به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، معضل پیامک‌های تبلیغاتی ناخواسته و در پی آن مزاحمت‌هایی که از طرف این پیامک‌ها برای مشترکان ایجاد می‌شود، سابقه ای چندین ساله دارد و با وجود این بارها راهکارهایی برای ساماندهی و حل این مشکل از سوی مسئولان، تعریف و اجرا شده، اما شواهد نشان می دهد این موضوع هنوز مشکلاتی برای مشترکان به وجود آورده، این درحالی است که شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۳ با تصویب آیین نامه «ساماندهی پیامک های انبوه تبلیغاتی و ارزش افزوده»، ۳ نهاد وزارت ارتباطات، وزارت ارشاد و مرکز ملی فضای مجازی را متولی این موضوع قرار داد اما با وجود اقدامات صورت گرفته، همچنان پیامک های تبلیغاتی و ارزش افزوده ناخواسته معضلی برای مشترکان موبایل به وجود می آورد.

در آیین‌نامه مصوب شورای عالی فضای مجازی، خدمات پیامکی به دو دسته تقسیم می‌شود. خدمات پیامک انبوه که جنبه اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی دارد و بدون درخواست مشترک ارسال و هزینه‌ای برای مشترکان ندارد؛ این پیامک‌ها پس از ارسال تحت نظارت وزارت ارشاد قرار خواهند گرفت. دسته دوم پیامک‌های ارزش افزوده با انتخاب مشترک است و باید بابت آن هزینه پرداخت شود. البته این پیام باید پیش از ارسال تحت نظارت وزارت ارشاد قرار گیرد و پس از دریافت مجوز، امکان استفاده از آن برای مشترکان ممکن خواهد بود.

خدمات دهندگان ارزش افزوده متنی در صورتی که نسبت به محتوای پیامک هایی ارسالی از بستر خدماتی آن ها شک دارند می توانند، مجوز شرکت مربوطه را از طریق پنجره واحد بررسی محتوای مرکز رسانه های دیجیتال پیگیری کنند. براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی در ۲۸ اسفند ۹۳ ارگان های مختلفی مانند سازمان نظام پزشکی، وزارت بهداشت، پلیس فتا و بانک مرکزی به عضویت پنجره واحد محتوای مجازی مرکز رسانه های دیجیتال درآمده و در مورد رد یا تایید پیامک های مرتبط نظر می دهند. در صورت تایید این مرکز، اوپراتورهای متخلف با محرومیت ارائه خدمات و جریمه نقدی روبرو می شود؛ گزارش عملکرد این کمیته باید هر ۶ ماه به دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی ارائه شود. همچنین با ناهماهنگی بین اپراتورهای موبایل و خدمات دهندگانی که دارای سرخط پیامکی هستند، برخورد خواهد شد. از این رو اپراتورهای موبایل و شرکت های ارائه دهنده خدمات پیامک باید به مصادیق آیین نامه پیامک انبوه توجه کنند که شامل؛ علائم شیطان پرستی، تبلیغات دارویی غیرمجاز، انواع فال و طالع بینی و... است و همچنین تمامی خدمات ارزش افزوده محتوائی پیامکی باید صرفا بین ساعات ۹ تا ۲۱ برای مشترکان ارسال شود. گرچه آنچه در خصوص پیامک‌های تبلیغاتی مورد توجه قرار می‌گیرد، صرف نظر از کلاهبرداری‌های ناشی از این پیامک‌ها، هزینه دریافتی پیامک های ارزش افزوده است که به تازگی در یکی از اپراتورها-ایرانسل- با عنوان «اپ فوتبال فانتزی» ارسال شده که علاوه بر هزینه بالای ۵۰۰ تومانی، رویه ای مشابه پیش بینی های غیرعرفی دارد.

ضعف نظارت بر ارسال پیام های تبلیغاتی

کارشناس حوزه فناوری در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با بیان اینکه تا قبل از ممنوع شدن ارسال پیامک های تبلیغاتی از سوی وزیر ارتباطات که سال گذشته انجام شد، برای ارسال پیامک ها مجوز نیاز نبود، توضیح داد: امروز با وجود اینکه ارسال پیام های تبلیغاتی ممنوع است، شرکت ها با استفاده از ارتباطات فردی پیام های تبلیغاتی را ارسال می کنند. برخی افرد تلفن های شخصی را تبدیل به یک سیستم پیام رسان کرده و با استفاده از نرم افزارهای خاص پیام ها با فاصله زمانی پنج ثانیه به صورت تنظیمی به فهرست شماره های پیش فرض ارسال می شود. البته پیام ها را نمی توانند در فاصله زمانی کوتاه تر ارسال کنند و احتمال اینکه اپراتورها متوجه شوند شماره در حال ارسال پیام تبلیغاتی است زیاد می شود، به همین دلیل در دوره زمانی ۵ ثانیه به بالا پیام ها را ارسال می کنند.

حسین کاشی با اشاره به اینکه نرم افزار از طریق یک کنسول اس ام اس پیام های تبلیغاتی را ارسال می کند، افزود: کسانی که بانک شماره نداشته باشند، ازطریق شرکت ها تهیه می کنند یا با عنوان اصناف و ... در اینترنت پیدا می کنند و چون شماره ارسال کننده شخصی است نظارتی از سوی اوپراتورها بر روی آن ها وجود ندارد، اما ارسالی پیام های تبلیغاتی از طریق سر شماره ها نظارت می شود، البته این نظارت ها برنامه مشخصی ندارد، مگر اینکه شکایتی از آن صورت بگیرد. به طور کلی روند اینگونه است که سامانه پیامکی سرشماره ها در اختیار اصناف خاص قرار می دهند و چون تعداد پیامک ها بالا است، مخابرات به صورتی تصادفی پیام ها را چک می کند اما اپراتورها تمام پیامک ها را چک می کنند.

او با تاکید بر اینکه در زمان نظارت بر پیام ها نیز تخلف صورت می گیرد تصریح کرد: افراد ممکن است با ارسال پیامک در ساعت های اولیه صبح یا آخر شب کمتر تحت نظارت قرار بگیرند، یا محتوای مطلب ارسالی را مبهم تدوین کنند و از طریق لینک های اینترنتی، مخاطب پیامک را وارد یک گروه های خاص یا صفحات خاص کنند، البته بخشی از این تخلفات مربوط به جرائم رایانه ای و بخشی هم مربوط به قوانین تخلقات شرط بندی و ... بوده و باید براساس همان قوانین مورد رسیدگی قرار بگیرند.

تخلف در سرویس های ارزش افزوده کمتر است

این کارشناس حوزه فناوری درباره روند رسیدگی به تخلفات در پیام های تبلیغاتی تصریح کرد: سازمان تنظیم مقررات و بازرسی وزارت ارتباطات بخشی برای رسیدگی به شکایت و مقابله با پیام های تبلیغاتی ایجاد کرده است، که علاوه بر انسداد سرشماره ها، فرد یا شرکت ارسال کننده را نیز جریمه می کند، اما به دلیل تعداد بالای شکایت زمان رسیدگی طولانی است.

او با اعلام اینکه ارسال پیامک از طریق سرویس ارزش افزوده کاملا متفاوت است گفت: ارزش افزوده بیشتر یک صنعت است و چرخه سالانه دارد که در ازای ارائه محتوای به مردم هزینه دریافت می کنند. در واقع ارزش افزوده سرویس های تدریجی بین ۳۰ تا ۴۰ درصد است و اوپراتور بعد از کسر تعرفه خود مابقی را به شرکت تولیدکننده های محتوا می پردازد.

کاشی درباره روند ارزیابی محتوای پیامک های ارسالی از طریق سرویس ارزش افزوده گفت: قبلا محتوای این پیامک ها از طریق وزارت ارشاد بررسی می شد و حتی محتوای آن ها کدگذاری و ارزش گذاری می شود به همین دلیل شرکت ها از طریق پیام های ارسالی در سرویس ارزش افزوده نمی تواند تخلف کنند. چراکه اپراتورها کدی در داخل اپ قرار می دهند و امکان جابجایی اپ ها وجود ندارد، برای نمونه یک اپ دارای مجوز را نمی توان با اپ بدون مجوز جابجا کرد. البته در ایرانسل نظارت کمتری وجود دارد، اما به طور کلی اپ ها در سرویس های ارزش افزوده بررسی می شوند.

ترویج اپلیکیشن های پیش بینی در برنامه های ورزشی تلویزیون

اپراتورها موظف به برخورد با دارندگان سیم کارت هایی هستند که پیامک های تبلیغی از سیم کارت های شخصی ارسال می کنند، زیرا مطابق مصوبه ۲۷۰ کمیسیون تنظیم مقررات ارسال پیامک تنها با کسب رضایت مشتری مجاز است. حسین فلاح جوشقانی رییس سازمان تنظیم مقررات رادیویی در این باره گفت: ایجاد مزاحمت برای مشترک از سوی اپراتور تخلف است و رگولاتوری با آنان برخوردهای لازم را خواهد کرد.

سامانه هایی که اقدام به ارسال پیامک انبوه می کنند، تنها قراردادی با اپراتور دارند، از این رو ارسال پیام تبلیغاتی از یک سرشماره به معنای آن است که بر اساس قراردادی سرویسی ارائه شده و دارنده آن سرویس تخلف کرده است.  شواهد نشان می دهد که با وجود آیین نامه و اقداماتی که نهادهای مسئول درباره ساماندهی پیامک های تبلیغاتی انجام داده اند اما همچنان این پیامک ها به دست کاربران می رسد و الزامات، ضوابط و دستورالعمل تعیین شده در این خصوص کارآمد نبوده است.

مرکز ملی فضای مجازی در این زمینه، نقش نظارتی بر اجرای مصوبه ساماندهی پیامک های انبوه و ارزش افزوده دارد و وزارت ارتباطات نیز از فروردین ماه سال ۹۵ با راه اندازی سامانه یکپارچه لغو پیامک های انبوه، شرایطی را فراهم کرد تا مشترکان ۳ اپراتور موبایل بتوانند به یک شیوه، دریافت پیامک هایی را که آسایش مشترکان را برهم زده، حذف یا لغو کنند، اما این راهکار نیز آنطور که باید کارآمد نبود. به ویژه این مسئله در زمان برگزاری مسابقات جام جهانی روسیه تشدید شد و حتی در برنامه های ورزشی تلویزیون مجریان مردم را به پیش بینی مسابقات فوتبال و ارسال پیامک و حتی نصب اپلیکیشن های پیش بینی فوتبال تشویق می کردند.

از طریق سامانه پیامکی ۸۰۰ یا شماره‌گیری کددستوری #۸۰۰* کاربران می توانند نسبت به انواع پیامک های ارزش افزوده و تبلیغاتی فعال روی سیم‌کارت خود و روش غیر فعال‌سازی آن آگاه شوند و در صورت عدم تمایل به دریافت این پیامک‌ها، آنها را لغو کنند و چنانچه مشترک این کد را شماره گیری کند، اپراتور لیست سرویس های فعال را به وی اطلاع می دهد. در این سامانه، درصورت تمایل به لغو دریافت پیامک های تبلیغاتی، اپراتور این پیام ها را ظرف ۲۴ ساعت مسدود و غیرفعال می کند. البته با گذشت چند سال از اجرای اولیه این سامانه، همچنان کاربران می گویند که این روش برای حذف پیامک های تبلیغاتی با مشکلاتی همراه است و بازهم ناخواسته پیامک های تبلیغاتی و ارزش افزوده دریافت می کنند. فلاح جوشقانی در اینباره گفته«تخلفات احتمالی در این خصوص مربوط به این سامانه نیست و به عملکرد و نظارت اپراتورها بر ارائه دهندگان سرویس های پیامکی مربوط می شود که بر اساس شکایت وارده و نظارت های موردی پیگیری می شود.»