حامد شایگان-خبرگزاری موج؛ روز ۱۳ آبان که نخستین روز آغاز تحریم های آمریکا بود، برخلاف انتظارات بدون هیچگونه شوک ارزی یا التهاب در بازار اقلام مصرفی به پایان رسید، هرچند رفت و آمد دلال های ارزی در میدان فردوسی نسبت به روزها قبل بیشتر بود، اما از آنجایی که خرید و فروشی جریان نداشت و روی تابلوی صرافی ها قیمت ارز ۱۳۷۰۰ و ۱۳۸۰۰ تومان درج شده بود، تئوری بسیاری از دلال های ارز که انتظار جهش ارزی در ۱۳ آبان داشتند با شکست مواجه شده، اما بازخونی داستان ارز در شش ماهه گذشته می تواند روند آینده اقتصاد کشور را تعیین کند.

در ابتدای سال ۹۷ و حتی پیش از آن دولت ایران از رویکرد آمریکا درباره برجام مطلع بود، به همین دلیل سیاست بازار آزاد را در پیش گرفت، به گونه ای که اجازه داد روند تعیین نرخ ارز در بازار آزاد مطابق عرضه و تقاضا پیش برود، به همین دلیل با تعیین ارز تک نرخی نیاز واقعی جامعه را از نیاز غیرضروری مجزا کرد، هرچند سواستفاده برخی واردکننده ها این سیاست را به بیراهه کشاند و بخشی از ذخیره ارزی کشور را نابود کرد، با این حال دولت با ادامه سیاست انقباضی در تزریق ارز، منابع کافی برای ادامه واردات را حفظ کرده است و حتی با صادرات بیش از آمار ماه های گذشته ذخیره ارزی کشور را ترمیم کرد و در نهایت زمانی که دلار به نرخ ۲۰ هزار تومان رسید با دو مرحله تزریق دلار به بازار روند صعودی مرخ دلار را معکوس کرد تا جایی که دلار در یک ماه گذشته با حداقل نوسان بین نرخ ۱۳ تا ۱۵ هزار تومان متغییر مانده است، اما از آنجایی که دلال ها و بسیاری از کسانی که ارز خانگی داشتد نرخ دلار ۲۰ هزار تومانی را به چشم دیده بودند به این باور رسیده اند که نرخ دلار بار دیگر بعد از ۱۳ آبان نه تنها مرز ۲۰ هزار تومان را می شکند، بلکه ممکن است به نرخ۳۰ و حتی ۴۰ هزار تومان به ازای هر دلار برسد، از این رو این تصور باعث شده که مردم در روز ۱۳ آبان تنها به ارزیابی فضای بازار بپردازند و در کمین نشسته اند که چه زمانی بازار دلار می لغزد؟

شنیده ها حاکی از آن است که بانک مرکزی در حال آماده سازی بسته جدید ارزی است که در روزهای آینده از سوی رییس کل ارائه می شود و از آنجایی که بسته قبلی ارزی با محوریت فعالیت صرافی ها بود و نتیجه آن سواستفاده و دلالی برخی صرافی ها بود تا جایی که برخی از آن ها پای میز محاکمه نیز رفتند، این بار به نظر می رسد بسته ارزی بانک مرکزی با دو محور نظارتی و تزریق ارز با شناسایی دقیق نیازهای ارزی کشور ارائه خواهد شد. البته نباید نادیده گرفت دولت سیاست های سفت و سختی را در زمینه پیمان سپاری ارزی برای بازگرداندن ارز ناشی از صادرات کالاهای غیر نفتی تدوین کرده است که بر مبنای آن مسیر تامین ارز در کشور با ثبات همراه خواهد بود. از طرف دیگر بانک مرکزی به صورت شفاف اعلام کرده که حاضر نیست برای یکسری فعالیت های غیر ضروری از تحصیل در خارج از کشور تا گردشگری ارزی تخصیص دهد، چرا که به گفته مسئولان بانک مرکزی کشور در شرایط جنگ اقتصادی قرار دارد و ما باید متناسب با ذخایر ارزی کشور ارز مصرف کنیم و باید نیازهای غیرضروری تا بازگشت وضعیت به روال عادی حذف شوند.

حال به نظر می‌رسد معافیت ۸ کشور برای واردات نفت از ایران تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد کشور را به تعویق خواهد انداخت، چراکه دولت ترامپ یک‌ضرب الا جل زمانی تعیین کرده است که این مشتریان عمده ایران تا چند ماه آینده بازار جدیدی را جایگزین محصولات نفتی ایران کنند و تا آن زمان تأمین ارز برای ایران طبق روال گذشته ادامه خواهد یافت، و بازار ارز نیز همچنان در سکوت باقی می‌ماند، ازاین‌رو به نظر می‌رسد دلال‌های ارزی با چالش‌های جدیدی مواجهه شده‌اند زیرا باید تا چند ماه آینده همچنان منتظر بمانند و ممکن است تا آن زمان اتفاقات مثبتی در سوئیفت اروپایی و حتی خریدوفروش نفت در بورس رخ دهد و مشکل تأمین ارز برای ایران به‌طورکلی برطرف شود و حتی پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه ارزی ایران را به سمتی سوق دهد که دلار را از معاملات اصلی اقتصادی خود حذف کند و این بزرگ‌ترین ریسک برای دلال‌های ارزی خواهد بود.