به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، امسال علاوه بر اینکه با عنوان حمایت از کالای ایرانی از سوی رهبر معظم انقلاب نامگذاری شده است، کشورمان در آستانه افزایش فشار تحریم های یکجانبه آمریکا قرار دارد که به طور قطع تمام جنبه های اقتصادی و صنعتی کشور را تحت تاثیر قرار می دهد، اثر این موضوع روی صنایع و تجهیزاتی همچون صنایع دریایی که در تامین تجهیزات وابستگی به خارج از کشور دارند بیشتر است، هرچند  تجربه ساخت کشتی افراماکس در کشور وجود دارد، اما این تجربه با فاکتورهای رقابت پذیری همراه نبوده که روند ساخت شناور در ایران تسریع شود یا میزان سفارش ساخت افزایش یابد.

از طرف دیگر در زمان تحریم های قبل از برجام مشکلاتی در زمینه سفارش شناور به کره جنوبی به وجود آمد و ایران با وجود اینکه هزینه شناورها را پرداخت کرده بود کشور طرف قرارداد به تعهدات خود عمل نمی کرد که بعد از برجام با تغییراتی در قرداد قبلی و واگذاری بخش از پروژه به شرکت های داخلی در قالب پروژه مشترک تاحدودی مشکلات برطرف شد، گرچه تاکنون گزارشی از سوی سازمان های ذیربط درباره روند اجرای پروژه منتشر نشده است. با این حال ایران در آستانه دور جدیدی از تحریم ها قرار گرفته و بار دیگر چالش های قبلی پیش روی ایران است. البته به تازگی وزارت صنعت، معدن و تجارت تفاهمنامه ای را با سازمان بنادر و دریانوردی برای استفاده از ظرفیت های داخلی برای ساخت شناور منعقد کرده، اما آنچه عیان است وزارت صنعت، معدن و تجارت هیچ اقدامی در زمینه ارتقای صنایع دریایی انجام نداده است.

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج درباره طرح تحول صنایع دریایی که به تازگی شروع شده است، گفت: سازمان بنادر و دریانوردی تفاهمنامه ای با شورای عالی صنایع دریایی و سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع منعقد کرده است که نیازهای دریایی سازمان بنادر از طریق تولیدکنندگان داخلی تامین شود. این طرح فرصت مناسبی برای تولیدکننده های داخلی است که توانمندی های خود را نشان دهند، زیرا ایران در زمان تحریم ها برای تامین بازار باید از همه ظرفیت های داخلی استفاده کند.

محمد راستاد با نگاهی به توانمندی های ایران برای ساخت شناور تاکید کرد: کشورمان برای ساخت شناوری و تجهیزات دریایی در سواحل شمال و جنوب کشور ظرفیت های خوبی دارد، برای نمونه حوضچه های خشک، حوضچه های شناور، سینگرولیفت ها و کارگاه های مورد نیاز برای ساخت شناور به اندازه کافی در کشور موجود است. از طرف دیگر تجربه ساخت کشتی های اقیانوس پیما در کشور وجود دارد، برای نمونه در سال های پیش شاهد ساخت کشتی های ۱۳۰ هزار تنی افراماکس در کشتی سازی صدرا بودیم. در حال حاضر نیز مهم این است که از نظر مدیریتی صنایع دریایی را به گونه ای حمایت کنیم که این صنعت خود را به استانداردهای بین المللی نزدیک کند.

او با بیان اینکه سازمان بنادر تنها از شناورهای خدماتی برای فعالیت های حاکمیتی استفاده می کند تصریح کرد: در حال حاضر ساخت شناورهای آتشخوار و جستجو نجات، شناوری هایی برای مقابله با آلودگی هوا و شناوری های  مورد نیاز گارد ساحلی امسال به تولیدکنندگان سفارش داده خواهد شد که تاکنون بخشی از این سفارش ها در قالب ترک تشریفات به سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع واگذار شده و مناقصه مابقی این شناورها آن ها تا پایان سال برگزار می شود تا ابتدای سال آینده سازنده های ۷۰ شناور مورد نیاز سازمان بنادر و دریانوردی مشخص شود.

ظرفیت سازندگان ایرانی

یک کارشناس صنایع دریایی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با نگاهی به فرایند ساخت کشتی درباره ظرفیت های ساخت شناور در ایران گفت: فرایند ساخت کشتی شامل طراحی، تست مدل(آزمایش شناور کوچک در حوضچه های کشش) و ...است و مالکان کشتی ابتدا برای طراحی مناقصه برگزار می کنند که در حال حاضر بیشتر از سوی شرکت های خارجی انجام می شود، اما در مناقصه های ساخت شناور به دلیل اینکه علاوه بر فاکتورهای قیمت تمام شده، کیفیت، زمان ساخت مهم نیز است و سازندگان ایرانی از نظر زمان ساخت و طراحی توان رقابت با سازنده های خارجی ندارد، برای نمونه ایران ۱۲ سال زمان گذاشت تا افراماکس را ساخت و مشکل اینجاست که برای ساخت یک افراماکس جدید دوباره به همان میزان زمان نیاز دارد و این نشان دهنده ضعف مدیریت است.

رضا محمد علی بیگی درباره موسسه های رده بندی که فرایند ساخت زیر نظر آن ها تایید می شود گفت: مبانی مقررات رده بندی در ایران برگرفته از قوانین موسسه های دیگر است و همین مسئله روی طراحی و ساخت شناورها تاثیر می گذارد. در واقع نیازمندی موسسه های رده بندی باید در طراحی و ساخت کشتی در نظر گرفته شود و اگر این فاکتورها رعایت نشود مجوز ساخت داده نخواهند شد، حال اگر فرایند ساخت در شرکت های رده بندی خارجی باشد ساخت شناور با کیفیت متفاوتی انجام خواهد شد، زیرا سازنده های ایرانی از نظر دانش مهندسی سی پی آر و مهارت افرادی که در ساخت فعالیت می کنند ضعف دارد و حتی دانش یا فناوری ساخت به روز در اختیار ندارد. به همین دلیل کشتی های که در ایران ساخته می شود حتی برای اجاره نیز ارزانتر هستند.

او با تاکید بر اینکه باید تجهیزات مورد استفاده در شناور مورد تایید موسسه های رده بندی کننده باشند گفت: در ایران ریسک مدیریت برای ساخت شناور انجام نمی شود، در حالی که در این مرحله باید ریسک های فرایند ساخت، ریسک تامین مواد و تجهیزات، ریسک طراحی، ساخت و نگهداری و جابجایی شناور در داخل یارد و نصب و راه اندازی بررسی شود که برآیند آن مشخص می کند که طراحی یا ساخت به داخل واگذار شود یا به شرکت های خارجی داده شود.

این کارشناس درباره توان رقابتی سازنده های ایرانی گفت: توان سایت های کشتی سازی ایران بین ۲۰ تا ۳۰ درصد در مقیاس سایت های خاورمیانه است که تقریبا ۸۰ نمره در دنیا می گیرند. امروزه در دنیا شرکت های همچون میتسوبیشی، هیوندای، دوو، دامن و آی اچ سی هلند از معتبرترین سازنده ها هستند.

پیش از این در دولت دهم ایران سه سفارش ساخت کشتی افراماکس از کشور ونزوئلا داشت که تنها یکی از این کشتی ها تحویل شد و دو سفارش دیگر با وجود اینکه هفتاد درصد پیشرفت فیزیکی داشت لغو شد، حالا باید دید در دور جدید بکارگیری ظرفیت های داخلی چقدر ایران می تواند نیازهای داخلی خود در زمینه ساخت کشتی را تامین کند.