کالایی یا تکذیب آن به گوش می رسید، موج در گفت و گو با مسئولان و فعالان بازار روند تحولات قیمتی و دلایل بروز حاشیه ها پرداخت، از این رو برخی از آن ها تاکید کردن افزایش قیمت در آغاز هر سال جدید به دلیل تغییر دستمزد و تورم طبیعی است اما شاید دلیل اصلی هیجان قیمت ها و بروز  مسائلی همچون دپو و کمبود کالا در نتیجه تک نرخی شدن دلار، افزایش ۴۰۰تومانی ارز مرجع و در نهایت اجرایی نشدن فروش دلار ۴۲۰۰ تومانی در بانک ها بود زیرا دستورالعملی برای چگونگی اجرای آن صادر نشده است. 

پس از افزایش التهاب ارز بیشترین حاشیه ها در بازار لوازم خانگی، خودرو، پوشاک و...به وجود آمد زیرا جز مهمترین محصولات در سبد کالای خانوار است؛ از این رو هر سال مقدار قابل توجهی علاوه بر تولید داخلی واردات این محصولات صورت می گیرد و این مسئله به نوسانات بازار در نتیجه تغییر نرخ ارز دامن می زند.

در هفته های گذشته در زمان التهاب بازار خبری منتشر شد که تولیدکنندگان لوازم خانگی عرضه محصولات به بازار را کاهش داده اند و فروشنده ها نیز محصولات خود را انبار کرده اند و نمی فروشند.

ابتدای هفته جاری علی فاضلی رییس اتاق اصناف موضوع تخلف احتکار لوازم خانگی و موبایل را تایید کرد و گفت گزارش این تخلف پس از بررسی نهایی اعلام خواهد شد، با پیگیری خبرنگار موج محمد طحان پور  رییس اتحادیه لوازم خانگی در واکنش به ادعای رییس اتاق اصناف ایران گفت: رییس اتاق اصناف چه  اطلاعات و تخصصی در لوازم خانگی دارند؟ با توجه به اینکه شرکت ها تا ۲۰ فروردین انبار گردانی می کنند عرضه در فروردین کاهش می یابد و این روند هرسال است.

وی ادامه داد:  در حوزه لوازم خانگی بازار فروردین تعطیل است مگر کسی بخواهد جهیزیه بخرد یا هوا خیلی متفاوت گرم باشد در فروردین نوسانات دلار وجود داشت و تا حدودی در نوسانات بازار تاثیر داشت اما درواقع ماه نخست سال تولید، توزیع و واردات لوازم خانگی تعطیل است و هر ساله از اردیبهشت بازار این محصولات رونق پیدا می کند اما آنچه مسئله ساز شد نگرانی مردم از نوسانات دلار و گرانی محصولات بود که تا حدی روی تقاضا اثر داشت.

او با بیان اینکه صنف لوازم خانگی قیمت محصولات را در اردیبهشت گران کردند افزود: بین ۸ تا ۱۰درصد قیمت محصولات لوازم خانگی از ابتدای اردیبهشت افزایش یافت با این حال بازار همچنان راکد است و در ماه رمضان این رکود بیشتر خواهد شد به نظر می رسد پویش حمایت از کالای ایرانی تاکنون در این محصولات تاثیر چندانی نداشته باید توجه داشت که مردم براساس کیفیت کالا محصولات را می خرند و پول از آن مردم است هرچند حامی تولید داخل و کارگران ایرانی هستند اما به دنبال خرید کالای با کیفیت اند.

افزایش قیمت خودرو سیاسی است

بازار خودروی ایرانی ترکیبی از خودروهای اقتصادی و لاکچری است  که خودروهای اقتصادی تولید داخلی یا چینی و لوکس ها نیز اروپایی، ژاپنی یا کره ای هستند و تاثیر نوسانات ارز نیز بر همه این محصولات یکسان نیست. تا زمانی که ارز تک نرخی نشده بود اثر نوسانات بر خودروهای داخلی کمتر و متناسب با میزان نیاز وارداتی آن ها براساس نرخ دلار محاسبات بودجه سالانه بود اما برای خودروهای وارداتی افزایش قیمت زیر تیغ دلالان ارز و صرافان بود که نرخ دلار آزاد را تعیین می کردند. 

سعید مدنی مشاور مدیر عامل سایپا در گفت و گو با موج درباره روند قیمت گذاری خودروهای داخلی گفت: قیمت خودروهای داخلی هنوز تعیین نشده و  منتظر توافق شورای رقابت و خودروسازان است که اگر بخواهیم به صورت منطقی به آن نگاه کنیم باید ابتدا روند سال های گذشته را ببینیم. در شرایطی که تورم حدود ۱۰ درصد داشته ایم خودروهای داخلی یک تا ۲ درصد گران شدند و این یعنی قیمت گذاری تحت تاثیر سیاست های دولت است نه اقتصاد. به عبارت دیگر باوجود اینکه هرسال هزینه دستمزد کارگران و تورم افزایش می یابد دولت موافق افزایش قیمت خودرو نیست و به نوعی با حفظ قیمت خودرو مانع افزایش تورم عمومی می‌شود.

او با تاکید بر اینکه نرخ ارز نیز بر قیمت تمام شده خودروهای داخلی اثر می گذارد افزود: به نسبت میزان استفاده از قطعات وارداتی در خودرو قیمت تحت تاثبر نرخ ارز است به خصوص پس از تک نرخی شدن ارز اگر دولت دلار ۳۸۰۰ تومان در اختیار خودروسازان قرار ندهد به همان نسبت افزایش تا ۴۲۰۰ تومان خودرو گران خواهد  شد. البته مولفه های دیگری همچون کیفیت، هزینه دستمزد و...نیز از سوی شورای رقابت برای قیمت گذاری امسال لحاظ خواهد شد.

تکلیف بازار مشخص نیست

صنایع غذایی نیز از عمده بازارهایی است که با وجود تولیدات داخلی به دلیل تنوع محصول و ذائقه گوناگون جامعه ایرانی برای واردات نیز بازار دارد و حتی بخشی از محصولات مانند شکلات و آدامس نیز به وفور قاچاق می شوند تا بازار ۲ میلیارد دلاری این محصولات را در ایران تامین کنند، حال از آنجایی که نرخ ارز بر واردات و هزینه قاچاق تاثیر می گذارد انتظار می رفت نوسانات دلار بازار این محصولات را تغییر دهد اما اینگونه نشد.

جمشید مغازه ای دبیرکل انجمن شیرینی و شکلات ایران نیز درباره تغییراتی که هفته های گذشته در نرخ ارز به وجود آمده و اثر احتمالی آن در بازار صنایع غذایی گفت: در صنعت صنایع غذایی ارز مبادله ای برای مواد اولیه کم تخصیص داده می شد اما برای واردات ماشین آلات واحدها، تامین روغن، گندم و برنج ارز مبادله ای پرداخت می شد.  اما امروز پس از تک نرخی شدن و تخصیص نیافتن ارز کالاهای اساسی روغن اصلا پیدا نمی شود، زیرا قرار بود با همان دلار ۳۸۰۰ تومان واردات صورت گیرد و دولت یارانه ارز بدهد اما بانک ها این نرخ را نپذیرفتند و می گویند هنوز دستورالعملی از سوی دولت در این زمینه صادر نشده است و امروز تولید کننده ها و تجار روغن با دلار ۴۲۰۰ سفارش می د هند.

او با اشاره به اینکه پس از تک نرخی شدن دلار همه در بازار گیج هستند افزود:  دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان گیر کسی نمی آید و سامانه نیما هم مشکلاتی دارد و فعلا روال عادی نیست. به عبارت دیگر واردات و صادرات با چالش مواجه شده و هنوز بخش نامه های دولتی با صراحت کامل صادر نشده اند.با این حال در سال جدید تغییری در صنایع غذایی و شیرینی و شکلات نداشته ایم و با توجه به رکودی که در سال های گذشته داشته ایم هنوز بر پایه سفارش تولید می کنیم و گران کردن محصولات نوعی خودزنی است زیرا تقاضا کم است.

با توجه به اینکه کالای قاچاق در شکلات زیاد است با این حال در یک ماه اخیر نامگذاری سال به عنوان حمایت از کالای ایرانی روی تولید اثر گذاشته اما روی تقاضا و بازار نمی توان ارزیابی کرد زیرا هنوز خیلی از عمر پویش حمایت از کالای ایرانی نگذشته است و هنوز اثر آن قابل محاسبه نیست. هرچند اقتصاد نمی تواند دستوری عمل کند و اگر بخواهد دستوری عمل شود باید نگاه های حمایتی دولت در این بخش بکار برود.

رکود مانع افزایش قیمت کیف و کفش

بازار ایران هر ساله تحت تاثیر رشد هزینه ها با افزایش قیمت کالا روبرو می شود اما مولفه دیگری که هرازچندگاهی همچون تازیانه بر تن نحیف بازار ردی به جای می گذارد نوسانات ارزی است ابتدای سال ۹۷ این دو عامل در کنار هم التهاب و حاشیه ها را در بازار کشور بیشتر کردند.

علی لشکری دبیر جامعه کفش ایران نیز در گفت و گو با موج با اشاره به سفر رییس جمهوری به تبریز و بازدید از تولیدات کیف و کفش داخلی گفت: پس از نامگذاری امسال از سوی رهبر معظم انقلاب به حمایت از کالای ایرانی که به نوعی نمایانگر رویکرد اقتصادی ایشان است توجه به تولید به عنوان دغدغه ملی مطرح شد و بازدید رییس جمهوری از صنف کیف و کفش تلنگری برای مسئولان درهای پایین تر بود که مشکلات پیش پای این صنف را که سال ها درگیر رکود بوده برطرف کنند. 

وی ادامه داد: در حال حاضر این پویش فضای روانی مثبتی را بین تولیدکنندگان کیف و کفش ایجاد کرده است و برای تداوم آن ضمن فرهنگ سازی باید اقدامات حمایتی نیز  از سوی دولت انجام شود، چراکه صنعت کیف و کفش همچنان درگیر رکود است و حتی با وجود تغییراتی که در هزینه های سالانه ایجاد شده تولیدکننده ها مایل به افزایش قیمت نیستند زیرا تقاضا چندان بالا نیست که کشش افزایش قیمت وجود داشته باشد.

لشکری با تاکید بر اینکه نوسانات نرخ ارز و در ادامه تک نرخی شدن در قیمت کیف و کفش تاثیری نداشته است تصریح کرد: بخشی از مواد اولیه کفش نیز از طریق واردات تامین می شود از این رو می توان گفت در کفش های ماشینی این بخش از هزینه تا ۴۰ درصد قیمت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد و در کفش های دست دوز هزینه ناشی از مواد اولیه وارداتی تا ۲۰ درصد قیمت تمام شده اثر می گذارد این تفاوت نیز ناشی از آن است که کفش های دست دوز نوعی هنر نیز بکار گرفته می شود. بنابراین قیمت نرخ اثر در قیمت تاثیر گذار است اما این عامل در یک ماه گذشته تاثیری در بازار کیف و کفش نداشته است و قیمت متاثر از هزینه های سالانه همچون حقوق و دستمزد و...خواهد بود.

لشکری با بیان اینکه تک نرخی شدن ارز راهکاری برای مبارزه با فساد و رانت بود افزود: بسیاری از تجار پیش از این با ارز مبادله ای مواد اولیه وارد می کردند و با نرخ ارز آزاد در بازار داخلی می فروختند یا حتی تولیدکننده های بودند که مواد اولیه با ارز مبادله ای وارد می کردند اما برای محاسبه قیمت نهایی محصول ارز آزاد را مقیاس هزینه ارزی در نظر می گرفتند.

 اثر نوسان ارز در بازار پوشاک کم است 

صنعت پوشاک ایران با سرمایه در گردش ۱۲ میلیارد دلاری داد که نزدیک به۲/۵ میلیارد آن از طریق قاچاق عرضه می شود و بخشی نیز از طریق واردات غیر رسمی، چمدانی به بازار تزریق می شود به همین دلیل پیش بینی می شود ۶۰ درصد بازار در اختیار داخلی ها باشد. 

مهدی یکتا  فعال بازار پوشاک در گفت و گو با موج ضمن اشاره به اینکه در هفته های گذشته قیمت پوشاک تغییر نکرده است گفت:پوشاک مانند بسیاری از رشته های صنعتی وابسته به مواد اولیه است که بخش عمده ای از آن از طریق واردات تامین می شود برای نمونه زیپ، دکمه، نخ، پارچه، خرجکار و لایی وارداتی هستند. بنابراین هر گونه اتفاقی روی نرخ ارز بیفتد در قیمت پوشاک نیز مهم است هر چند افزایش کم نرخ دلار در قیمت تمام شده تاثیر چندانی ندارد، چراکه حدود ۶۰ درصد قیمت تمام شده پوشاک ناشی از هزینه کارگر و اجاره مغازه و ...و مابقی مواد اولیه است.

او با بیان اینکه پوشاک صنعتی وابسته مد است گفت: این ویژگی به روز بودن باعث می شود برای نمونه تنها چند مدل نخ در آن استفاده نشود، به همین دلیل وابسته به واردات است این در حالی است که در فرش ماشینی تنها از چند مدل نخ استفاده می شود، از این رو واردات مواد اولیه متناسب با مد روز نیاز ضروری این بخش است که تحت تاثیر سیاست های ارزی قرار گرفت و تاجران منتظر ثبات بازار شدند. بنابراین صنعت پوشاک در سال ۹۷ برای تولیدکننده ها نیز مبهم است و هیچ کس نمی داند چه اتفاقی قرار است بیفتد زیرا دلار رسمی ۴۲۰۰ اعلام شده اما دلار غیر رسمی ۵۶۰۰ خرید و فروش می شود و از آنجایی که الزام واردات با دلار ۴۲۰۰ تومان وجود دارد همه منتظر روشن شدن شرایط بازار هستند.

دبیر سابق اتحادیه پوشاک با تاکید بر اینکه قوانین ارزی برای کالاهای مشابه در آینده سخت تر نیز خواهد شد گفت: محدودیت واردات باعث افزایش رونق در تولید می شود اما برای واردات مواد اولیه نیز محدودیت ایجاد خواهد شد و از طرف دیگر دلار رسمی با قیمت ۴۲۰۰  گشایش می شود و از آنجایی که ارزانتر از دلار غیررسمی است و با آن مواد اولیه نیز وارد می شود تولیدکننده و فروشنده ها منتظر هستند  که چه اتفاقی در صنعت و بازار رخ خواهد داد به همین دلیل تمایل ندارد قیمت ها روز را اعلام کنند. البته تقاضا نیز کاهش یافته پیش تر سرانه مصرف پوشاک ایران ۱۴۰ دلار بود اما امروز تغییر کرده زیرا برای پوشاک تنها تولید و تیراژ مهم نیست بلکه تنوع و مد روز نیز مهم است و تولیدکننده های داخلی در خوشبینانه ترین حالت ۵۰ درصد نیاز داخل را می تواند تامین کند.