به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، بر اساس طرح بانک مرکزی قرار است واحد پولی ملی جدید تحت عنوان تومان جایگزین ریال ‌شود که هر تومان معادل ده هزار «ریال فعلی» و یک‌صد «ریال جدید» خواهد بود. بانک مرکزی هدف اجرای طرح حذف ۴ صفر از پول ملی را تسهیل و بازیابی نقش ابزارهای پرداخت نقد در تبادلات پولی داخلی و کاهش هزینه‌های چاپ و نشر اسکناس و مسکوک، کارآمدی نظام پولی جدید در سال‌های آتی استمرار و نرخ برابری واحد پول ملی با ارزهای جهان مطرح کرده که می‌تواند در کوتاه‌مدت آثار روانی مثبتی به همراه داشته باشد. همچنین دوره گذار از ریال به تومان ۲۴ ماه پیشنهاد شده که باید اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی جمع‌آوری و جایگزین ‌شوند.

یک اقتصاددان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج درباره طرح دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی گفت: در حال حاضر زمان مناسبی برای تغییر واحد پول ملی نیست و اگر همان زمان هدفمندی یارانه‌ها این طرح اجرا می‌شد تأثیر مناسب‌تری داشت، البته امروز این صفرها نوعی دیتای اضافی هستند که تأثیری در اقتصاد ندارند برای نمونه فردی که می‌گوید دو تومان به معانی مختلفی از دو هزار تومان و دو میلیون تومان و ... است، به همین دلیل به‌نوعی مردم این مقوله را زودتر انجام داده‌اند.

آلبرت بغزیان درباره موانع اجرای این طرح در اقتصاد افزود: در حال حاضر اقتصاد با ثبات نیست، برای نمونه تغییر قیمت خودرو، پیاز و ... نشان می‌دهد که اقتصاد ول شده، حالا اگر این شرایط را نادیده بگیریم و تنها به صفرها پرداخت، باعث می‌شود نهادهای مربوطه نتوانند روی وظیفه اصلی خود تمرکز کنند.

او با بیان اینکه در ذهن مردم با ریال در نوشتن هماهنگ شده است، تصریح کرد: در معاملات روزمره بی‌توجهی به تغییرات پول ملی باعث بروز مشکلاتی در نوشتن چک و ... می‌شود. برای نمونه ساعت قدیم و جدید هنوز مشکلاتی را برای مردم به همراه دارد، با وجود اینکه هر ساله تکرار می شود، از این رو در ماه‌های نخست تغییر ریال با تومان مشکلاتی در معاملات به وجود می‌آید.

بغزیان با تأکید بر اینکه باید بسته سیاسی برای تغییر پول ملی وجود داشته باشد، گفت: باید نظام نرخ ارز را مشخص کرد که قرار است نرخ ارز شناور باشد یا خیر، هرچند امروز نوسانات ارزی نشان می‌دهد که سیستم ارزی شناور مدیریت می‌شود، اما باید توجه داشت که نظام شناور با کنترل بانک مرکزی همخوانی ندارد، چراکه امروز نرخ ارز در ساعت ۱۱ شب تعیین می‌شود که نشانه عدم توانایی بانک مرکزی بر سیستم ارزی است. همچنین نبود استقلال در بانک مرکزی اهمیت ویژه‌ای دارد امروز در کشوری همچون ترکیه این نهاد مستقل است و این یعنی بانک مرکزی باید از کدام نهادها مستقل باشد.

او با تأکید بر اینکه باید نرخ سود بانکی و ...مشخص شود، تصریح کرد: بانک‌ها نباید رقیبی برای بورس باشند و از منابع خود برای بنگاه‌داری استفاده کنند، امروز دیده می‌شود که تسهیلات سنگین پرداخت کرده‌اند و به بانک نیز بازنگشته است. سومین فاکتور کنترل تورم است که باید اختیار آن در دست بازار باشد که این موضوع نیز متأثر از نرخ ارز است. بنابراین باید بعد از تغییرات محتوایی به تغییرات ظاهری یعنی حذف صفر بپردازیم.

این اقتصاددان با بیان اینکه تغییر ریال به تومان و حذف صفر هیچ اثری در اقتصاد کشور ندارد، گفت: این تغییر باعث می‌شود تنها قیمت‌ها کمتر نشان داده شود و اگر ترکیه و آرژانتین پیش‌تر صفر حذف کردند به دلیل تجربه ابر تورم‌ها بوده است. از این رو باید توجه داشت که تغییر پول آثار منفی می‌تواند در شرایط بی ثبات اقتصادی داشته باشد، اما در هزینه ناشی از نگهداری پول عدد ناچیزی مؤثر است. از طرف دیگر با معاملات الکترونیکی می‌توان هزینه نگهداری را کاهش داد. یکی دیگر از آثار حذف صفر این است که کالاهای که زیر هزار تومان به قیمت بالای هزار تومان می‌رسند و این به‌نوعی افزایش تورم تبدیل می‌شود. به همین دلیل در کنترل یا کاهش تورم و تولید مؤثر نیست.

بغزیان با بیان اینکه مرحله گذر از ریال به تومان نیز هزینه‌دار است، تصریح کرد: این توان را امروز در بانک مرکزی نمی‌بینم که این طرح را به‌خوبی اجرا کند و تاکنون ندیده‌ام که بانک مرکزی از تجربیات کشورهای همچون ترکیه برای تغییر واحد پول استفاده کرده باشد. بنابراین اجرای این طرح بدون برنامه نیز می تواند به یک تجربه بد تبدیل شود.

آیا تغییر پول ملی هزینه دولت را کاهش می دهد؟

در حال حاضر بانک مرکزی معتقد است هزینه‌های بالایی برای نگهداری این حجم از اسکناس از سوی دولت پرداخت می‌شود، البته تغییر پول ملی نیز مستلزم چاپ اسکناس جدید است که این مقوله نیز هزینه‌بر خواهد بود.

استاد اقتصاد دانشگاه اهواز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با اشاره به اینکه حذف صفر در اقتصادهای که ارزش پول آن کاهش یافته، ضروری است، گفت: دلیل عمده این طرح کاهش ارزش پول است که باعث شده هزینه چاپ اسکناس هزارتومانی بیشتر از ارزش آن شود. از طرف دیگر هزینه عملیات حسابداری که هزینه قابل‌ ملاحظه‌ای در بانک‌ها دارد و حتی باعث شده که زمینه اشتباهات بیشتر را فراهم کند و در صورتی که جابه‌جایی به‌صورت فیزیکی باشد هزینه بالایی را به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند و در تجارت الکترونیکی نیز عملیات بانکی را زمان‌بر می‌کند.

سید عزیز آرمن با بیان اینکه از نظر اقتصادی تغییر صفرها صوری است، افزود: این طرح اثر اساسی روی متغیرهای اقتصادی ایجاد نمی‌کند و اگر پول ملی نیز با همین شکل کنونی بماند هزینه‌بردار است. البته مسئله روانی نیز ممکن است از نظر قیمت‌گذاری اثری آرام‌بخش داشته باشد، زیرا قیمت‌ها کمتر به نظر خواهد رسید، البته قیمت کالاهای زیر هزار تومان به بیش از هزار تومان افزایش می‌یابد که با توجه به اینکه حجم بالایی در اقتصاد ندارند تأثیر چندانی در تورم نخواهند گذاشت.

او با تأکید بر اینکه هر وقت بخواهیم تغییر ریال به تومان را انجام بدهیم امکان بروز اشتباه در حسابداری و معاملات به‌صورت نوشتاری وجود دارد، تصریح کرد: رفع این مسئله نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و ارائه آموزش‌های لازم به مردم و معامله گران است تا خللی ایجاد نشود. به عبارت دیگر دوره گذار از ریال به تومان در صورتی هزینه کمتری خواهد داشت که آمادگی لازم در مردم و بازار با ارائه آموزش ایجاد شده باشد.

آرمن با اعلام اینکه اثر تغییر ارز روی تومان در یک سال ایجاد شده است، تصریح کرد: تغییر نرخ ارز روی ارزش ریال تخلیه شده و با توجه به اینکه تحریم، روابط خارجی و ... روی نرخ ارز و ارزش پول اثر می‌گذارند و تغییر واحد پول مانع از ادامه تأثیر تغییر ارز بر ارزش پول ملی نخواهد شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، در یک سال گذشته ارزش پول ملی ایران تا بیش از ۱۰۰ درصد کاهش یافته و همین مسئله باعث شده حجم مبادلات مالی افزایش یابد و از طرف دیگر بخشی از واحدهای پولی همچون ۱۰۰، ۲۰۰ و ۵۰۰ تومانی دیگر در خریدوفروش‌ها نقش چندانی نداشته باشند، از این رو برخی کارشناسان معتقدند حذف چهار صفر تغییر چندانی در اقتصاد ایجاد نمی‌کند اما می‌تواند اثر روانی مثبتی به وجود آورد و هزینه نگهداری پول را نیز کاهش دهد، این موضوع در حالی مطرح شده که برخی دیگر از کارشناسان معتقدند حذف واحدهای پولی زیر ۱۰۰۰ تومان تورم زاست و از طرف دیگر به دلیل نبود برنامه منسجم همین دوره گذار تغییر پول ملی از ریال به تومان باعث بروز اشتباهاتی در حسابداری، چک و معاملات می‌شود که هزینه‌بر است.