به گزارش خبرگزاری موج، تغییرات ناگهانی نرخ دلار در یکی دو سال گذشته ضمن پذیرش تاثیر در بهای تمام شده کالاها و خدمات،  بهانه‌ای شد که  شاهد تغییرات نرخ و قیمت فروش مصرف کننده در حوزه‌ های کالاهای خانگی مانند فرش، موکت، یخچال و ...، سوپرمارکتی، بهداشتی و آرایشی، لوازم خرازی، ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف و... بعضا با نرخ‌های غیرمنطقی مواجه باشیم. تا آنجا که  برخی می‌خواهند نرخ کالای خود را به طور روزانه افزایش دهند و  برچسب‌های نرخ را حذف یا مخدوش ‌کنند. یا وقتی می‌خواهند آن کالا را بفروشند به مشتری اعلام می‌کنند که به نرخ چاپ شده روی محصول نباید توجه کند و باید نرخ جدیدی که مغازه دار می‌گوید را بپردازد. آنها برای اثبات حقانیت حرف خود گاهی با یک تلفن فوری به کسی که ادعا می‌کنند، توزیع‌کننده عمده است، آخرین نرخ را دریافت کرده و به مشتری اعلام می‌کنند. حالا در چنین شرایطی فروشگاه های زنجیره ای تخفیف ارائه می‌دهند. تخفیفی که البته در سال‌های قبل هم بوده و دلیل این تخفیفات می‌تواند به علت این باشد که خرید و حمل کالای آنها به طور عمده انجام شده و در نتیجه هزینه‌های کمتری نسبت به سایر عرضه کنندگان دارند. از این رو تخفیف‌هایی به مشتریان می‌دهند تا آنها را به خود جذب کنند. 

با وجود این، یکی دو سال است که به هم ریختگی بازار موجب ایجاد حساسیت نسبت به تخفیف های ارائه شده در فروشگاه های زنجیره ای می‌شود. حال این که واقعا فروشگاه‌ های زنجیره‌ ای چطور می‌توانند تخفیف ارائه دهند و آیا این کار آنها قانونی است؟ اجباری برای ارائه تخفیف دارند و اصلا چرا بعضی از کالاها تخفیف ۱۰ درصدی دارند و برخی دیگر ۵۰ درصد تخفیف ارائه می‌دهند؟ 

این‌ها پرسش‌هایی است که تنها رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای می‌تواند به آن پاسخ دهد. از این رو خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج به گفتگویی مفصل با امیر خسرو فخریان نشست و از جزییات قوانین و روش‌های ارائه تخفیف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای جویا شد. شرح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید: 

آقای فخریان در ابتدا توضیح دهید که ظرفیت فروشگاه‌ های زنجیره ای در ارائه تخفیف در شرایط فعلی چیست و این کار چه نقشی در رفاه حال مصرف‌کنندگان دارد؟ 

فروشگاه‌های زنجیره‌ای با توجه به حذف واسطه‌ها و دریافت مستقیم کالا از تولید‌کنندگان و تجار وارد‌کننده و کاهش هزینه‌های واسطه‌گری، ظرفیت بالایی در ارائه تخفیف‌ها دارند. این ظرفیت در فروشگاه‌های کوچکتر بسیار کم خواهد بود. به طور حتم افزایش عرضه ارزان‌تر کالا باعث افزایش سبد کالایی مصرف‌کنندگان شده و به بهبود وضعیت معیشتی مشتریان منجر خواهد شد.

مهم‌ترین پرسشی که در این باره وجود دارد این است که ارائه تخفیف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای چه قانونی دارد. آیا اتحادیه این تخفیف‌ها را اجباری می‌کند؟ یا این که اصلا برای ارائه تخفیف در فروشگاه‌ها باید از اتحادیه مجوزی گرفته شود؟ 

خیر. بر اساس تبصره ۳ ماده ۴ شیوه‌نامه برگزاری فروش‌های فوق‌العاده و نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا مصوب ۱۹/۱۰/۹۷ از سوی وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت، فروشگاه‌های زنجیره‌ای جهت اعمال تخفیف برای فروش محصولات خود دیگر نیازمند اخذ مجوز نیستند. این در حالی است که خرده فروشان باید برای فروش اقساطی، فوق‌العاده و حراج مجوز دریافت کنند. 

به عبارت دیگر، فروشگا‌ه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های تعاونی عضو این اتحادیه با توجه به ماهیت کار خود از جمله حذف واسطه‌های غیرضروری، خرید انبوه و در نتیجه کاهش نرخ تمام شده، می‌توانند کالاهای خود را (منوط به رعایت حقوق مصرف کننده) در طول سال، همواره با تخفیف عرضه کنند و نیازی به دریافت مجوز جداگانه برای هر مورد ندارند. البته جهت تکمیل فرم‌های آماری از سوی اتحادیه و ارائه به دبیرخانه هیات عالی نظارت، فروشگاه‌های زنجیره‌ای مکلفند آمار حراج و فروش فوق‌العاده خود را در برهه های زمانی اعلام شده در ماده 2  این شیوه نامه به اتحادیه اعلام کنند.

به طور کلی، اتحادیه اجازه چند درصد تخفیف به فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌دهد؟ آیا در این خصوص نیاز به رایزنی‌هایی با ستاد تنظیم بازار و یا سایر اتحادیه‌ها که کالاهایی مشابه می‌فروشند وجود دارد؟

به موجب آیین‌نامه اجرایی چگونگی فروش اقساطی، فوق‌العاده و حراج (موضوع تبصره ماده ۷۰ و ماده ۸۴ قانون نظام صنفی) عرضه کالا و خدمات با تخفیف تا ۱۵ درصد بدون نیاز به اخذ مجوز در اختیار واحدهای صنفی است اما فروش کالا و خدمات با بیش از ۱۵ درصد تخفیف منوط به اخذ مجوز حراج از اتحادیه است. 

همچنین ملاک محاسبه میزان تخفیف بسته به اینکه کالا و یا خدمت در کدامیک از اولویت‌های قیمت‌گذاری کالا و خدمات قرار بگیرد متفاوت است. کالاها و خدمات اولویت اول که مشمول قیمت‌گذاری مصوب کمیسیون نظارت شهرستان یا سایر مراجع قیمت‌گذار نظیر مجلس شورای اسلامی، ستاد تنظیم بازار و شورای اقتصاد اساساً از مقوله تخفیف خارج هستند؛ چرا که فروشگاه‌ها (اعم از زنجیره‌ای یا غیر زنجیره‌ای) عامل فروش کالا و خدمت هستند و نباید از نرخ مصوب چه به صورت افزایش یا کاهش نرخ (تخفیف) تخطی کنند. همچنین درباره کالاهای اولویت دوم و سوم به ترتیب نرخ پیشنهادی واحد صنفی که مورد توافق اتحادیه و سازمان حمایت واقع شده (اولویت دوم) و نرخ متعارف (اولویت سوم) ملاک محاسبه تخفیف است.

 اما پس از تصویب شیوه نامه مذکور مطابق تبصره ۳ ماده ۴ آن، برگزاری حراج و تخفیف برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای (در مورد کالاها و خدمات اولویت دوم و سوم) مستلزم اخذ مجوز حراج و فروش فوق‌العاده نیست.

تولید‌کنندگان هر کدام از کالاها چه تاثیری بر میزان تخفیف‌هایی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای ارائه می‌شود، می‌گذارند؟

فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود به‌صورت مستقل امکان ارائه تخفیفات به مشتریان را دارا هستند اما چنانچه تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان حاشیه سود خود را کاهش دهند، فروشگاه‌های زنجیره‌ای این امکان را پیدا خواهند کرد تا میزان تخفیفات را بیشتر کنند. به عنوان نمونه، بیشتر تولید‌کنندگان به‌صورت دوره‌ای در فروش‌های ویژه فروشگاه‌های زنجیره‌ای شرکت می‌کنند و یا خود طرح‌های فروش ویژه با تخفیفات مناسب را (مثلا با ارائه جوایز خرید و یا قرعه کشی) ارئه می‌دهند.

آیا میزان تخفیف در هر کدام از اقلام کالایی با برند‌های مختلف (مثلا دستمال کاغذی در برندهای متخلف)، متفاوت است؟ اگر بله چرایی این تفاوت و نحوه محاسبه میزان تخفیف مجاز را توضیح دهید.

بله. چرا که بهای تمام شده برای هر بنگاه تولیدی متفاوت بوده و نرخ خرید از تولیدکنندگان یکسان نیست و با توجه به قیمت، حجم خرید کالا و احتساب حاشیه سود و سایر متغیرها ممکن است تخفیف اعمال شده بر روی یک کالای مشابه از دو برند مختلف، متفاوت باشد. 

در قانون نظام صنفی در تعریف فروش فوق‌العاده آمده است: «عرضه کالا جهت فروش به نرخ حداقل ۱۵ درصد پایین‌تر از نرخ متعارف بازار، نرخ مصوب و یا ضوابط نرخ گذاری، که در مدت معین در واحدهای صنفی تحت شرایط و ضوابط این آیین نامه انجام می‌گیرد» و در این رابطه به حداکثر میزان مجاز برای اعمال تخفیف بر روی کالاها اشاره‌ای نشده است.

درصد تخفیفات در هر کدام از فروشگاه‌ها (برندها) باید در تمامی شعبه‌های کشور برابر باشد یا هر کدام از شعبه‌ها می‌توانند تخفیفی متفاوت از دیگر شعبه‌ها ارائه دهند؟

هدف، به کارگیری تمامی توان در یکپارچه‌سازی تخفیفات در همه‌ شعبات است؛ اما گاهی بسته به شرایط خاص مثل قیمت‌های رقبا، در برخی از فروشگاه‌ها یا مناطق تخفیفات خاصی بر روی چند کالا اعمال شود. یا زمانی که یک فروشگاه تازه تاسیس شده است برای آشنایی همسایگان تخفیفات ویژه‌ای ارائه می‌دهد که ممکن است فقط در آن فروشگاه اجرا شود و یا زمانی که پیش‌بینی می‌شود روند فعلی فروش باعث گذشت تاریخ مناسب مصرف کالا شود، آن کالا در فهرست تخفیف مازاد قرار می‌گیرد. 

نکته مهم دیگر سیستم صندوق‌داری آنلاین و متمرکز است که باعث شده بر ‌تخفیف‌های ابلاغی که از سوی دفتر مرکزی آن شرکت‌ها به شعب تحت پوشش انجام می‌شود، نظارت کامل انجام شود که این مزیت منجر به ایجاد وحدت رویه در تمامی شعب فروشگاه‌های زنجیره‌ای هر برند شده است. ضمن اینکه این مهم امر نظارت را برای دولت آسان‌تر کرده است.