به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، یکی از اتفاقاتی که در سال های گذشته کشور را در آستانه هشدار برای حفظ منابع طبیعی قرار داد، مرگ تدریجی دریاچه ارومیه بود که این روزها به سمت حیات دوباره می رود، هرچند هنوز کاملا از مرحله بحران عبور نکرده و دغدغه این وجود دارد که برنامه های احیای آن تحت تاثیر تغییر دولت و مسئولان قرار گیرد؛ هرچند پروژه انتقال آب از دریاچه کانی سیب به دریاچه ارومیه قرار است سالانه ۶۴۰ میلیون متر مکعب آب تزریق کند و تا پایان سال جاری اجرایی می شود که البته مشروط به تامین اعتبار ۸۵۰ میلیارد تومانی است. شاید نکته بسیار عجیب در سیاست گذاری اقتصاد منطقه نبود زیرساخت های گردشگری است، در حالی که خیلی از کشورها همچون ترکیه با بهره گیری از سواحل و دریاچه های خود توانسته به درآمدی معادل صادرات نفت ایران دست یابد، اطراف دریاچه ارومیه کاملا به کشاورزی اختصاص داده شده و همین موضوع در تشدید بحران آب این منطقه تاثیر بالایی داشته است.

از سوی دیگر امروز برای احیای دریاچه ارومیه نزدیک به سه هزار و ۷۴۹ حلقه چاه غیر مجاز پلمب، بیش از هزار دستگاه موتور پمپ، کنترل برداشت ۳۵۲ حلقه مجاز، اقدام به نصب نزدیک به ۸ هزار دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی و بهینه سازی پروانه بهره‌برداری ۱۵ هزار و ۴۶۴ حلقه چاه کشاورزی که منتج به صرفه‌جویی ۱۴۸.۲۴ میلیون متر مکعب آب شده برای ورود به حوزه آبریز دریاچه ارومیه شده است.

واقعیت این است که بسیاری از مسئولان دستگاه اجرایی به دنبال احیای دریاچه ارومیه نبودن و در آن زمان که بی توجهی به این دریاچه به اوج خود رسیده بود گروهی محقق ژاپنی با هزینه سازمان ملل روی احیای این دریاچه فعالیت می کردند برحی مسئولان به بهره برداری از مواد معدنی این دریاچه پس از خشک شدن چشم دوخته بودند، غافل از اینکه همواره امکان بهره برداری از مواد معدنی در دریا وجود دارد، اما ایجاد یک دریاچه طبیعی غیرممکن است. 

این مساله به قدری بر روی احیای دریاچه ارومیه تاثیر گذار بوده که مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در گفتگویی درباره موانع احیای دریاچه ارومیه گفته است« در ابتدا یک عده هم به مساله نگاه قومیتی داشتند و می گفتند اگر دریاچه خشک شود گرد و خاک می رود جای دیگر، خب برود. برخی دستگاه های اجرایی می گفتند ما تا الان برای سدسازی و توسعه کشاورزی جایزه می گرفتیم حالا نمی توانیم به یک باره تغییر رویه بدهیم. از طرف دیگر ما وقتی شروع کردیم فکر می کردیم مهم ترین مساله ما مردم اند، اما بعدا متوجه شدیم مردم همراهند و دستگاه های اجرایی هستند که سازشان ناکوک است و مردم را بهانه می کنند. مثلا در سد حسنلو ما ۶۵ درصد مصرف آب را کاهش دادیم. هر کس می آمد می گفت مردم نمی گذارند. همانجا زمین کشاورزی وجود داشت دیدم ۲ هزار هکتار مربوط به سازمان آب بود خودشان چغندر قند کاشته بودند. »

در حال حاضر در این منطقه ۴۰ هزار هکتار باغات غیرمثمر وجود دارد که با حذف آن و تغییر مدل معیشت با کشت گیاهانی کم آب بر ضمن کاهش فشار بر محیط زیست منطقه، به رونق اقتصادی نیز کمک می شود، از این رو در چهار سال گذشته ۲۰۰ هکتار پسته کشت شده که از سال ششم کشت به توجیه اقتصادی و باردهی می رسد. هدف اصلی این اقدامات کاهش سالانه ۸ درصد از مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است که برای تحقق آن پروژه‌های دیگری همچون طرح‌های توسعه‌ای سیستم آبیاری تحت فشار،کاهش مصرف آب در مقیاس پایلوت برای شروع در مناطق عجب‌شیر و منطقه حسن‌لو و فعالیت‌های ترویجی در رابطه با لزوم احیای دریاچه ارومیه در دست اقدام است؟

یکی از پروژه های که پیش از این با نظر رئیس جمهور قرار بود برای احیای دریاچه ارومیه انجام شود انتقال آب از دریای خزر بود که سرانجام پس از مطالعه چند مشاور داخلی و خارجی رد شد و گفتند اگر آب خزر منتقل شود عمر دریاچه به ۵۰ سال می رسد و اگر منتقل نشود ۵۰۰ سال عمر می کند و موضوع انتقال آب از سد کانی سیب جایگزین شد. به تازگی عیسی کلانتری دبیرکارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در برنامه تلویزیونی دست خط شبکه ۵ سیما گفته است که از حفر تونل انتقال ۶ کیلومتر باقی مانده  و حدود ۳۰ کیلومتر حفر شده و انتقال آب از رودخانه زاب یکی از پروژه‌هایی است که باید آب دریاچه ارومیه را تامین کند.

در واقع شبکه هیدروگرافی محل تامین آب دریاچه ارومیه اینگونه است که آب رودخانه لیکبین که از کوه های کندی شیخان و شاخه زرد سرچشمه می گیرد با آب رودخانه گده که از ارتفاعات شاخ غزال و بره زرد سرچشمه می گیرند از مسیر آواجار چای وارد شبکه سد کانی سیب می شوند و از مسیر غرب نیز آب رودخانه لاوین از ارتفاعات کوه های مرزی ایران و عراق وارد شبکه کانی سیب می شود و رودخانه آبخورد، پردانان با سرچشمه از دامنه های شرقی و جنوبی بازبازن و سرطلاله به رودخانه زاب می پیوندند و در این مسیر رودخانه خدرآباد و بایدن آباد به هم می پیوندند. این مسیر که در ادامه وارد خاک عراق می شود در نهایت به سد دوکان در عراق می ریزد. موضوعی که در حال حاضر درمورد مسیر سد زاب یا کلاس وجود دارد بحت اجرای پروژه انتقال آب است که امروز ۸۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد اجرای تونل پرتال خروجی آن از آبان ۹۴ شروع شده و امروز نزدیک به ۸۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و از ۱۸۷۰۲ متر ۱۶۶۰۲ متر آن حفاری شده و طبق زمانبندی باید تا پایان آذر ۹۸ به پایان برسد. همچنین در محل پرتال ورودی که باید تونلی به طول ۱۴۴۶۷ متر حفاری شود، تاکنون ۷۱ درصد آن یعنی ۱۰۳۲۵ متر انجام شده  این بخش که از مهر ۹۵ آغاز شده  قرار است به عنوان بخش پایانی عملیات انتقال آب کانی سیب به دریاچه ارومیه تا بهمن امسال اجرایی شود.

به گزارش خبرنگار حبرگزای موج، سیاست گذاری های که در سال های گذشته به سمت احداث سد و توسعه کشاورزی در منطقه ارومیه رفت در دوره زمانی احیای دریاچه ارومیه نقشی بازدارنده داشت و با طرح این مساله که با خشک شدن این دریاچه همانند دریاچه قم اقتصادی صنعتی و مبتنی بر فرآوری مواد معدنی شکل می گیرد و از طرف دیگر منابع آبی نیز از طریق سد سازی مدیریت می شوند به سمت تغییر رویکرد در احیای دریاچه ارومیه می شد که به تازگی با اجرای طرح های انتقال آب و تغییر کاربری اراضی کشاورزی این منطقه تا حدودی ریسک و فشارها برای اجرای پروژه های احیا را کاهش داده است.