به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، پس از خروج آمریکا از برجام و تهدید این کشور به افزایش محدودیت و جریمه برای شرکت های خارجی در تجارت با ایران، باعث شده تا در بخش های درمانی و دارویی شرایط ویژه ای به وجود آید.

وزیر بهداشت و درمان از اصطلاح «روز مبادا» برای دوره بعد از تحریم ها استفاده کرد و گفت طوفان در راه است و باید برای این روز مبادا خودمان را آماده کنیم. به نظر می رسد در چنین شرایطی شرکت های دانش بنیان مسئولیت بیشتری دارند، زیرا این شرکت ها به دلیل بهره مندی از دانش روز قابلیت تولیدات فناورانه را دارند و اگر به عقب نگاه کنیم شاهد برخی توانمندی آن ها خواهیم بود.

برای نمونه رسول دیناروند رئیس سازمان غذا و دارو پیش تر گفته بود« تولید داروهای بیوتکنولوژی در ایران از خروج ۶۰۰ میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری کرده است» همین رویکرد می تواند در دوره جدید تحریم ها ناجی صنعت دارو باشد. زیرا ایران در حالی توانسته داروهای بیوتکنولوژی تولید کند که بسیاری از کشورهایی که حتی از ما توسعه یافته تر هستند نتوانسته اند این نوع داروها را تولید کنند. همچنین ایران تجربه صادرات داروهای زیست‌فناوری شده به روسیه را دارد، به طوری که محصولات ایران توانست ۱۰۰ درصد بازار این کشور را در اختیار بگیرد و جایگزین نمونه های آمریکایی این دارو در روسیه شوند. همچنین در یکسال گذشته برای نخستین بار چهار داروی نوترکیب شامل سینورا، سینوپار، سیناتروپین و سینال اف؛ برای درمان بیماری های خود ایمنی، پوکی استخوان، هورمون رشد و نازایی تولید شده است. این نوع داروها به دانش و فناوری های زیادی احتیاج دارند و قطعا تولید این داروها نیازمند دانش وسیع و متنوعی است.

این نخستین ها در سال های گذشته بازهم در صنعت دارویی ایران رخ داده، برای نمونه دو داروی ایرانی در اروپا ثبت شده است و همچنین فرآیند صادرات داروهای ایرانی به کشورهای عراق و ترکیه، پس از کسب تاییدیه لازم آغاز شده است. حتی درمان قطعی میگرن با داروی دانش بنیان ایرانی برای نخستین بار در جهان از سوی شرکت های دانش بنیان، انجام شد. بهزاد سلطانی رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، در این باره گفته بود« داروی درمان قطعی میگرن به همت یک شرکت دانش بنیان ایرانی با ۵ میلیارد تومان تسهیلات از صندوق نوآوری شکوفایی تولید شده است.» بنابراین تاکنون توانمندی های بالایی از شرکت های ایرانی در صنعت دارویی دیده شده و باید منتظر قابلیت این شرکت ها در زمان تحریم ها بود.

توانمندی های فناوریک ایران

یکی از مهمترین دستاوردهای حوزه‌ علم و فناوری ایران، تولید داروهای مناسب و تولید داروهای پزشکی در حوزه‌های مختلف است. در همین راستا شرکت‌های دانش بنیان اقدام به تولید داروهایی بر پایه دانش بنیان کرده‌اند.  برای نمونه قطره گیاه جوی دو سر در کشور تولید شده است که تنظیم کننده خواب و آرامش بخش است و تا به حال هیچ شرکتی موفق به تولید آن نشده بود.

پیشتر نیز یک متخصص فارماسیتوتیکس از ساخت تنها داروی مورد تائید FDA برای اولین بار در کشور جهت درمان ملاسما و لک صورت توسط یک شرکت دانش‌بنیان خبر داده بود که در داخل کشور هیچ کرم مشابه با ویژگی ترکیب سه گانه آن وجود ندارد. این محصول برای نخستین بار است که تولید شده و تنها یک برند جهانی این محصول را تولید می‌کند که متعلق به ایالات متحده است که داروی با ثبت بین‌المللی در ایالات متحده تا سال ۲۰۲۵ است. باید توجه داشت که ما فرم ژنریک این محصول را با قیمتی کمتر از فرم تجاری آن تولید کردیم و به زودی به بازار دارویی کشور عرضه خواهد شد. این دارو برای بسیاری از افرادی که مجبورند برای درمان خود از لیزر استفاده کنند،درمان کوتاه‌تر و هزینه کمتری دارد و همچنین برای بسیاری از افرادی که از کرم‌های تک دارویی و آرایشی برای ماه‌های طولانی استفاده می‌کنند نیز کاربرد دارد.

همچنین ایران پمادهای دارویی را تولید کرده که در مدت زمان بسیار کوتاه انواع زخم‌های پوستی را درمان می‌کند. شیوه عملکرد این پماد بسیار سریع است، به گونه‌ای که تنها در مدت ۱۵ دقیقه هر گونه درد و سوزش را برطرف می‌کند. هنگامی که پوست می‌سوزد اگر مراقب آن نباشیم شروع به تاول زدن می‌کند و همین موضوع عفونت و زخم‌های جدید پوستی را به دنبال خواهد داشت، اما پماد مورد نظر اجازه نمی‌دهد که هیچ تاول جدیدی اطراف زخم زده شود. ژل ضد آکنه یکی دیگر از محصولات شرکت های دانش بنیان بوده که از آن به عنوان قویترین ژل برای شستشوی پوست های حساس استفاده می شود.این ژل شامل عصاره های مختلف گیاهی بوده که پاک کننده عمیق پوست از چربی های اضافی است. این ژل که ترکیبی از گیاهان دارویی و ترکیبات ضد آکنه است، توانایی بسیار زیادی در درمان آکنه و جوش های سر سیاه دارد

قطره زنجبیلی نیز از محصولات دانش بنیان هاست که با ۲ کاربرد خوراکی و موضعی تولید شده و برای درمان دردهای مفاصلی به کار می‌رود. یعنی هم می‌توان آن را خورد و هم می‌توان روی نقطه‌ای که دچار درد شده به صورت موضعی استفاده و تاثیر مثبت آن‌را پس از گذشت مدتی مشاهده کرد.

البته ساخت دارو در زمنیه های دیگر همچون باروری نیز در ایران آغاز شده، چراکه زاد و ولد، مسئله‌ای است که همواره مورد توجه  بوده، اما مسئله ناباروری و نازایی از جمله مشکلاتی است که همراه بسیاری از افراد است و آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به ۱۰درصد از مردم دنیا به مشکل ناباروری گرفتارند. در این زمینه نیز یکی از این شرکت‌های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری هرمزگان تلاش‌های گسترده‌ای را برای اختراع و تولید کپسول درمان ناباروری در مردان از گرده نخل خرما انجام داده که بسیار نتیجه بخش بوده است.

راهکارهای برای شرایط تحریمی

در حال حاضر یکی از مشکلات شرکت های دانش بنیان فعال در صنعت دارو فرآیند تجاری‌سازی محصول است، چراکه بسیاری از این شرکت های نوپا پروسه تولید انبوه محصول، تخصص و دانش کافی در تجاری سازی را ندارند. حال تسهیل در صدور مجوز اولیه می تواند به افزایش فعالیت شرکت های دانش بنیان بی انجامد، البته این بدین معنا نیست که بخش نظارت یا کنترل بر سلامت دارویی سختگیری نکند، بلکه باید دو فرایند مجزا در نظر گرفت، به طوری که در بخش استقرار شرکت در پارک های علمی و فناوری و حمایت از زمینه تجاری سازی را سریع و حمایتگرانه انجام داد و در مقابل روی کنترل سلامتی دارو چارچویی سختگیرانه در نظر گرفت.

در حال حاضر بسیاری از افرادی که به دنبال راه اندازی شرکت های دانش بنیان هستند اطلاع زیادی از فضای پارک‌ها ندارند و پارک علم و فناوری نیز در بسیاری از مواقع از توانمندی برخی از این شرکت ها اطلاعی ندارند. به همین دلیل باید فراخوان های از سوی پارک ها اعلام شود و پس از مذاکره و ارزیابی و آزمایش محصول آمادگی برای حمایت از محصول در پارک علمی و فناوری صورت گیرد این موضوع یکی از راهکارهای توسعه محصول در شرایط تحریم است. در واقع پروسه‌ای که باید از سوی شرکت انجام شود، از سوی نهادهای حمایتی دنبال شود، زیرا شرکت‌های دانش بنیان بودجه کافی برای کارهای تبلیغاتی و...ندارند.